Komisyon personeli Çalişma dokümani beyaz Kitap Eki– Tektip Bir Avrupa Taşımacılık Alanı için Yol Haritası – Rekabetçi ve verimli kaynaklara sahip bir taşımacılık sistemine doğru

1.2. Kalite işleri ve daha iyi çalışma koşullarının teşvik edilmesi
190. Avrupa Birliği’nde taşımacılık sektörü, 10 milyon kişiyi istihdam etmektedir ki bu sayı AB’deki toplam istihdamın %4,5’ini oluşturmaktadır. İnsan faktörü, her türlü yüksek kalitedeki taşımacılık sisteminin önemli bir bileşenidir. Taşımacılık sisteminin etkin bir şekilde işlemesi, işlerinden memnun, iyi eğitimli ve yüksek motivasyonlu çalışanlar olmadan mümkün değildir.
191. İşgücünün yakında küçülmeye başlayacağı yaşlanan bir nüfus içerisinde taşımacılık sektöründeki işgücü, ekonomi ortalamasından daha fazla yaşlanmaktadır (taşımacılıkta 50 yaş üzeri kişi oranı %26 iken ekonomide %22’dir). İşgücü ve beceri eksikliklerinin gelecekte taşımacılık sektörü için ciddi bir endişe kaynağı haline gelmesi üzerine fikir birliği bulunmaktadır. Yeni teknolojiler (IT, yeşil enerjiler), sürdürülebilir taşımacılık yolları ya da müşteri ilişkileri ile ilgili beceriler kolayca elde edilemez. Eğitim ve öğretim önem arz etmektedir. Yeni meydana gelen ekonomik krizden önce bile sektör, beceri yoksunluğu ve sıkı bir işgücü arzı problemlerinden dolayı mağdur olmuştur.
192. Taşımacılık sektöründeki bayan çalışanların bugünkü oranı, ekonomideki ortalamadan düşüktür (taşımacılık: %21; ekonomi: %35). Bu dengesizliğin nedenlerine ilişkin bir analiz yapılacak ve bu analiz temelinde sektörü bayan çalışanlar için daha cazip hale getirmeye yönelik özel tedbirler önerilecektir.
193. Taşımacılık sektöründeki tüm AB sosyal kurallarının temel hedefi, taşımacılık alanındaki çalışanları sağlık ve emniyet konularında yetersiz çalışma koşullarından kaynaklanan olumsuz etkilere karşı korumaktır. Sektördeki beşeri sermayenin korunması için modlar ve ülkeler çapında yüksek standartta çalışma koşulları ve iyi kariyer beklentilerinin sağlanması gerekmektedir. Ancak, ulusal seviyede farklılık gösteren sosyal standartlar, Avrupa taşımacılığının uyumlulaştırılmış sosyal gelişimine engel olmaktadır. Böyle çeşitlilik gösteren kurallar, gezici işçilerin korunmasızlığını artırmakta, taşımacılık işleticileri ağır bürokrasi sorumluluğu altında bırakmakta, rekabeti bozmakta ve bazı AB kanunlarının uygulanmasını zorlaştırmaktadır. Bu alanda kuralların birbirine yakınlaşması, önem arz etmektedir.
194. Aynı derecede, AB taşımacılık endüstrisi bölümlerindeki zayıf endüstriyel ilişkiler ve bunun sonucunda ortaya çıkan grevler ve diğer aksamalar, yolcuların hayatlarını aksaklığa uğratıp etkilenen taşımacılık modlarının rekabet edebilirliğine zarar verdiği gibi oldukça önemli bir ekonomik maliyet de doğurmaktadır. İyileştirilmiş ancak gerçekçi bir sosyal diyaloğun sağlanması hayati önem arz etmektedir. İlgili sektörleri önemli ekonomik zararlara uğrattığı görülen sosyal çatışmaların önlenmesi için rekabet edebilirlik ile sosyal gündemin uyuşması önemlidir.
195. Taşımacılık sistemi, küreselleşme ile başa çıkmak zorundadır. İşçi maliyetleri, taşımacılık işletimlerinin tüm maliyetinin en az üçte birini oluşturduğundan işverenler personel alımını, işlerin daha ucuz olduğu üçüncü ülkeler ya da diğer Üye Devletlere yeniden yönlendirerek bu maliyetleri azaltmaktadır. Bu açıdan hem AB hem de uluslararası seviyede asgari standartların yükseltilmesini hedefleyen bir adımla haksız rekabetin önüne geçilmesi gerekmektedir.

