Konserva mahsulotlarining kimyoviy tarkibi va ovqatlik qimmati

10-Mavzu: Tuproqning gigienik ahamiyati.Chiqindilarni zararsizlantirish usullari.

Tuproq tashqi muhitning eng muhim elementlaridan biri bo‘lib, inson organizmida, insonning hayoti va mehnat faoliyatida u muhim o‘rinni egallaydi. Tuproq murakkab ko‘rinishdagi mineral va organik moddalar majmuasidan tashkil topgan bo‘lib, o‘z tarkibida juda ko‘p miqdorda mikroorganizmlarni tutishi mumkin. U er qobig‘ining yuqori qatlami hisoblanib, tabiatda sodir bo‘lib turadigan bir qator jarayonlar ta’sirida hosil bo‘lib turadi. Tuproqning mineral komponentlari tabiatdagi fizikaviy omillar ta’sirida er qobig‘ining qattiq qatlamlarining emirilishi va maydalanishidan hosil bo‘ladi. Organik tarkibi esa, o‘simlik va hayvonot dunyosining o‘lishi va chirishi tufayli yuzaga keladi. Tuproq tarkibida juda katta miqdorlarda turli xildagi mikroorganizmlar bo‘ladi va ular tuproqning hosil bo‘lishida faol ishtirok etadi, tuproq tarkibiga kiruvchi mineral va organik moddalarning chirishi parchalanishida ishtirok etadi. Tarkibida mineral va organik moddalarning miqdori zarrachalarning katta-kichikligiga qarab, quyidagi tuproq turlarini ajratish mumkin: loy, loyli, qumli, qumloq, qora tuproq turlari.

Inson tuproq muhiti bilan bevosita aloqada bo‘lmaydi, ammo bilvosita aloqasi muntazam ravishda kuzatilib turadi. Inson faoliyatidagi aloqa havo muhiti, suv muhiti va oziq-ovqat mahsulotlari bilan bo‘ladigan aloqasi orqali kuzatiladi. Inson faoliyatidagi tuproq bilan bo‘ladigan bilvosita aloqasini turar-joy binolari va boshqa inshootlarni qurish, aholi yashash-joylarini obodonlashtirish, ularni sanitar nuqtayi-nazardan chiqindilardan tozalash, qishloq xo‘jaligidagi mehnat jarayonlari orqali ko‘rinishi mumkin. SHuning uchun odam organizmi, qanday tuproq, uning xususiyatlari va xossalariga qarab turli ta’sirlarga uchrashi mumkin. Tuproqning ayrim muhim xususiyatlarini ko‘rib chiqamiz, chunki bu xususiyatlar muhim gigienik ahamiyatga egadir.

Chiqindilar - bu inson hayoti uchun xavf tug'diradigan, shuningdek atrof-muhit uchun xavf tug'diradigan zamonaviy zamonaviy muammolardan biridir. Ko'pgina mamlakatlarda ushbu tabiiy ofat bilan bog'liq vaziyatning jiddiyligi to'g'risida hali ham noto'g'ri tushunish mavjud, shu sababli qat'iy qoidalar va qayta ishlash masalalarini tartibga soluvchi zarur me'yoriy-huquqiy hujjatlar mavjud emas.

Ma'lum bir vaqtga qadar tabiat keraksiz narsalarni qayta ishlash bilan kurashdi, ammo insoniyatning texnologik taraqqiyoti ushbu lahzada muhim rol o'ynadi. Tabiiyki, yuz yildan ortiq davom etadigan yangi materiallar paydo bo'ldi, parchalanish yoki ishlov berish, va bunday antropogen stresslar tabiatning kuchiga kirmaydi. Ha, va juda muhim omil - bu chiqindilarning zamonaviy hajmi. U shunchaki ulkan. Ammo bugungi kunda chiqindilarning tarkibi xom ashyo sifatida qaralishi mumkin. Uni qayta ishlatish va qayta ishlatish mumkin. Har bir shahar aholisi uchun yiliga taxminan 500 dan 800 kg gacha axlat. Ba'zi mamlakatlarda 1000 kg gacha. Va bu raqam doimo o'sib bormoqda.
Zamonaviy chiqindilarni yoqish moslamalari va ularning barcha arsenallari bilan chiqindilarni qayta ishlash zavodlari shahar aholisidan qattiq maishiy chiqindilarni qayta ishlash va utilizatsiya qilishning butun sanoat turi hisoblanadi.