Konya ticaret odasi bulgaristan cumhuriyeti Ülke raporu etüd-Araştırma Servisi Mart 2008
Yüklə 380,36 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İhracat İthalat Dış ticaret hacmi Dış ticaret dengesi
- TABLO 5. TABLO 6.
- 2.3.2. Dış Ticaret Mevzuatı
- 2.3.2.3. İthalatta Aranan Standartlar, Teknik Gereklilikler ve Sertifikalar
- 2.4. YATIRIM ORTAMI VE TEŞVİKLER
- 2.4.1. Bulgaristan’da Yatırımcıya Sunulan Teşvikler
- 2.4.2. Gayrimenkul Yatırımları
- ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TÜRKİYE İLE SİYASİ, EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLERİN GELİŞİMİ SİYASİ İLİŞKİLER
- Bulgaristan ile Türkiye Arasındaki mevcut ve sona eren Anlaşmalar
- EKONOMİK İLİŞKİLERİN GENEL DURUMU
- TABLO 9. 2002 - 2006 Döneminde Bulgaristanın Türkiye ile Yıllık Ticareti (Milyon Euro)
- Türkiyeye ihracat % değişim Türkiyenin Bulgaristanın ihracatındaki payı
- Türkiyeden ithalat % değişim Türkiyenin Bulgaristanın ithalatındaki payı
2.3. DIŞ TİCARET Bulgaristan DTÖ kurallarıyla uyumlu bir liberal dış ticaret rejimi uygulamaktadır. Dış ticaret mevzuatı tamamıyla AB mevzuatı ile uyumlaştırılmış olmakla beraber kimi zaman uygulamada deneyim eksiklikleri ile karşılaşılmaktadır. 2.3.1. Dış Ticaret İstatistikleri TABLO 4. Bulgaristan’ın Dış Ticareti (FOB, milyar Euro)
* Tahmini rakamlar Kaynak: Bulgaristan Merkez Bankası 2006 yılında Bulgaristan’ın ithalatı %25,1 artarak 18,372 milyar Euro olarak gerçekleşmiştir. İthal ettiği madde grupları içerisinde ilk beş sırayı petrol ve doğal gaz (%17,4), makine ve teçhizat (% 8,9), Tekstil (% 7,7), otomotiv (%7,4) ve diğer hammaddeler (% 6,5) almaktadır. Geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi 2006 yılında da en büyük ithalatçı ülke grupları, AB ülkeleri (% 47) ve Balkan ülkeleri hariç olmak ve Rusya başta gelmek üzere diğer Avrupa ülkeleri (%21,7) ve Türkiye dahil Balkan ülkeleri (% 11,6) olmuştur. Bulgaristan’a ithalat yapan ilk beş ülke sırasıyla Rusya, Almanya, İtalya, Türkiye ve Yunanistan’dır. Geçtiğimiz yıl Bulgaristan’ın ihracatı ise % 26,6 artarak 11,983 milyar Euro olmuştur. Bulgaristan’ın en büyük ihraç kalemleri sırasıyla demir dışı metaller (% 14,2) giysi ve ayakkabı (% 13,4), petrol ürünleri (% 13,3), diğer hammaddeler (% 9) ve demir ve çelik (%7.4) olmuştur. Bulgaristan’ın en büyük ihracat pazarı 2006 yılında Türkiye olmuştur (%11,4). Bulgaristan’ın ihracat yaptığı diğer ilk dört ülke de sırasıyla İtalya, Almanya, Yunanistan ve Belçika’dır. Ülke grupları açısından bakıldığında ise AB ülkeleri (% 55) ve Türkiye dahil Balkan ülkeleri (%24,2) en başta gelmektedir. 2006 yılında ihracatın ithalatı karşılama oranı bir önceki yıla nazaran düşük de olsa biraz iyileşme göstererek % 65.2 oranında gerçekleşmiştir. Bulgaristan’ın 2007 yılındaki ihracatının 19,77 milyar Euroya, ithalatının ise 28,79 Euroya ulaştığı öngörülmektedir. TABLO 5. 
TABLO 6. 
TABLO 7. 
TABLO 8. 