1.2.1. Karayolu taşımacılığında gezici işçilere yönelik sosyal kurallar
196. İç pazardan tamamen faydalanmak ve karayolu emniyeti, eşit rekabet ve gezici işçilerin iyi çalışma koşulları açısından sürdürülebilir taşımacılığa ilişkin daha geniş politika hedeflerine katkıda bulunmak için Üye Devletlerde karayolu taşımacılığı ile ilgili olarak eşit şekilde uygulanabilen uyumlulaştırılmış ve şeffaf bir sosyal, güvenlik ve rekabet standartları (sosyal kurallar) dizisinin sağlanması önemlidir.
197. Bu ortak sosyal kurallar, sadece karayolu taşımacılığındaki yaklaşık 5 milyon işçinin sosyal durumunu iyileştirmeyecek; aynı zamanda pazarın daha fazla entegrasyonuna katkıda bulunacaktır. Yeterli sosyal standartların tamamen uygulanması, sürdürülebilir bir taşımacılık sisteminin oluşturulmasına doğrudan katkı sağlayacak ve kabotajın serbestleşmesi önündeki önemli bir engeli ortadan kaldıracaktır.
198. Sosyal kuralların ortak asgari çalışma standartları ile uyumlu olarak uygun şekilde sorumluluk ya da ortak sorumluluk duygusunu yaratmak üzere özellikle gezici işçiler ve işverenleri ele alması gerekmektedir. Bu sosyal kuralların şunları içermesi gerekmektedir: istihdam şartları ve koşulları, sağlık sigortası ve hizmetleri ve iş ile aile hayatlarının uyuşabilmesi için sürücü dinlenme sürelerinin daha iyi organize edilmesi ve cinsiyet eşitliği.
199. Sosyal kuralların ayrıca yasal belirsizlik ve herhangi bir sosyal koruma kuralının kapsamına dahil olmayan belirli işçi gruplarının korunmasız olduğu ortamları yaratan gizli serbest meslek problemini de ele alması gerekmektedir. Sosyal ortakların katılımı ile Üye Devletler, gizli serbest-meslek problemini tanımlamaya ve bu probleme karşı koymaya yönelik uygulamaları ve deneyimlerini paylaşma yönünde teşvik edilecektir.
200. Kolaylaştırma ve daha iyi fayda sağlama adına sosyal kurallar, bir Konsey kararına aktarma olanağı ile karayolu taşımacılığındaki sosyal bir diyalog anlaşması yoluyla oluşturulmalıdır. Bu, ayrıca standartların, tüm endüstri taraflarının gerçek ihtiyaçları ve becerilerine göre yapılmasını garanti edecektir.

8. Karayolu taşımacılığındaki gezici işçilere yönelik sosyal kurallar Gizli serbest-meslek problemini ele alarak sosyal kurallar üzerine bir anlaşmaya göre sosyal ortaklar arasındaki diyaloğun teşvik edilmesi ve desteklenmesi.

