Китабын ады

Hafiz: «Dəlil və burhanlarınızı, məclisdə olanların haqqa hökm verə bilmələri 
üçün bəyan etməyiniz, çox yaxşı olar». 
Dəvətçi:  «Gəl  ki,  biz  bu  mövzu  üzərində  danışmırdıq.  Əgər  bu  mövzuya 
başlamaq  istəsəm,  əvvəlki  sualınızın  cavabı  qalacaq.  Lakin  yenə  də,  isbatı  üçün 
qısaca olaraq bir neçə misal deməyə çalışacağam». 
 
ALLAH-TƏALANI GÖRMƏK XÜSUSUNDA ƏHLİ-
SÜNNƏTDƏN HƏDİSLƏR 
 
Əgər siz hulul, ittihad, cismaniyyət və Allahı görmə haqqındakı insanı küfrə 
aparan  hədisləri  mütaliə  etmək  istəsəniz,  mötəbər  kitablarınıza  –  «Səhihi-
Buxari»Nin  I  cildin  100-cü  səhifəsinə  «Fəzlus-sucud  min  kitabil-əzan»  babına, 
yenə  IV  cildin  92-ci  səhifəsinə  «Əs-siratu  min  kitabir-riqaq»  babına  və  «Səhihi-
Müslim»ün  I  cildin  86-cı  səhifəsindəki  «İsbatur-röyətil-möminin  Rəbbəhum  fil-
axirəti»  babına  və  ima  Əhməd  ibn  Hənbəlin  «Müsnəd»İnin  II  cildinin  275-ci 
səhifəsinə baxsanız, məsələni yaxşı anlayarsınız. Misal olaraq, o bablardan sadəcə 
iki hədisi hüzurunuza ərz edim: 
Əbu  Hürəyrə  belə  rəvayət  edir:  «Cəhnnəmin  atəşinin  hərarəti  şiddətlənir. 
Allah-təala  ayağını  onun  içərisinə  qoyduqda,  durub,  «Yetər,  yetər,  mənə  kafidir, 
mənə kafidir deyər». 
Yenə  Əbu  Hüreyrə  belə  rəvayət  edir:  Bir  qrup  camaat  Rəsuli-əkrəmə  (s) 
«Görəsən,  Qiyamət  günü  Rəbbimizi  görə  biləcəyikmi?»  dedikdə,  O  həzrət  (s) 
buyurdu: «Bəli, görəcəyik. Görəsən, göydə bulud olmadıqda günəşi görməkdə sizə 
bir  zərər  toxunurmu?».  Camaat,  «Xeyr,  toxunmur»  dedilər.  Həzrət  buyurdu: 
«Görəsən,  göydə  bulud  olmadığı  gecədə  dolğun  ayı  görməkdə  sizə  bir  zərər 
toxunurmu?».  Camaat,  «Ya  Rəsulallah  (s),  xeyr,  toxunmur»  dedilər.  Həzrət 
buyurdu:  «O  ikisini görməklə  sizə zərər  toxunmadığı  kimi,  Qiyamət  günü  Allahı 
görməkdə də sizə bir zərər toxunmayacaqdır. Qiyamət günü bir müəzzin belə nida 
edəcəkdir:  «Hər  ümmət  tapındığına  tabe  olsun.  Bu  anda  Allahdan  başqasına 
tapınan  hər  kəs  od  içinə  düşəcək.  Sadəcə  tapınanlar  əbədi  olacaqlar».  Bu  əsnada 

---

 
98 
aləmlərin Rəbi insanların onu görəcəyi bir şəkildə gəlib, «Mən sizin Rəbbinizəm» 
deyəcəkdir.  İnsanlar  onu  gördükdə,  «Biz  səndən  Allaha  sığınırıq,  Allaha  şərik 
qoşmayın» deyəcəklər. Bunun üzərinə belə buyuracaqdır: «Görəsən, sizində Allah 
arasında,  Allahı  tanıyacaq  bir  nişanə  vardırmı?»  İnsanlar,  «Bəli,  vardır» 
deyəcəklər. Bu halda Allah ayağını (onlara göstərmək üçün) açacaqdır. Daha sonra 
insanlar  başlarını  yuxarı  qaldırıb,  Rəbblərini  ilk  gördükləri  şəkildə  görəcəklər. 
Sonra  «Mən  sizin  Rəbbinizəm»  deyəcəkdir.  İnsanlar  da,  «bəli,  sən  bizim 
Rəbbimizsən» deyəcəklər». 
Allah  xatirinə  insafla  söyləyin,  Allah-təalanın  mücəssəm  olub,  bir  cisim 
şəklində  özünü  insanlara  göstərməsi  və  ya  ayağını  açıb  onlara  nişan  verməsi 
küfredici  sözlər  deyilmi?  Sözümüzün  isbatına  ən  böyük  dəlil  budur  ki,  Müslim 
Allah-təalanın görünməsinin isbatı xüsusunda xüsusi bir bab açmış, Əbu Həurəyrə 
Zeyd ibn Əsləm, Süveyd ibn Səid və digərlərindən yalan və uydurma hədislər nəql 
etmişdir.  Böyük  alimləriniz,  məsələn  Zəhəbi  «Mizanul-Etidal»,  Syuti  «Əl-ləalil-
məsnuəti fi əhədisil-movzuəti» və Səbt ibn Covzi «Əl-Movzuat» kitabında onların 
uydurma olduğunu açıq dəlillərlə bəyan etmişlər. Bu sözlərin batilliyinə dair dəlil 
hədis  və  rəvayətlərin,  Qurani-kərimin  bir  çox  aşkar  ayələridir.  Quranın  bu  ayəsi 
açıq-aydın Allah-təalanın görülməsini inkar edir: 
«Gözlər Onu (Allahı) idrak edə bilməz (görə bilməz); O, bütün gözləri idrak