“Kompyuterni tashkil etish” fani 1-Blok savollari

3-Blok savollari

1. Trigger ta’rifi va uning turlari

   
   

Triggerlar – ikkita turg’un holatli chiqishga ega bo’lgan qurilma bo’lib, u elementar xotira yacheykasi (bistabil yacheyka) va boshqaruv sxemasiga ega. Boshqaruv sxemasi bevosita elementar xotira yacheykasi kirishiga kelib tushayotgan ma’lumotni signallar kombinasiyasiga o’zgartiradi.

Trigger turlari (funksional belgisiga ko’ra):
• RS-trigger – ikkita boshqaruv kirishiga ega:
S (set-o’rnatish) – triggerni mustaqil ravishda 1 holatiga o’rnatadi;
R (reset-olib tashlash) – triggerni mustaqil ravishda 0 holatiga o’rnatadi.
• D-trigger – bitta ma’lumot kirishiga ega D (delay-kechikish).
• T-trigger – navbatdagi kirish impulsi kelishi bilan holatni qarama-qarshisiga o’zgartiradi T (time-vaqt).
• JK-trigger – ikkita boshqaruv kirishiga ega bo’lgan universal trigger:
J (jamp -kutilmagan ulanish) - triggerni mustaqil 1 holatga o’rnatadi.
K (kill -kutilmagan uzilish) - triggerni mustaqil 0 holatga o’rnatadi.

2. D-trigger va uning shartli belgisi, tuzilmasi va o‘tish jadvali

   
   

3. Т-trigger va uning shartli belgisi, tuzilmasi va o‘tish jadvali

   
   

4. 
   
   JK-trigger va uning shartli belgisi, tuzilmasi va o‘tish jadvali
   

5. RS-trigger va uning shartli belgisi, o‘tish qoidasi va o‘tish jadvali

   
   

6. Multipleksor va uning shartli belgisi, o‘tish qoidasi va o‘tish jadvali

   
   

7. Demultipleksorlar va uning shartli belgisi, o‘tish qoidasi va o‘tish jadvali

   
   

8. Shifratorlar va uning shartli belgisi, o‘tish qoidasi va o‘tish jadvali

   
   

9. Dishifratorlar va uning shartli belgisi, o‘tish qoidasi va o‘tish jadvali

   
   

10. Registrlar va ularning asosiy vazifalari

    
    

Registr ketma-ket turdagi raqamli qurilma bo’lib, ko’p razryadli ikkilik sonlar ko’rinishidagi ma’lumotlarni eslab qolish va vaqtincha xotirada saqlash uchun ishlatiladi. Registr ikkilik razryad sonlarga teng miqdordagi triggerlar majmuasidan iborat.

Registr turlari:
• Parallel registr- Parallel registr ma’lumotlarni parallel shaklda yozish, saqlash va uzatish uchun mo’ljallangan.
• Parallel registrlar asinxron yoki sinxron ishlash prinsipida ixtiyoriy triggerlardan tuzilish mumkin.
• Ketma-ketli registr kirishdagi ma’lumotlarni ketma-ket tartibda yozish, saqlash va uzatish uchun mo’ljallangan.
• Ma’lumot yozishdan avval registr dastlabki holatga (0) o’rnatiladi.

11. Parallel registr

    
    

• Parallel registr- Parallel registr ma’lumotlarni parallel shaklda yozish, saqlash va uzatish uchun mo’ljallangan.

• Parallel registrlar asinxron yoki sinxron ishlash prinsipida ixtiyoriy triggerlardan tuzilish mumkin.

12. Ketma-ketli registr

    
    

• Ketma-ketli registr kirishdagi ma’lumotlarni ketma-ket tartibda yozish, saqlash va uzatish uchun mo’ljallangan.

• Ma’lumot yozishdan avval registr dastlabki holatga (0) o’rnatiladi.

13. Dasturlanuvchi mantiqiy qurilma

    
    

14. Uchta mantiqiy o‘zgaruvchili sodda mantiqiy integral sxema ( SMIS)ning dasturlashdan keyingi tuzilma sxemasi

    
    

15. Arifmetik-mantiqiy qurilma tushunchasi

    
    

Arifmetik-mantiqiy qurilma ta’rifi:

• Arifmetik va mantiqiy amallar bajariladigan qurilma arifmetik-mantiqiy qurilma (AMQ) deb ataladi.
• Barcha turdagi AMQlar uchun ayiruv, mantiqiy ko’paytiruv, mantiqiy qo’shuv, istisnoli YoKI, inversiya, o’ngga siljish, chapga siljish, musbat orttirma (inkriment), manfiy orttirma (dekrement) arifmetik amallarini bajarish majburiy hisoblanadi. Majburiy amallar apparat vositalari yordamida amalga oshiriladi, ya’ni talab etilgan ishni bajarish uchun ma’lumotlar ma’lum mikrosxemalarda ishlov berilishi kerak. Majburiy amallar sodda amallar deb ataladi.
AMQlar arifmetik ko’paytiruv va bo’luv kabi nisbatan murakkab amallarni bajarmaydi. Shuning uchun bu amallar sodda amallarning dasturiy kombinasiyasi yordamida bajariladi. Bu usul amallarni bajarishning mikrodasturiy usuli deb ataladi.

16. Arifmetik-mantiqiy qurilmaning funksianal tuzilmasi

    
    

17. Analog-raqamli signallarni almashtirish

    
    

18. Integral mikrosxemalar (IMS) va ularning turlari

    
    

…