1.2.2. Deniz taşımacılığına yönelik sosyal gündem
201. Denizcilerin giderek azalması, denizcilik endüstrisinde son zamanlarda ortaya çıkan hızlı büyümenin ışığında önemli bir global problem haline gelmiştir. Bu durum, AB’deki çok sayıda ülke ile birlikte iç sularda taşımacılığı aynı şekilde etkilemektedir. AB’deki denizcilikle ilgili teknik bilginin devamlı azalması denizcilik uzmanlığına dayanan denizcilik kümelerinin verimliliğini de etkileyebilir.
202. Bu yüzden acil bir adım atılması gerekmektedir. Komisyon, AB’deki denizcilik uzmanlığının çekiciliğinin pekiştirilmesi, Avrupa’daki teknik becerinin korunmasına yönelik olarak Avrupalı denizcilerin istihdamının teşvik edilmesi ve denizcilik emniyetinin artırılmasını hedefleyen “Deniz taşımacılığına yönelik sosyal gündem” kapsamında bir dizi öneri sunacaktır.
203. Global rekabette, düşük işgücü ve emniyet standartları uygulayan ülkeler haksız bir rekabet üstünlüğüne sahiptir. Bu duruma ancak iyi bir uluslararası çerçevenin geliştirilmesi ve uygulanması ile karşı konulabilir. Bu yönde atılan kararlı bir adım Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Denizcilik Çalışma Sözleşmesinin (MLC) 2006 yılında kabul edilmesidir. Denizcilerin gemide çalışabilmeleri ile ilgili asgari gereksinimlere ilişkin MLC standartlarını belirleyen Avrupalı sosyal ortaklar arasında yapılan bir anlaşma, AB hukukuna entegre edilmiş; böylece istihdam ve sosyal konularla ilgili AB mevzuatını tamamlamıştır¹¹⁶. Uyumlulaştırılmış bir uygulamaya yönelik olarak gemi mürettebatının bayrağına ve milletine bakılmaksızın AB limanlarına uğrayan gemilerdeki çalışma ve yaşama koşullarını kontrol edebilmek amacıyla Bayrak Devleti, Liman Devleti ve işgücü sağlayan devletin ilgili sorumluluklarını tanımlama ve ifa etmeye ilişkin daha fazla görüşe ihtiyaç duyulmaktadır.
204. AB gemilerinde bulunan mürettebatın –Avrupalı olmayan denizciler dahil olmak üzere- yeterlilikleri, emniyet, güvenlik, çevrenin korunması ve kaliteli sevkiyat açısından önemli birer unsurdur ve bu yeterlilikler AB ve uluslararası seviyede (Uluslararası Denizcilik Örgütü –IMO- tarafından kabul edilen STCW Sözleşmesi) düzenlenmektedir. Bu hükümler endüstrideki yeni teknolojiler ve değişikliklere adapte edilecek şekilde düzenli olarak iyileştirilmektedir. Aynı şekilde çalışma koşullarından memnun olan iyi eğitim almış işçiler, emniyetli, güvenli ve etkin liman işletimi için önemlidir. Sosyal Gündem içerisinde her iki konu da eşit şekilde ele alınacaktır.

9. Deniz taşımacılığına yönelik sosyal gündem Komisyonun AB’nin deniz taşımacılığı politikası ile ilgili 2018 yılına kadarki stratejik hedefleri ve tavsiyeleri izlenerek Deniz Taşımacılığına Yönelik Sosyal Gündem içerisinde eyleme yönelik tanımlanan tedbirlerin uygulanması. Uluslararası Çalışma Örgütünün (ILO) Bayrak Devletleri, Liman Devletleri ve işgücü sağlayan devletlerle ilgili Denizcilik Çalışma Sözleşmesinin (MLC) uygulanması. Şu an tamamen ya da kısmen muaf tutulan açık denize çıkan işçilerin çeşitli AB çalışma kanunu direktiflerine dahil edilmesi ya da bu işçilere başka yollarla eşit seviyede bir koruma sağlanması. Denizcilerin eğitimi ve sertifikasyonu ile ilgili Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO) Sözleşmesinin (STCW Sözleşmesi) revizyonunu takiben denizcilerin eğitimine ilişkin Direktifin (2008/106/EC) güncellenmesi. Liman işçilerinin liman hizmetlerinin farklı alanlarında eğitimlerine ilişkin karşılıklı olarak tanınabilen bir çerçevenin oluşturulması.