2.3.2. Dış Ticaret Mevzuatı Bulgaristan gümrük rejimi ilke olarak liberal bir nitelik arz etse de, istisnai olarak ulusal güvenliğin, kamu düzeninin ve ahlakın, insanların, hayvanların ve bitkilerin hayatının ve sağlığının, ulusal zenginliği oluşturan sanat eserleri, tarihi ve arkeolojik değerlerin, sınai ve fikri hakların korunmasına ilişkin birtakım gerekçelere dayanan yasak ve sınırlamalar getirmektedir. Söz konusu kısıtlama ve yasaklamalar AB mevzuatına ve Bulgaristan’ın taraf olduğu uluslararası anlaşmalara dayanmaktadır. Bulgaristan’da izin rejimine tabii tutulacak mallar, kullanılmış veya yeni olarak değil güvenli veya güvensiz olarak ayrılmakta olup söz konusu malların bu yöndeki denetimi ülke içerisindeki çeşitli yetkili kuruluşlarca yapılmaktadır. Bulgaristan, BM Güvenlik Konseyi, AB ve AGİT kararları ile uyumlu bir şekilde silah ve silahlara ilişkin ekipmanın satış ve tedarikinde yasak veya gözetim uygulamakta ve ayrıca silah ve muhtemel ikili kullanımı olan mal ve teknolojilerin dış ticaretini kontrol etmektedir. Bunun yanı sıra bazıları aşağıda sayılmış olan uluslararası konvansiyon ve anlaşmalar çerçevesinde üstlenilen yükümlülüklerden kaynaklanan yasak ve gözetim uygulanması da söz konusudur:
Aşağıda sayılmış olan durumlarda Bulgaristan’da kayıt, lisans ve izin rejimleri uygulanmaktadır: 2.3.2.1. Mal İhracatı
2.3.2.2. Mal İthalatı
Doku ve Hücre Nakli Kanununa göre insan dokuları ve hücrelerinin uluslararası değişimine ilişkin izin rejimi uygulanmaktadır. Genetik Değişim Geçirmiş Canlılar Kanununa göre ürün veya ürünün içerisinde bulunan madde olarak genetik değişim geçirmiş canlıların ithalatı, ihracatı ve transit geçişlerinde izin rejimi uygulanmaktadır. Döviz Kanununa göre ödeme araçları Bulgaristan Merkez Bankası (BNB) haricinde yasaktır. Yerli piyasaya sürülecek tekstil ürünleri için bazı şartlar aranmaktadır. Söz konusu ürünlerin etiketleri ve adlarına ilişkin şartlar yönetmelikle düzenlenmektedir. Gümrük idaresi, aşağıda sayılmış olan ve çeşitli organlarca verilen belgelerin denetimini yapmaktadır:
2.3.2.3. İthalatta Aranan Standartlar, Teknik Gereklilikler ve Sertifikalar Bulgaristan’a ihracat yapan firmalarımızın dikkat etmesi gereken kuralların başında ürünlerin zorunlu teknik gerekliliklere uygunluğu gelmektedir. AB üyeliğinin ardından Bulgaristan’da AB’nin ticarette teknik engellerin kaldırılmasına dair mevzuatı ve sistemi uygulanmaktadır. Bu kapsamda, Bulgaristan’da AB’nin ürün güvenliği, standardizasyon, Akreditasyon, metroloji, uygunluk değerlendirmesi, test, muayene ve belgelendirme mevzuatına geçilmiştir. Bulgaristan’a ihraç edilen ürünlerin insan sağlığı ve güvenliğine ilişkin tüm kuralları karşılaması gerekmektedir. AB’nin bu alandaki yeni yaklaşım mevzuatı kapsam dahilindeki ürünlere “CE” işaretinin iliştirilmesini zorunlu kılmaktadır. AB’nin bu alandaki mevzuatı Türkiye tarafından da uyumlaştırıldığından ihracatçılarımızın bu konuda ihtiyaç duydukları bilgiyi temin ederek uyum sağlamalarında herhangi bir zorluk beklenmemektedir. Gümrük idaresi, AB’nin, ürünlerin güvenlik koşullarına uygunluk kontrolüne ilişkin 339/93 sayılı Kararı’nın koşullarının uyumlaştırıldığı Gümrükler Kanununun 78/a maddesinde sayılan piyasa gözetimi ve denetimine dair hükümleri yerine getirmektedir. Gümrük yetkilileri, piyasa gözetimi ve denetimi yapmaya yetkili kuruluşlar tarafından güvenlik gerekleri bakımından kontrole tabii olacak mallar hakkında önceden bilgilendirildiğinde, Gümrükler Kanununun 78/a maddesi hükümlerini söz konusu mallar için uygulanmaktadır. Bu çerçevede, Metroloji ve Teknik Denetim Devlet Ajansı, Ticaret ve Tüketicileri Koruma Komisyonu, Sağlık Bakanlığı’nın ihtisaslaşmış devlet sağlık kontrolü organları, Milli