KirkçEŞme tesisleri

Mirza Baba Tekkesi

Encümen Arşivi, 1951

banisi olduğu tekkeye neredeyse komşu olan Mirza Baba Tekkesi'nin canlandırık-şına katkıda bulunmuş olması da bir ihtimal olarak düşünülebilir. İkinci kuruluşundan tekkelerin kapatıldığı tarihe (1925) kadar Etyemez Tekkesi. İstanbul tekkelerine ilişkin listelerin hepsinde, perşembe günü ayin icra edilen bir Sa'dî tekkesi olarak zikredilmiştir. Dahiliye Nezareti'nin R. 1301/1885-86 tarihli istatistik cetvelinde burada 6 erkek ile 5 kadının ikamet ettiği kaydedilmiş, Maliye Nezareti'nin R. 1325/1910 tarihli Taamiyeve Tahsisat Def-teri'nde de yılda 540 kuruş, günde 2 çift 200 dirhem ekmek ve l okka 200 dirhem et tahsisatı olduğu belirtilmiştir.

Tekkenin postuna geçen şeyhler şu kimselerdir: 1) Lakabı Zâkir Şükrî Efendi' nin Mecmua-i Tekâyâ'smda "Karabacak", Bandırmalızade A. Münib Efendi'nin Mecmua-i Tekâyâ'smda ise "Karabacak-ı Velî" olarak verilen Şeyh A. Hulusi Efendi (ö. 1783). 2) A. Hulusi Efendi'nin halifesi olan ve Odabaşı'ndaki Kelamî Tekkesi ile Şeh-remini'deki Remlî Tekkesi'nin meşihatlarında bulunduktan sonra 1206/1791-92'de Koska'da, Sa'dî tarikatının âsitanesi olan Abdüsselam Tekkesi'nin postuna geçen Kolancı Şeyh İbrahim Sabri Efendi'nin (ö. 1806) halifesi, 5 Muharrem 1207/1791-92' de meşihatı devralan Şeyh Seyyid Sadul-lah Hulusi Efendi (ö. 1801). 3) Şeyh Yusuf el-Şamî'nin halifesi olan ve 1222/1807'de Mirza Baba Tekkesi'nin meşihatını bırakarak vefatına kadar Abdüsselam Tekke-si'nde bu görevi sürdüren Koğacı Şeyh Mehmed Emin Efendi (ö. 1835). 4) A. Hulusi Efendi'nin halifelerinden, 1226/1811' de bu görevi terk ederek Mollagüranî (bugünkü Fındıkzade) semtinde, ilerde kendi lakabı ile tanınacak olan Fındıkzade Tekkesi'nin meşihatını üstlenen Fındıkzade Şeyh Seyyid Ahmed Raşid Efendi (ö. 1828). 5) A. Raşid Efendi'nin halifesi olan, l Cemaziyelahir 1226/1811'de tekkenin meşihatı kendisine tevcih edilen Çorbacı-zade Şeyh el-Hac Mehmed Sadeddin el-Saidü'l-Enverî (ö. 1813). 6) M. Sadeddin Efendi'nin oğlu Şeyh Ahmed Raşid Efendi (ö. 1816). 7) Mehmed el-Bağdadî'nift oğlu ve Şeyh Abdullah Pirî el-Buharî'nm halifesi olan, tekkenin meşihatı 24 Sefer 1231/18l6'da kendisine tevcih edilen Şeyh Seyyid el-Hac İsmail Sıdkî Efendi (ö. 1830). 8) İ. Sıdkî Efendi'nin halifesi Şeyh Seyyid el-Hac Mustafa Vehbî Efendi (ö. 1858). 9) M. Vehbi Efendi'nin oğlu Şeyh Ahmed Muhtar Efendi (ö. 1881). 10) Şeyh Mustafa Ferid Efendi (ö. 1896). 11) Son şeyh Hüsnü Efendi.

Mirza Baba Tekkesi son olarak 1309/ 1891-92'de II. Abdülhamid tarafından yenilenmiş, tekkelerin kapatılmasından sonra bakımsız kalarak harap düşen binaları 1950' li yıllarda kamulaştırılarak yıktırılmış, yerlerine Sosyal Sigortalar Kurumu hastanesi inşa edilmiştir. Günümüzde tekkeden arta kalan unsurlar yakındaki Bayezid-i Ce-did Mescidi'nin avlu girişi üzerine yerleştirilmiş olan 1309/1891-92 tarihli yenileme kitabesi ile aynı mescidin avlusuna nakledilmiş bulunan haziresidir.

Mirza Baba Tekkesi'nin, Encümen Arşi-vi'nde bulunan fotoğraflarında Samatya Caddesi üzerindeki, dikdörtgen açıklıklı ve kitabeli cümle kapısı ile iki adet ahşap bina görülmektedir. Kapının sağında bulunan ve iki adet dikdörtgen pencere ile caddeye açılan ufak yapının türbe, kapının solunda yer alan, iki katlı, üst katı çıkmalı yapının da harem ve selamlık bölümlerini barındıran kesim olduğu tahmin edilebilir. Bibi. Barkan-Âyverdi, Tahrir Defteri, 379; Ay-vansarayî. Hadîka, I, 32-33; Kut, Dergehname, 231, no. 25; Çetin, Tekkeler, 586; Aynur, Sa-Hha Sultan, 35, no. 63; Âsitâne, 16; Osman Bey, Mecmua-i Cevâmi, I; Münib, Mecmua-i Tekâyâ, 13; Ihsaiyat II, 21; Vassaf, Sefine, V, 270; Zâkir, Mecmua-i Tekâyâ, 61-62; Öz, istanbul Camileri, I, 53; H. Göktürk, "Etyemez Tekkesi", "Etyemez Tekkesi Mescidi", ISTA, X, 5395-5396; Janin, Eglises et mpnasteres, 97-99; Ayverdi, Fatih III, 457-458; Ötüken, Kiliseler, 76; S. Eyice, "İstanbul'un Camiye Çevrilen Kiliseleri", TAÇ, 1/2 (Mayıs 1986), 13; Fatih Camileri, 94, 275, 277.

M. BAHA TANMAN