1.2.3. Sosyal açıdan sorumlu bir havacılık sektörü
205. Havacılık istihdamı, giderek artan bir şekilde uluslararası bir nitelik kazanmaktadır ki bu eğilim sektörün giderek güçlenmesi ile sürecek ve hatta önümüzdeki yıllarda hız kazanacaktır. Havacılık sektöründe uygulanan sosyal standartlara ilişkin denetim yapılması gerekli olabilir; bu durum özellikle de uçan personeli alakadar etmektedir; çünkü uçan personelle alakalı sözleşme ve uygulamadaki sosyal mevzuatlar bir Üye Devletten diğerine değişiklik göstermektedir.
206. Sivil havacılıkta özellikle çeşitli Üye Devletlerde yerleşik bulunan bir havaalanına ait uçan personel olmak üzere gezici personele uygulanacak olan kanunun yasal netliği artırılabilir. Bilhassa çalışanların atanması ile ilgili 1196/71/EC sayılı Direktif ile sözleşme yükümlülüklerine ilişkin 593/2008 sayılı Yönetmeliğin (EC) uçan personeli ne derece ilgilendirdiği netleştirilmelidir. Aynı zamanda uluslararası AB havaalanlarındaki Avrupa İş Konseyleri, bir Avrupa İş Konseyi kurulmasına yönelik 2009/38/EC sayılı Direktifin¹¹⁷ uygulanması yoluyla iyileştirilmelidir.
207. Tek Avrupa Hava Sahasının uygulanması, hava trafiği yönetimi (ATM) sektörüne özel kaygıları artırmaktadır. Hava taşımacılığı üzerine Şubat 2010’da Madrid’de yapılan konferans, AB seviyesinde ATM’nin (hava trafiği yönetimi) sosyal boyutları ile ilgili özel danışma mekanizmaları kurulmasına duyulan ihtiyacın altını çizen bir yol haritasını onaylamıştır.

10. Sosyal açıdan sorumlu bir havacılık sektörü Düzenleyici gelişmelerin hava taşımacılığı sektöründeki çalışma koşulları üzerindeki etkisinin incelenmesine yönelik bir mekanizmanın oluşturulması. Tüm havacılık değer zinciri (ATM ve yer-elleçlemesi dahil) içerisindeki çalışanlar için Avrupa çapında asgari hizmet ve kalite standartlarının konulması. Tüm havacılık değer zinciri içerisindeki asgari hizmete yönelik tartışmalar ve aksamaların önlenmesi konusunu ele almak üzere Avrupalı sosyal ortakların teşvik edilmesi.

