Konya ticaret odasi fiLİPİnler cumhuriyeti

Filipinler’in, 2008 yılındaki GSMH’i 183.3 milyar ABD doları ve Kişi Başına Milli Geliri 2,031 ABD doları olmuştur. 2003 yılından itibaren GSMH’daki büyüme oranı % 3’in üzerinde olmuştur. 2007 yılında %7.3 olan büyüme oranı, 2008 yılında % 6.2 olarak gerçekleşmiştir. 2009 yılının ilk yarısında büyüme oranı ise, % 3.8’dır. Tarihsel olarak ülke % 3’lik sürdürülebilir gelişme hızını devam ettirmekte güçlük çekmektedir.

Günümüzde tarım ve hayvancılık modernleşme kanunları gibi üretimi ve piyasa rekabetini körüklemiş olan yapısal reformlar, perakende ticareti, telekomünikasyon ve kamu hizmetlerinin liberalleştirilmesi, ekonominin canlanmasına sebep olmuştur.

2008 yılı, ihracat gelirleri ile yurtdışı işçi gelirlerindeki artışlar ve yabancı yatırımlarla cari işlemler dengesi 4,227 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir.

2007 yılında % 2.8’e düşen enflasyon oranı 2008 yılında % 9.3’e yükselmiştir.
2.1.1. Cari İşlemler Dengesi

2003, 2006, 2007 yıllarında sırasıyla, 2,410, 3,769, 8,337 milyon ABD doları fazla veren ödemeler dengesi fazlası, 2008 yılında 89 milyon ABD doları olmuştur. Bu azalışta, dış çevrenin yaşadığı olumsuzlukların cari işlemler ile sermaye ve mali işlemlere etkisi etkili olmuştur.

2006 ve 2007 yıllarında önemli artışlar gösteren cari işlemler dengesi, 2008 yılında % 40,62 azalarak, 4,227 milyon ABD doları (GSYİH’nin % 2.3) fazla vermiştir. Yurtdışı işçi gelirleri ve net gelir girişindeki artış cari işlemler dengesinin fazla vermesinde etkili olurken, bu pozitif gelişme, net hizmet girişinin düşük olması ve mal ticaretindeki yüksek açıkla azaltılmıştır.
2.1.2. Sermaye Hareketleri

Filipinler’de sermaye hareketleri 1970’lerde serbest bırakılmaya başlanmıştır fakat büyüme ve ihracatta yeterli gelişme gösterilemediğinden ülke önemli ölçüde borçlanma yaşamıştır.

Sermaye hareketleri 1996 yılında % 220 gibi büyük bir oranda atmasına rağmen, 1997 Asya krizi ile 1997 ve 1998’de düşmüş, 1999’da ise portfolyo yatırımları ile artmıştır. 2003 yılına kadar düşme eğilimi gösteren sermaye girişi, bu yıldan itibaren artmaya başlamıştır.

1990-1993 yılları arası sermaye girişinde doğrudan yatırımlar ve krediler sırasıyla % 37 ve % 30 ile önemli yer tutmuştur. Asya krizi ile gerileyen sermaye girişi, 1999’dan itibaren portfolyo ve bono yatırımları ve doğrudan sermaye hareketleri genel sermaye akışının en önemli unsurları olmuştur.

2.1.3. Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları

Asya Pasifik’teki merkezi konumu ülkeyi uluslararası hava ve deniz taşımacılığının kesişme noktası yapmaktadır. Filipinler’den Asya’nın başlıca şehirlerine dört saatten az bir sürede ulaşmak mümkündür. Ülke yabancılar için Asya’da yaşanılabilecek en rahat ülkelerin başında gelmektedir. Yüksek eğitimli İngilizce bilen çalışan ve yönetici bulmak kolaydır. Çalışma ücretleri ucuzdur.

Yatırımcı firmalar, ilk 4-6 yıl boyunca gelirler vergisinden (% 32) muaf tutulmaktadır. Hammadde ve yarı mamul için vergi taksitlendirmesi yapılmakta, 6 Haziran 2011 yılına kadar sermaye mallarını gümrük vergisiz ithal edebilmekte, altyapı işlerinde ilave vergi indirimleri yapılmakta, yabancı uyruklu işçi çalıştırılmasına izin verilmekte, kazanılan yabancı yatırım ve kazançların kendi ülkelerine gönderilmesi garanti edilmekte, tekrar ihraç edilecek konsinye teçhizatın ithalatına izin verilmektedir. Bu teşviklere ilave olarak, ekonomik bölgelerde yatırım yapan firmalar, gelir vergisinin % 3’ini ödemektedirler.

Kayıt hariç medya, perakende satış, arsa sahibi olmak, küçük ölçekli madencilik gibi alanlarda yabancı yatırıma izin verilmemektedir. Diğer birçok sektörde ise oranları % 20 ile % 60 arasında değişmekle birlikte genellikle % 40 yabancı sermaye kullanılması mümkün bulunmaktadır.

