KirkçEŞme tesisleri

Mimar Hayreddin Mescidi

Turgut Erkişi / Obscura, 1994

MİMAR SİNAN

468

469

MİMAR SİNAN TEKKESİ

Mimar Sinan Hamamı

Tahsin Aydoğmuş

binanın yenileme tarihi olan 1316/1898 yazılıdır. Mihrap basit bir oyuk halindedir. Fakat üst tarafında eski yapısından kalma mermer bir taç ve mihrap ayeti bulunmaktadır. Tuğladan yapılmış olan minareye sağ taraftaki basit ahşap minberin altından girilmektedir. Mahfilde iki pencere arasında bulunan mermer bir levhada İslam dininin ilk müezzini Bilâl-i Habeşî'nin ismi bulunmaktadır. Bibi. Ayvansarayî, Hadîka, l, 200; Barkan-Ayverdi, Tahrir Defteri, 80; Öz, İstanbul Camileri, I, 105; Yüksel, Bâyezid-Yavuz, 285-286. 1. AYDIN YÜKSEL

MİMAR SİNAN

bak. SİNAN (MİMAR)

MİMAR SİNAN HAMAMI Üsküdar'da, İskele Meydanı'mn az ilerisinde, Yeni Valide Külliyesi'nin karşısında yer almaktadır.

"Büyük Hamam", "Çarşı Hamamı", "Valide Sultan Hamamı" ve "Yeşil Direkli Hamam" adlarıyla da anılan bu yapı III. Mu-rad'ın annesi Nurbânu Valide Sultan (ö. yak. 1580) tarafından, Üsküdar'daki külliyesine (Atik Valide Külliyesi!-»]) gelir getirmek amacıyla Mimar Sinan'a inşa ettirilmiştir. İnşa tarihi tam olarak tespit edilememekte ancak söz konusu külliyenin tamamlandığı 1579 yılı civarına tarihlen-dirilmektedir. Zamanında Üsküdar'ın en faal hamamlarından olan, güzelliği Evliya Çelebi tarafından övülen bu yapı, vakıf kurumunda suiistimallerin çoğaldığı son dönemde, birçok benzeri gibi, hileli satış yollarına başvurulmak suretiyle şahıs mülkü olmuş, 1917'den itibaren kullamlmama-ya başlayan hamam harap düşmüş, mermer döşemeleri ve aksamı sahipleri tarafından satılmış, çevresi ahşap binalarla kuşatılmıştır. 1929 da enkazcıya satılarak yıktırılmasına karar verilen yapı 1933'te Mehmet Bozkurt tarafından satın alınmış,

1959'da soyunmalık bölümleri kamulaş-tırılarak yıktırılan hamamın geriye kalan kesimi 1962'de çarşıya dönüştürülmüştür. Günümüzde "Mimar Sinan Çarşısı" adı altında bu kullanımını sürdürmektedir.

Çifte hamam olarak tasarlanan yapının, yıktırılmış bulunan soyunmalık bölümlerinin mimari özellikleri tespit edilememiştir. Enine gelişen dikdörtgen planlı ılıklık bölümleri üçer kubbe ile örtülüdür. Kubbelerin arasına kemerler konmuş, ılıklıkların yan taraflarına, cephelerde çıkıntı oluşturan ve beşik tonozlu bir birimin çevresine dizilen dörder hela yerleştirilmiştir. Sıcaklık bölümleri ise Osmanlı hamam mimarisinin Roma dönemi hamam ve kaplıcalarından devralıp geliştirdiği, S. Eyice'nin hamam tipolojisinde "B tipi" olarak adlandırılan "yıldızvari" bir tasarıma sahiptir. Merkezde yer alan, sekizgen planlı ve kubbeli mekânın çevresine sekiz adet eyvan yerleştirilmiştir. Sekizgenin kenarlarına isabet eden bu eyvanlardan köşelerde yer alanlar diğerlerinden daha derin tutulmuş,