Bitki Koruma Servisi, Tarım ve Ormanlar Bakanı’na Bağlı Kontrol-Teknik Teftiş Organı gibi piyasa gözetimi ve denetimine yetkili organlar ile ilişkiler hakkında söz konusu organlar ile Gümrük Ajansı arasında protokoller imzalanmıştır. Diğer taraftan, Türkiye-AB Gümrük Birliği kapsamında bulunmayan tarımsal, hayvansal ve su ürünlerinin Türkiye’den Bulgaristan’a ihracatında veya bu ülkeden transit geçirilmesinde mevzuata uygunluk konusunda bir takım sıkıntılar ortaya çıkmaktadır. Bu konuda gerekli uygunluk değerlendirme belgelerinin ve sertifikaların kuralına uygun düzenlenmesi önem arz etmektedir. 2.4. YATIRIM ORTAMI VE TEŞVİKLER 5 Milyon € ve üzerindeki yabancı yatırımlar Bulgaristan Yatırımlar Ajansı’ndan, bu miktarın altındaki yatırımlar Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansından belirli şekillerde destek görmektedir. Tarım üreticileri ayrıca Tarım Bakanlığına bağlı Devlet Tarım Fonundan destek almaktadırlar. Bulgaristan Yatırımlar Ajansı yatırımları üç kategoriye ayırarak yatırımcılara aşağıdaki destekleri vermektedir:
Bulgaristan KOBİ Geliştirme Ajansı 150 kişiye kadar işçi çalıştıran ve ödenmiş sermayesi azami 8 milyon leva, ticaret hacmi azami 1 milyon leva olan şirketleri desteklemektedir. Ajansın temel fonksiyonları; bilgi (mevzuat, ekonomik göstergeler, ticari talepler, istatistik vb.) ve danışmanlık (vergi, proje geliştirme,özelleştirme, ihaleler vb.) hizmetleri sunmak, yenileştirme ve teknoloji geliştirme konusunda projelere destek vermek, Bulgaristan’da kurulu yerli yabancı firmaların yurtdışı fuarlara katılımlarını desteklemek ve fuarlar organize etmek olarak özetlenebilir. Ayrıca uluslararası işbirliği programlarına katılmakta olan Ajans 2006 yılında, AB fonu PHARE’in Bulgaristan’daki uygulayıcısı konumundadır. AB desteklerinden yararlanacak altyapı projelerine Türk firmaları da katılabilmektedir. 2.4.1. Bulgaristan’da Yatırımcıya Sunulan Teşvikler
2.4.2. Gayrimenkul Yatırımları Bulgaristan’da yabancı gerçek ve tüzel kişilerin doğrudan toprak edinim hakkı bulunmamaktadır. Öte yandan yabancılar, emlak edinme veya kullanma, inşaat ve hizmet gibi sınırlı mülkiyet haklarına sahiptir. Bulgaristan Anayasası ve “Yatırımları Teşvik Kanunu”na göre yabancı yatırımcılar yerlilerle eşit muameleye tabii olup Bulgaristan’da kurulu şirketler yabancı sermaye payına bakılmaksızın tarım arazileri dahil her türlü gayrimenkul edinim hakkına haizdir. Anayasada Şubat 2005’te yapılan değişiklikle AB vatandaşlarının ve ikili anlaşmalar çerçevesindeki diğer yabancıların 7 yıllık bir geçiş dönemi sonucunda veya veraset yoluyla her türlü gayrimenkul edinim hakları doğmaktadır. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TÜRKİYE İLE SİYASİ, EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLERİN GELİŞİMİ
Türkiye ve Bulgaristan arasındaki ilişkiler, bu ülkedeki yeni rejimin, eski liderliğin Bulgaristan'da yaşayan Türk azınlığa yönelik baskıcı politikalarını terk etmesiyle son on yıllık dönemde kapsamlı bir gelişme sergilemiş, iki ülke arasında her düzeydeki temasların sayısı artmıştır ve uzun süredir varolan bazı ikili sorunlar çözüme kavuşturulmuştur. Buna ek olarak, iki ülke arasındaki ticari ve ekonomik ilişkilerin geliştirilebilmesi için gerekli hukuki çerçeve tamamlanmış ve bu sayede bu alanlarda önemli gelişme kaydedilmiştir. Türkiye, Bulgaristan'ın Avrupa-Atlantik yapılarına tam entegrasyonunu başından beri desteklemiştir. Mart 2004'te Bulgaristan'ın NATO'ya tam üye olarak kabul edilmiş olması ve 1 Ocak 2007 tarihinden itibaren AB üyesi olması bu alandaki ortak çabaların karşılığının alınması anlamına gelen sevindirici gelişmeler olmuştur. Bulgaristan, Türkiye'nin AB üyeliğine destek verdiğini ifade etmektedir.
