Kompyuter tizimlari va

4 qatlam
– Transport pog‘onasi. 
Transport LaEr 
Ushbu qatlamning asosiy vazifasi – bu axborotlarni to‘liq, aniq va saqlab 
Etkazib berishdan iborat. OSI modeliga binoan 5 ta servisni bajaradi: 
1.
Tezlik bilan Etkazish. 
2.
Uzilgan aloqalarni qayta tiklash. 
3.
Bir nechta amaliy protokollarni umumlashtirib yagona transport 
protokoliga jamlash. 
4.
Yuborilgan axborotlarni xatosini aniqlash. 
5.
Aniqlangan xatolarni to‘g‘rilash. 
Ushbu transport qatlamining vazifasi – ma’lumotlarni o‘rnatilgan yoki talab 
etilgan sifat darajasida tarmoq bog‘lamalariga Etkazib berish, ya’ni: 
-
Seans qatlamiga axborotlarni paketlarga bo‘lib va nomerlab berish; 
-
Qabul qilinayotgan paketlarni jamlash; 
-
Kelayotgan paketlarni joy joyiga qo‘yish. 
-
Amaliy jarayonlarni manzillashtirish. 
-
Potoklarni boshqarish. 
Ushbu protokollar transport qatlamining yuqori qatlamlarida asosan dasturiy 
operatsion vositalarining tizimlari orqali tahlil etiladi. Transport protokollariga 
TCP, UDP va SPX lar kiradi. 
5 qatlam
– Seans pog‘anasi. 
Session LaEr 
Ushbu qatlam uzatish yoki qabul qilishni (dialog) boshqarish uchun hizmat 
qiladi, ya’ni qaysi tamon aktivligini aniqlab, nazorat nuqtalarini katta xajmdagi 
axborotlarga qo‘shib chiqadi va sinxron ishlashni ta’minlaydi. 
Uning asosiy vazifasi: 
1.
Uzatish yoki qabul qilish turinianiqlaydi, ya’ni dupleks yoki yarimdupleks. 

---

2.
Axborot almashinuvida sinxron ishlashni ta’minlaydi. 
3.
Ayirboshlovda “kontrol nuqtalarini” tashkil etadi. 
6 qatlam
– Vakolat pog‘onasi. 
Presentation LaEr 
Ushbu qatlam uzatilayotgan axborotlarni ma’nosini o‘zgartirmasdan 
ularning ko‘rinishlarini (formalarini) tiklash uchun hizmat qiladi, ya’ni sintaksis 
farqini yoki simvollarni kodlash farqini bildiradi. Bundan tashqari, bu qatlamda 
ma’lumotlar shifrlanadi va deshifrlanadi.
Asosan 2 jarayonni kelishtiradi: 
1.
Ma’lumotlarning tashqi formatidan ichki formatiga aylantirib beradi. 
2.
Shifrlash va deshifrlash uchun xizmat qiladi. 
7 qatlam
– Amaliy bajarish pog‘onasi. 
Application LaEr 
Ushbu qatlam – har xil turdagi protokollarni yig‘ishtirib amaliy ishlarni 
bajarish uchun xizmat qiladi. Masalan, tashqi qurilmalarga printerlarga, Web – 
saytlarga murojaat etib ishlarni amalga oshirib beradi. 
Amaliy qatlamda asosan axborot almashunuvi hisoblanadi, ya’ni hamma 
tarmoq servislaridan foydalanish demakdir.
Ushbu qatlamning vazifasi: 
4.
Identifikatsiyalash, kirish xuquqini tekshirish. 
5.
Print, faks – servis, pochta, masofadan kirish va boshqa jarayonlarni 
ta’minlash. 
Tarmoqqa bog‘liq va bog‘liq bo‘lmagan qatlamlar: 
1.
Jismoniy, kanalli va tarmoqli qatlamlar kompyuter tarmog‘iga bog‘liq 
qatlamlar deb hisoblanadi, ya’ni ishlatilayotgan protokollar uskunaviy 
(texnika vositalariga) bog‘liq bo‘ladi. 

---

2.
Amaliy, vakolatli va seansli qatlamlar texnik vositalarga bog‘liq 
bo‘lmaganligi uchun, faqat dasturiy bo‘lganligi uchun ularni tarmoqqa 
bog‘liq emas qalamlar deyiladi. 
3.
Faqat transport qatlami o‘rta qatlam hisoblanadi. 
OSI modeli orqali har qanday kompyuterlar kontsentrator, modemlar, ko‘priklar, 
kommutatorlar, marshrutizatorlar yoki multipleksorlar orqali aloqada bo‘lishligi 
mumkin.