2000’lı yıllarda istikrarlı bir özellik göstermeyen net yatırım, 2007 yılında 3,303 milyon ABD doları olarak gerçekleşirken, 2008 yılında -1.967 milyon ABD dolarına düşmüştür. 2000 yılında 2,240 milyon ABD doları olan doğrudan yabancı yatırım, 2003 yılında 491 milyon ABD dolarına gerilemiş, 2006 yılında ise 2,921 milyon ABD dolarına ulaşmıştır. 2007 yılında 2,916 milyon ABD doları olarak gerçekleşirken 2008 yılında doğrudan yabancı yatırım, % 47.87 düşerek 1,320 milyon ABD doları olmuştur. 2009 Ocak-Mayıs döneminde ise, önceki yılın aynı dönemine göre % 86.03 artarak, 1,027 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir.
TABLO 2. Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları (Milyon ABD $)

Yıllar	Net	Değişim (%)	Yabancı Doğrudan	Değişim (%)
	Yatırım		Yatırım
2000	3,223		2,240
2001	849	-73.67	193	-91.29
2002	1,029	21.20	1,342	690.77
2003	672	-34.69	491	-68.16
2004	-1,647	-343.09	688	40.12
2003	2,189	-232.91	1,834	169.48
2006	-118	-103.39	2,921	37.33
2007	3,303	-3,068.64	2,916	-0.17
2008	-1,967	-136.13	1,320	-47.87
2008*	486	-124.71	332	-63.68
2009*	-773	-239.47	1,027	86.03
Kaynak: Filipinler Merkez Bankası
*: Ocak-Mart (Net Yatırım), Ocak-Mayıs (Net Doğrudan Yabancı Yatırım)

2.1.4. Ekonomi Politikaları

Ekonomik politika olarak pazar ekonomisi uygulanmakla birlikte bir kaç sektörde tüketiciyi korumaya yönelik düzenleyici mekanizmalar kullanılmaktadır.

Günümüzde Tarım ve Balıkçılığı Modernleştirme Kanunu gibi üretimi ve piyasa rekabetini körüklemiş olan yapısal reformlar, perakende ticareti, telekomünikasyon ve kamu hizmetlerinin liberalleştirilmesi ekonominin canlanmasına neden olmuştur. Ülke yönetimi tarihte önemli yeri olan idari yapının gücünü etkileyen reformu gerçekleştirmiş ve hükümetin değişim sürecine destek verdiğini ortaya koymuştur.

Ülkedeki çeşitli bölgelerin karşılaştırmalı üstünlüklerinin değerlendirilerek, bu çerçevede stratejik altyapı inşa projelerinin uygulanması amacıyla ülke beş “süper bölge” halinde biçimlendirilmiş ve kaynakların en etkin ve eşgüdüm halinde kullanılmasına olanak sağlanmıştır.

Bu bölgeler;

• 
  Kuzey Luzon Tarım Bölgesi
  
• 
  Luzon Şehri Sanayi ve Hizmet Bölgesi
  
• 
  Merkez Filipinler Turizm Bölgesi
  
• 
  Mindanao Güney Tarım Bölgesi
  
• 
  Siber Koridor (Baguio ile Davao arası) Bilgi ve İletişim Teknolojisi Bölgesi
  

Söz konusu 3 bölgede toplam 84 altyapı projesi halen devam etmektedir. Bu projelerin toplam değeri 403 milyar PhP’yi bulmaktadır ve hükümet, yerel belediyeler ve özel sektör tarafından finanse edilmektedir.

2.2. EKONOMİDEKİ BELLİ BAŞLI SEKTÖRLER
Gerek fiziki gerekse beşeri kaynakları çok çeşitli olan Filipinler’de ekonomi de bu yapıya bağlı olarak çeşitlenme göstermektedir. Son yıllarda imalat sektörünün GSYİH içindeki payının %21-23, tarım sektörünün %13-17 ve hizmetler sektörünün ise %32’ler civarında olduğu görülmektedir.
2.2.1. Tarım ve Hayvancılık

Tarım, ormancılık ve balıkçılık ülke ekonomisinde önemli rol oynamaktadır. Ülke nüfusunun % 70’lik bölümü kırsal alanda yaşamakta ve yine nüfusun üçte ikilik kısmının geçimi çiftçiliğe dayanmaktadır.

Bununla birlikte ülke modernleştikçe tarım ürünlerinin ülke ekonomisindeki payı azalmıştır. Filipinler Kongresi tarafından 1997 yılında Tarım ve Balıkçılık Kanunu’nun kabul edilmesi ithal tarım ürünleri, ekipman ve makinelerinin vergisiz girişine sebep olmuştur. Son yıllarda iyi tohumlar, gelişen sulama sistemleri ve yoğun gübreleme uygulaması ile daha iyi ve büyük hasılat alınması sağlanmıştır.

