KirkçEŞme tesisleri

MAHMUD H BENDİ

Bahçeköy'de Arabacı Mandırası Deresi'nin batı kolu üzerinde bulunan bu bent II. Mah-mud tarafından yaptırılarak 1839'da hizmete girmiştir. "Bend-i Cedit" diye de adlandırılan bu bent Taksim Tesisleri'ne ait üç bentten en son inşa edilenidir.

Bent kagir ağırlık barajı tipinde olup kemer şekli de verilerek ek emniyet sağlanmıştır. Hidrolojik bölgesi 830.000 m2'dir. Mansap tarafındaki zemin seviyesinden, su tarafındaki mermer plakların üstüne kadar olan yüksekliği 15,45 m, hazne hacmi 343.325 m3, göl alam 49.000 m2'dir. Çok yağışlı yılların dışında bent gölü dolmadığı için, Valide Bendi'nden pompalarla su aktarılır. Valide Bendi'nin ise, göl hacmi gelen suya oranla küçük olduğundan, ekseri sular dolu savaktan taşar.

Bendin yapısı Avrupa'da bu dönemde yapılanların aynıdır. Bendin tepesi man-sap tarafına doğru az meyillidir ve üzeri mermer plaklarla kaplıdır. Yağışlı yıllarda bent gölünde daha fazla su depolamak için su tarafındaki tepesine 16 cm kalınlığında, 93 cm yüksekliğindeki mermer p-laklar yine mermer ayaklarla tutturulmuştur. Bendin tepe noktasındaki kalınlığı 5,64 m, zemin seviyesindeki kalınlığı ise 9,40 m'dir. Sağ ve sol sahilleri istinat duvarları ile korunmuştur. Sol sahilde 1x0,48 m boyutlarındaki dolu savağın eşik kolu

H. Mahmud Bendi

istanbul, Geçmişe Bir Baki}, Isı., 1992

mermer plakların üst seviyesinden itibaren 28 cm aşağıdadır. Taşan sular bir kanal ile dereye verilir. Bendin tepesinde tam ortada mermer plak üzerinde bir kitabe vardır. Kasidesini Ziver'in, hattını ise meşhur Yesarizade Mustafa Izzet'in yazdığı kitabenin üzerinde, elips şeklindeki tuğranın kenarlarında ışın şeklinde mermer çubuklar konmuştur.

Bendin eteğindeki vana odasındaki debi ölçme sandığının üzerine yerleştirilen lüleler, emsallerine göre çok daha itina ile yapılmıştır. Vana odasının tavanı kubbelidir. Ön yüzüne 11 lüle yerleştirilmiştir. Debi birimi olan l lüle=36 lt/dak=52 mVgün olduğuna göre, l adet l'lik lüle, l adet 2'lik lüle, 4 adet 5'lik lüle, 5 adet 10'luk lüle olmak üzere 11 lüleden sağlanan toplam debi 73 lüle (3.796 nıVgün) su alınabilir.

Bendin dip savağında l adet 200 mm' lik boru üzerine aynı çaptaki vana konmuştur. Ayrı bir 200 mm'lik boru üzerindeki aynı çaptaki vana ile de su alınır.

İstenilen debi, lülelerin ağzındaki tıkaçları açmak suretiyle ayarlanır. Ölçmenin doğru olabilmesi için cephedeki dolu savak üzerinden taşan suyun ancak bir saman çöpünü sürükleyecek kadar savak-lanması, yani yaklaşık l mm kadar yükseklikte olması gerekir.