1.2.4. Taşımacılık modlarındaki işlere ve çalışma koşullarına yönelik AB yaklaşımının değerlendirilmesi
208. Avrupa sosyal mevzuatı ile birlikte Avrupa sosyal diyaloğu, çalışma standartlarının iyileştirilmesi ve iş pazarlarının modernleştirilmesi için önemli bir araçtır ki taşımacılık sektörü bu araçtan büyük ölçüde faydalanmıştır¹¹⁸. Sosyal ortakların işyeri koşulları ile ilgili ilk elden fikirleri vardır. Bu, sosyal diyaloğu Avrupa Birliği tarafından desteklenmesi ve kolaylaştırılması gereken bir araç haline getirmektedir. Deniz limanları hariç tüm taşımacılık modları (yakın zamanda sosyal diyalog komitesi kuracaktır) sosyal diyalog komiteleri kurmuştur. Sosyal ortaklar arasında müzakere edilen anlaşmaların AB kanuna aktarılması olasılığı dikkate alındığında daha fazla teşvik gereklidir. TFEU Madde 154 ve 155’e göre Komisyonun rolü, Avrupa seviyesinde bu toplu sözleşmelerin teşvik edilmesi ile desteklenmesi ve sözleşme taraflarınca talep edilirse bu sözleşmelerin bir Konsey kararı ile uygulanmasının teklif edilmesidir.
209. Giderek artan bir şekilde özellikle de gemi mürettebatı ve girişimci-halefi yoksunluğu problemiyle karşılaşan iç sularda taşımacılık sektörü iyi bir örnek sunmaktadır. Sosyal ortaklar, iç sularda taşımacılık sektöründe gemi üzerindeki iyileştirilmiş çalışma ve yaşama koşulları, özel çalışma süresi düzenlemeleri, AB iş profilleri ve mürettebat tedariki ve eğitim ile öğretim için asgari standartların belirlenmesine ilişkin tavsiyeler ile sosyal damping ve haksız rekabete karşı tavsiyeler üzerinde çalışmaktadır.
210. Komisyon yukarıda belirtilen hususlarda havacılık sektöründe¹¹⁹ de sosyal ortaklar arasındaki sosyal diyalog ve anlaşmaları teşvik etmeyi planlamaktadır. Bu işin takip edilebilmesi için Sivil Havacılık Sektörel Sosyal Diyalog Komitesi, uygun bir çerçeve olacaktır.
211. Son olarak demiryolu sektöründe 2008/47/EC sayılı Direktif, karşılıklı işletilebilir sınır-ötesi hizmetlerde görevli olan gezici işçilerin çalışma koşullarını belirlemektedir. Bu Direktif ayrıca uluslararası taşımacılık için çalışma koşulları, sürüş ve dinlenme süreleri ile ilgili asgari standartları sağlayan bir sosyal diyalog anlaşmasına da dayanmaktadır. Evden uzakta aralıksız dinlenme süresi miktarı ile evden uzakta geçirilen bu dinlenme süresinin telafisi konusu sosyal ortaklar arasında halihazırda müzakere edilse de çalışma süresi kuralları ve yurtiçi demiryolu hizmetleri ile ilgili çalışma koşullarının uyumlulaştırılması ihtiyacının değerlendirilmesine hala ihtiyaç duyulmaktadır.
212. Şimdiye kadar kaydedilen gelişmeye rağmen taşımacılık sektöründeki çalışma koşulları ve sosyal standartlar bir bütün olarak hala ekonomide mevcut olanlardan daha az avantajlı görülmektedir. Sosyal diyalog yaklaşımı tüm faydalarına karşın Komisyonun sosyal ortakları ile işbirliği halinde katkıda bulunması gereken zayıf noktalara da sahiptir. Bazı durumlarda kapasite oluşturulması diğer durumlarda ise tarafların daha kuvvetli taahhüdü gerekebilir. Komisyon, kurumsal rolüne göre sosyal diyalog sürecinde çok daha derin bir inceleme yapılmasını desteklemeli ve kolaylaştırmalıdır. Böyle bir değerlendirme sosyal diyaloğun sözleşmeye dayalı kanun yapma ile tamamlanması gereken sınırları da açık bir şekilde belirtecektir.
213. Değerlendirme ayrıca bir bütün olarak taşımacılıktaki iş kalitesini artırmaya yönelik fırsatları da tanımlamalıdır. Cinsiyet eşitliği, iş kazalarının önlenmesi, dil ve lojistik eğitimi gibi konularda en iyi uygulamaların modlar arasında paylaşılması olumlu etkiler yaratabilir. Farklı taşımacılık modlarında çalışanlardan istenen beceriler benzer olabilir; bu, özellikle de eğitimin teknolojik ve ekonomik değişikliklerin hızlı temposuna uyum sağlaması gerektiği lojistik alanında geçerlidir. Lojistik alanlarındaki niteliklerin iyileştirilmesi, mod zincirlerinin daha iyi performansı ve mod seçeneklerine ilişkin daha bilgilendirilmiş kararlar ile sonuçlanacaktır. Ayrıca iş hareketliliği ile modlar içerisinde ve arasında kariyer beklentilerini artıracaktır.

214. Sosyal ortaklar, eğitimi daha odaklanmış hale getirmek amacıyla beceri ihtiyaçları ve eğitimle ilgili en iyi uygulamalar hakkında bilgi alışverişinde bulunmak için –temiz ve enerji etkinliği olan araçlarla alakalı yeni stratejiden kazanılan tecrübeye dayanarak- bir Beceriler Konseyinin kurulması ile önemli bir rol oynayabilir. Tüm taşımacılık modlarından gelen uzmanlığın bir arada bulunduğu çok-modlu bir platform, belirli bir alana ayrılması gereken ilave eğitim çabalarını zamanında göstererek beceri yoksunluklarını önlemeye yardımcı olabilir.

11. Taşımacılık modlarındaki işlere ve çalışma koşullarına yönelik AB yaklaşımının değerlendirilmesi Sosyal diyaloğun iyileştirilmesi ve etkinliğinin kolaylaştırılması amacıyla taşımacılık sektörünün çeşitli bölümlerinde meydana gelen sektörel sosyal diyalog süreçlerinin bir değerlendirmesinin yapılması. Özellikle Avrupa İş Konseyleri aracılığıyla çalışanların sektörlerdeki uluslararası şirketlere katılımının sağlanması. Kalite işlerinin oluşturulması, gerekli becerilerin geliştirilmesi ve AB taşımacılık işleticilerinin rekabet edebilirliğinin güçlendirilmesi amacıyla özellikle eğitim, sertifikasyon, çalışma koşulları ve kariyer gelişimi hususlarında tüm taşımacılık modlarındaki iş kalitesinin ele alınması.