KirkçEŞme tesisleri

MURADV

510

511

MURADV

gına göre Hezarfen Ahmed Çelebi(->) ilginç bir denemeyi IV. Murad'ın izniyle gerçekleştirmiş ve "ibtidâ Okmeydanı'nın menberi üzere rüzgârın şiddetinde kartal kanadı bağlayub havada sekiz dokuz kere pervaz" ettikten sonra Galata Kule-si'nden lodos rüzgârıyla uçup Üsküdar'da Doğancılar Meydanı'na inmiş, olayı Sinan Paşa Köşkü'nden seyreden IV. Murad "Bu pek havf edilecek bir âdemdür. Her ne murad eder ise elinden geliyor" deyip sürgüne göndermiştir.

IV. Murad'ın, nedimi Tıflî Çelebi ve efsanevi bir kişilik olan Bekri Mustafa ile olan öyküleri, sonraki yakıştırmalarla birlikte istanbul halk kültürünü zenginleştir-miştir.

Anadolu'da özellikle de Doğu Anadolu' da unutulmaz izler bırakan ve bu bölgenin imarıyla ilgilenip yollar, hanlar, köprüler yaptırtan IV. Murad'ın adını taşıyan yerleşim yerleri ve büyük bir akarsu (Fırat'ın kolu Murad Suyu) vardır. İstanbul'da ise Boğaz güvenliği için ve Kazak saldırılarına karşı Kavak kalelerini yaptırtmış, Bayram Paşa'ya, surları ve harap camileri onarttır-mıştır. Üsküdar'da ve Kandilli'de yaptırdığı saraylar yıkılmış bulunmaktadır. Bağdat ve Revan köşkleri İstanbul'a kazandırdığı çok değerli mimari eserlerdir. Göksu, Kandilli, Tokat Bahçesi mesirelerine düşkün olan IV. Murad'ın, temmuz ayını İstavroz Sarayı'nda, eylülü Davud Paşa Sarayı' nda geçirdiği bilinmektedir. Şiirleri olan IV. Murad saz eserleri de bestelemiştir. Topkapı Sarayı'nda giyim kuşamı, zırh ve miğferleri, kalkanı, gürzü, kılıcı, koşum takımları vardır.

IV. Murad'ın hasekileri ve cariyeleri konusunda hemen hiçbir bilgi yoktur. Ayşe adlı bir hasekisinin adı, ölümünden sonraya ait bir belgede geçer. Şehzadeleri (Ahmed, Süleyman, Mehmed, Alaed-din) kendi sağlığında ölmüştür. Adları bilinen kızları Gevherhan, Kaya, Ayşe, Fatma, Hafise, Safiye, Rukiye sultanlardır. Bibi. Tarih-i Naima, II, 95, 26l vd, III; Kâtib Çelebi, Fezleke, II, ist., 1286; Karaçelebizade Abdülaziz, Ravzatü'l-Ebrar, Kahire, 1248; Tarih-i Solakzade; Evliya, Seyahatname, I; Dimit-ri Kantemir, Osmanlı İmparatorluğunun Yükseliş ve Çöküş Tarihi, II, Ankara, 1979, s, 152-164, 328; M, C. Baysun, "Murad IV", ÎA, VIII, 625-647; Danişmend, Kronoloji, III, 325-386; Ahmed Refik, "Murad-ı Râbî'nin Hatt-ı Hümayunları", TOEM, s. 39 (1332); (Altınay), On-birinci Asırda; R. E. Koçu, Osmanlı Tarihinde Yasaklar, ist., 1950; Y. Öztuna, Türkiye Tarihi, IX, îst. 1966, s. 7-68; Uluçay, Padişahların Kadınları, 54-56; G. Oransay, Osmanlı Devletinde Kim Kimdi-I, Osmanoğulları, Ankara, 1969, s. 74-75; Öztuna, BTMA, II, 67-68.

NECDET SAKAOĞLU

MURADV

(21 Eylül 1840, İstanbul - 29 Ağustos 1904, İstanbul) 33- Osmanlı padişahı (30 Mayıs 1876-31 Ağustos 1876).

"Murad-ı Hamiş", "Sultan Murad bin Sultan Abdülmecid Han" olarak da bilinir. Ab-dülmecid(->) ile Şevkefza Kadın Efendi'nin oğludur. Cülusu, Topkapı Sarayı'nda geleneksel törenle olmadığı gibi cülus tahtına

oturmamış; kılıç alayı düzenlenmemiş; cuma selamlığına da bir kez çıkmıştır.

Abdülmecid'in ilk şehzadesi olan Muradın doğumu münasebetiyle Babıâli'ye gönderilen hatt-ı hümayunda "Hazret-i Hakk'm ihsanına hamd ü sena olsun. İşbu pazartesi günü saat 10.00'da gülistan-ı sulb-i şahanemden bir şehzadem dünyaya geldi" denilerek Mehmed Murad adının verildiği belirtilmişti. Henüz 17 yaşında olan Abdülmecid, Murad'ın doğumundan duyduğu mutlulukla ülkede ve İstanbul'da şenlikler düzenlenmesini, 7 gün boyunca her gün beşer nöbet top atılmasını, isteyenlerin evlerini ve konaklarını geceleri kandillerle donatmalarını buyurdu. Eski Çırağan Sarayı'nda da geleneksel veladet şenlikleri yapıldı. Bezmiâlem Valide Sul-tan(->) saray salonlarına çil çil altınlar saçtı. Dışarıda Muzıka-i Hümayun, içeride tavşan sazendeleri konserler verdiler. Saraya hediyeler yağdı. Bezmiâlem Valide, gelini

V. Murad'ın Ayvazovski tarafından yapılmış portresi.

TSM 17/123