KirkçEŞme tesisleri

Mazul Kemer

Kâzım Çeçen, 1989

şey cepheli ve daha ince örülmüştür. Mazul Kemer'in üst bölümü çok harap olmuş, birçok yerinin taşları dökülmüştür. Ancak Roma galerisinin üstünü örten taşlar henüz durmaktadır. Osmanlılar tarafından yapılan tadilat Roma dönemindekilere göre çok daha fazla yıkılmıştır. Kemerin kuzey cephesi yani memba tarafı hava şartlarından müteessir olmuş, taşlan düşmüştür. Kuzey cephesinin yamaçlardaki bölgesinin kesme taşları ise tamamen düşmüş veya sökülmüştür. Gözlerin kemer taşlarının kemer yarıçapı yönündeki boyutu 48 cm ve 5 cm kadar cepheden içeridedir.

Kemerin üzerinden geçen her üç kün-kün de iç çapları 21 cm'dir. iki tanesi güney cephesine çok yakındır. Mazul Kemer ile Bozdoğan Kemeri'nin(->) üst kotları arasında yaklaşık 20 m fark vardır. Buna göre künklerin eğimi 1/1.000 civarındadır.

Mazul Kemer'in inşa tarihi hakkındaki bilgilerimiz çok eksiktir. O. Dalman Mazul Kemer hakkında oldukça ayrıntılı bilgiler vermekte, Mazul Kemer'in V. Konstan-tinos(-0 (hd 741-775) tarafından tamir ettirildiğini yazmakta, S. Eyice ise bu hususun ispatlanmadığını, ancak kemerin yapı tekniği bakımından geç Roma dönemine ait olması gerektiğini, belki 4. yy'da yapıldığı kanaatinde olduğunu açıklamaktadır. Dalman, Mazul Kemer'in üst gözlerinin sayısını 11, alt gözlerinin ise 5 olduğunu yazmakta ise de üst gözler 13 ve yıkılan 2 alt göz de hesaba katılırsa alt gözler 7 tanedir. Yaptığımız ölçmelere göre ise Mazul Kemer'in boyu 110 m'dir. Gerçi kemerin nerede başlayıp nerede bittiğini hassas bir şekilde tespit etmek oldukça zordur. Zira zamanla yamaçlar toprakla dolmuş, bazı yerler ise yağmurlarla aşınmıştır. Sağ yamaçta toprak içerisindeki üç kün-kün kalıntıları da görülmektedir. Mazul Kemer çok harap durumdadır. Bu çok ilginç kemerin yapılış tarihinin tespiti ve fotogrametrik hassas rölevesinin çizilmesi için araştırmaların bir an önce yapılması lazımdır. Kemerin üzerinden geçmek

tehlikelidir. Mevcut basık galerinin, Bozdoğan Kemeri (Valens) üzerinde tespit ettiğimiz galeri ile ilgili olması ihtimali vardır. Mazul Kemer'den geçen Süleymaniye ve Beylik sularına ait künkler Bozdoğan Kemeri üzerinde de aynı boyutta künkler olarak görülmektedir. Mazul Kemer imparator Valens zamanında (364-378) yapılan Bozdoğan Kemeri ile aynı tarihlerde mi yapılmıştır? Bozdoğan Kemeri üzerinden geçirilen sular eskiden nereden gelmekte idi? Bütün bu sorulara cevap verecek durumda değiliz. Bu konu ayrı bir araştırma olarak yürütülmektedir. Mazul Kemer'in, istanbul'un en eski yapılarından biri olması ihtimali büyüktür. Bibi. O. Dalman, Der Valens Aquâdukt in Konstantinopel, Bamberg, 1933; Çeçen, Halhali, 123-129.

KÂZIM ÇEÇEN