Ortak bir tarihsel ve kültürel geçmişi ve sınırı paylaştığımız komşumuz Bulgaristan Türkiye açısından önemli bir ülkedir. Balkan Yarımadası’nda stratejik bir coğrafik pozisyona sahiptir. Avrupa ülkelerine ihraç mallarımızı taşıyan Türk kara vasıtalarının önemli bir bölümü Bulgaristan üzerinden transit geçiş yapmaktadırlar. Türk firmalarının Bulgaristan’daki yatırımları gün geçtikçe artmaktadır. İkili ticari ilişkiler ise tarihi zirvesine ulaşmıştır ve toplam ticaret hacmindeki artış hızının aynı şekilde devam edeceği beklenmektedir. Türkiye-Bulgaristan ekonomik ve ticari ilişkilerinde geçtiğimiz yıl en önemli değişiklik Bulgaristan’ın AB üyeliği ile birlikte iki ülke arasındaki bir takım anlaşmaların son bulmuş olmasıdır. 1 Ocak 2007 tarihi itibariyle iki ülke arasındaki Serbest Ticaret Anlaşması yerini Türkiye-AB Gümrük Birliği Kararı’na bırakmıştır. Böylelikle, iki ülke menşeli mallar ile iki ülkeden herhangi birine üçüncü ülkelerden ithal edilmiş olsa dahi gümrük vergileri ödenerek millileştirilmiş her türlü sanayi malının iki ülke arasında ticareti gümrük vergisi vb. diğer kesintilerden muaf olarak yapılmaya başlanmıştır. Ayrıca malların serbest dolaşımda olduğunu gösteren EUR-1 belgesi yerini ATR belgesine bırakmıştır. Bugün aradaki gümrük birliği nedeniyle Türkiye ile Bulgaristan AB üyesi olmayan üçüncü ülkelere karşı ortak bir gümrük tarifesi uygulamaktadır. Nitekim, bugün Türk firmaları için Bulgaristan’a ihracat yapmak Türkiye iç pazarına mal satmak kadar kolay ve avantajlı hale gelmiştir. Bulgaristan’ın konum olarak Türkiye’nin İstanbul, Kocaeli ve Bursa gibi sanayi ve ticaret merkezlerine yakın olması nakliye maliyetini düşürmektedir. Ayrıca, AB mevzuatı uygulamaya başlayan Bulgaristan Türk ihracatçıları için marjinal bir Pazar olmaktan çıkmıştır. Diğer sona eren anlaşma ise 1979 tarihli Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Anlaşması’dır. AB üyeliği ile birlikte Bulgaristan Anlaşma’nın ilgili maddesine dayanarak Anlaşma’yı tek taraflı feshetmiştir. Yeni bir anlaşma için iki ülke yetkili kuruluşları arasında görüşmeler devam etmektedir. Ülkemizin, Bulgaristan ile Batı ve Orta Avrupa’ya yönelik taşımalarının büyük bir kısmı, Kapıkule-Kapitan Andreevo sınır kapısından gerçekleştirilmekte ve söz konusu sınır kapısında zaman zaman aşırı yüklenmeden dolayı uzun beklemeler yaşanmaktadır. 2005 yılı Haziran ayında Bulgaristan Türkiye arasında TIR trafiğine açılan ikinci sınır kapısı Hamzabeyli-Lesovo ise yeterince verimli kullanılmamaktadır. 3.3. TİCARİ İLİŞKİLER Türkiye, 2006 yılında 25,1 milyar Euroluk GSYİH’a ulaşan ve % 6,1 büyüyen Bulgaristan ekonomisi için önemli bir ticaret ortağı durumundadır. Bulgaristan’ın 2006 yılında 11,983 milyar Euro’luk ihracatının % 11,4’ü Türkiye’ye gerçekleştirilmiş ve böylece Bulgaristan’ın en büyük ihracat pazarı 2006 yılında Türkiye olmuştur. Aynı yıl 18,375 milyar Euro’luk ithalatının %6’sını Türkiye’den gerçekleştirilmiştir. Toplam ticaret göz önüne alındığında Türkiye’nin Bulgaristan’ın en büyük dört ticaret ortağından biri olduğu görülecektir. 2006 yılında Bulgaristan’ın Türkiye’ye ihracatı % 38,2 artarak 1,370 milyon €, Türkiye’den ithalatı ise % 24,1 artarak 1,102 milyon € olmuştur. Buna göre Türkiye ile Bulgaristan arasındaki dış ticaret hacmi yaklaşık 2,471 milyar € olmuştur. Bu rakam önceki yıla göre % 24,1’lük bir artışı ifade etmektedir. 2002-2006 yılları arasında toplam ticaret hacminde yıllık ortalama % 26,1 gibi yüksek bir oranda artış gerçekleşmiştir. Ticaret dengesi 268 milyon € ile Bulgaristan lehinedir. TABLO 9. 2002 - 2006 Döneminde Bulgaristan'ın Türkiye ile Yıllık Ticareti (Milyon Euro)
Yüklə 380,36 Kb. Dostları ilə paylaş:
|