KirkçEŞme tesisleri

KUŞ EVLERİ

Serçe, saka, kırlangıç, güvercin, leylek vb kuşların barınması, konaklaması amacıyla tasarlanmış küçük boyutlu mimari maket niteliğinde konutlar ya da duvar etine

Üsküdar'daki

Ayazma

Camii'nin kuş

evleriyle süslü

iki cephesinden

görünümler.

Tahsin Aydoğmuş,

1993

oyulmuş yuvalar. Kuş evleri, kuş köşkü, güvercinlik, serçesaray vb isimlerle de bilinmektedir.

İnsanoğlunun hayvan sevgisinin göstergesi olan bu yapıların Türkiye'de oldukça erken tarihlere indirilen örnekleri vardır. Osmanlı dönemi bu tür yapılar açısından zenginlik arz etmektedir. İstanbul ise 16. yy'dan bu yana sergilediği çeşitlemelerle önemli bir merkezdir.

Kuş evlerinin gerek gösterdiği plastik özellikler, gerek heykel sanatına yaklaşan tasarımlar ve gerekse yitirilen konut mimarisinin üç boyutlu görsel belgeleri olması açısından Türk sanatında kendine özgü bir yeri vardır. Ev, kütüphane, medrese, sıbyan mektebi, sukemeri, maksem, çeşme, han ve camilerin yanısıra bazı portal-leritaçlayan kuş evleri bu yapılara insanoğluna hizmetin yanısıra ikinci bir fonksiyon eklemiştir.

Kuş evleri taş ya da almaşık duvar etine oyulan yuvalar ya da duvar etine giydirilen, geçirilen, monte edilen yüksek kabartma niteliğinde farklı malzeme ve tekniklerle yapılmış küçük boyutlu mimari tasarımlardan oluşmaktadır. Birinci grupta ya tuğlaları çeşitli yönlere oturtarak yapılmış hücreler ya da taş yüzeyine oyulmuş, küçük kemerlerle girişi sağlanan gözler vardır. Düz yüzeyli olan bu türde bazen pahlı köşeler çökertilerek meydana getirilmiş örneklere de rastlanmaktadır. İkinci

grupta ise ya duvar eti arasına yerleştirilmiş bir konsol üzerine oturtulmuş ya da duvar içinden gelen demir çubuk, kelepçe gibi ünitelerle bağlanan mimari maketler vardır. Genellikle küfeki taşından oyulmuş kafes niteliğindeki örneklerin mala-kâri tekniği ve yer yer tuğla işçiliği ile süslenmiş olanlarına da rastlanmaktadır.

Bazen tek katlı, tek gözlü, bazen tek katlı, çift gözlü ev, köşk olarak tasarlanan bu yapıların iki katlı ve iki-üç üniteli olanları da görülmektedir. Kapı, pencere vb ü-

Bağdat Caddesi 93 no'daki kuş evi. H. Örcün Barışta