KirkçEŞme tesisleri

KONSTANTİNOS V

(718, Konstantinopolis - 14 Eylül 775, Strongylon [Balkanlar'da]) Bizans imparatoru (hd 741-775).

Hastalık ve kıtlıklarla harap olan Kons-tantinopolis'i yeniden canlandıran ama İkonoklazma(->) hareketini tırmandırarak sosyal karışıklıklara yol açan bir imparator olarak tarihe geçmiştir.

III. Leon (hd 717-741) tarafından 720'de müşterek imparator ilan edilen Konstan-tinos 741'de tahtta tek başına kalmıştı. İktidarı 742'de, Armeniakon Teması'nın (eyalet) komutanı Artabasdos'un imparatorluğunu ilan etmesiyle kesildiyse de, 743'te başkente dönen Konstantinos, tahtını kanlı biçimde geri aldı.

747'de çıkan bir veba salgını sonucu nüfusunun büyük bölümünü yitiren başkenti, imparatorluğun Yunanistan topraklarından getirttiği ailelerle iskân ederek canlandıran Konstantinos, 7ö7'de yaşanan büyük kuraklıktan sonra şehre su getiren Valens Kemeri'ni onarttı (bak. Bozdoğan Kemeri). Başkentin de dahil olduğu Op-sikion Teması'nı bölerek Bukellarion Te-ması'nı oluşturdu.

58

KONSTANTİNOS VH

V. Konstantinos'un monogramını taşıyan sikke (ön ve arka yüz).

H. G. Goodacre, A Handbookfor the Coinage ofthe Byzantine Emplre, Londra, 1928-1933

Konstantinos, babası III. Leon'un başlattığı tasvirkırıcı hareketi daha da ileri götürdü. 754'te Hieria Sarayı'nda (bugünkü Fenerbahçe'de) toplanan bir konsilde tas-virseverlerin ordudan, devlet görevlerinden ve kiliseden atılmalarını onaylatarak, din adamlarına ve kiliselere karşı kanlı bir saldırı başlattı. Konstantinos'un ölümüne dek süren bu acımasız dönemi yermeyi a-maçlayan yazarlar ondan söz ederken "Kaballinos" (Seyis) ve "Kopronimos" (Gübre Adlı) gibi aşağılayıcı lakaplar kullanmışlardır.

Kahraman bir komutan olan Konstantinos, Araplara, Slavlara ve Bulgarlara karşı başarılı seferler yaptı. Araplara karşı yürüttüğü mücadele sonucunda 746'da Ger-manikeia'yı (Maraş) aldı, 747'de Bizans donanması Kıbns yakınlarında bir Arap donanmasını yendi. 752'de Melitene (Malatya) ve Teodosiopolis (Erzurum) Ermenilerden geri alındı ve bu seferler sırasında esir edilen Ermeniler Trakya topraklarına iskân edildi. (Konstantinos bu yüzden, Ermeniler arasında yaygın bir Hıristiyan hizbi olan Paulusçuları imparatorluğun içine sokmakla suçlanmıştır.)

7ö3'te Bulgarlara, 773'te ise Slavlara karşı zaferler kazanan Konstantinos, imparatorluğun Sicilya, Calabria ve İllirium topraklarını Konstantinopolis Patrikliği'ne bağladı fakat Kuzey italya'yı ve Lombardların tehdit ettiği Ravenna'yı ihmal ettiği için toprak kaybetti. Dinsel politikaları sonucu papalık Franklara yakınlaştı ve bu ittifak uzun vadede Bizans'ın aleyhine oldu.

Konstantinos ilk evliliğini 732'de, Hıristiyanlığı kabul ederek Eirene adını alan bir Hazar prensesi ile yaptı, ikinci karısı Maria ise 750'de öldü. Üçüncü evliliğini yaptığı Eudoksia 7ö9'da imparatoriçe ilan edildi.

775'te Bulgarlara karşı düzenlediği bir sefer sırasında yaşamım yitiren Konstantinos, başkentteki Havariyun Kilisesi'ne(->) gömülmüşse de, 9. yy'da, Ikonoklazma dönemi tümüyle aşıldıktan sonra mezarından çıkartılan kemikleri denize atılmıştır. Evliliklerinden 5'i erkek 6 çocuğu olan Konstantinos'un yerine ilk evliliğinden o-lan oğlu IV. Leon (Hazar) geçmiştir.

Bibi. A. Lombard, Constantin V, empereurdes Romains (740-775), Paris, 1902; C. Zucker-man, "The Reign of Constantine V in the Mi-nacles of St. Theodore the Recruit", Bibliot-heca hagiographica graeca, c. IV, Brüksel, 1957; Ostrogorsky, Bizans, 153-163; S. Gero, Byzantine Iconoclasm during the Reign of Constantine V, Louvain, 1977.

AYŞE HÜR