Filipinlerin en önemli tarım ürünleri arasında şeker kamışı, pirinç, hindistan cevizi, muz, mısır, mango yer almaktadır. Ülkede hayvancılık, kümesçilik ve balıkçılıkta önemlidir.

Halkın temel besin kaynakları arasında pirinç, balık, sebze, tavuk ve domuz yer almaktadır.

2008 yılında tarım, balıkçılık ve ormancılık sektörleri %3.2 büyümüştür. Çiftlik hayvanları hariç tüm alt sektörlerde büyüme olmuştur. En çok artış balıkçılık ürünlerinde gerçekleşmiştir.

2.2.2. Sanayi

2008 yılında sanayi sektörü %3.0 büyümüştür. Çoğunlukla imalat sektöründen oluşan sanayi sektörü, ülkenin ihracat ve dış ticarette en çok gelir elde edilen sektördür. Sektörün büyümesi son 13 sene içinde olmuştur. 1999 senesinden itibaren imalat sektöründeki artış, bu alt sektörün yerli ve yabancı pazardan gelen taleplerin arttığı ve ülkenin Asya’da yaşanmış olan ekonomik krizi atlattığına dair en iyi göstergedir. Tüketici malları üretimi imalat sanayinin büyük kısmını oluşturmaktadır.

Uluslararası ileri teknoloji şirketleri, küçük entegre ve devreler, veri ve telekomünikasyon kabloları, bluetooth sistem modelleri gibi ihraç mallarına olan talebin artması yüzünden faaliyetlerde çeşitlendirmeye gidilmiş ve alanlarda üretim artırılmıştır.

Filipinler’deki başlıca sanayiler elektronik parçalar (yarı iletkenler) imalatı, tekstil ve konfeksiyon aksesuarları, ağaç ve mobilya, gıda işleme, bilgi teknolojisi hizmetleri, mali hizmetler, perakende ticaret olarak sıralanabilir.

2.2.3. Hizmetler

Hizmetler sektörü Filipinler’in karşılaştırmalı üstünlüğü sahip olduğu bir sektör olup, 2008 yılında %3.3 büyümüştür. 2008 yılında GSMH’ya en çok katkıyı %44’lük pay ile hizmetler sektörü yapmıştır. Başlıca alt sektörler ise ulaşım, komünikasyon, ticaret, finans, gayrimenkul, özel ve kamu hizmetleri olmuştur.

2.2.3.1 Ulaştırma ve Telekomünikasyon

7000 binden fazla adadan oluşan Filipinler’de ulaşım sorunludur. Bu durumun temel nedeni gelişmemiş altyapıdan kaynaklanmaktadır. Ayrıca 1997-1998 Asya Krizi nedeniyle yatırımlarda görülen azalma da altyapı yetersizliğini devam ettirmiştir. Yine de bütün takımadayı kapsayan bir yol ağı bulunmaktadır. Ülkede bir düzineden fazla liman da bulunmaktadır.

Ülkeyi zayıf ulaşım ağından kurtarmak amacıyla bir dizi proje devam etmektedir. Bunlar arasında, stratejik noktalara uluslararası hava alanlarının yapımı ve var olanların yenilenmesi, yeni otoyol, liman ve kitle iletişim araçlarının yapımı yer almaktadır. Hükümet yabancı yatırımcıları çekmek amacıyla “yap-işlet-devret” modeli yürürlüğe koymuştur.

Telekomünikasyon sistemi serbestleştirilmiş, bir dizi yabancı yatırımcı yerli şirketlerle ortaklıklar kurmuştur. Telekomünikasyon sektöründe faaliyet gösteren şirketler özel sermayeye ait olup, mobil telefon sistemleri işleticilerinin çoğu tüm ülkeyi kapsam alanına almaktadır.

2.2.3.2. Enerji

Filipinler ekonomisi ithal petrole bağımlıdır. Petrol sanayiinde faaliyet gösteren 3 ana şirket arasında Petron, Pilipinas Shell (Royal Dutch/Filipinler Shell iştiraki) ve Caltex bulunmaktadır. Filipinler’in en büyük petrol rafine ve pazarlama şirketi Petron’dur. Petron 1994’e kadar tamamı devlete ait Filipin Ulusal Petrol Şirketi’nin iştiraki olarak faaliyet göstermiş, bu tarihten itibaren Suudi Aramco şirketin % 40 hissesine sahip olmuştur. 1998 yılında Filipin petrol pazarındaki kısıtlamaların ortadan kaldırılmasıyla Coastal/Subic Bay Fuels, Oilink International, Easten Petroluem Corp. ve Total Fina Elf şirketleri de pazara dahil olmuştur. Söz konusu yeni girişimciler pazarın % 10’una sahip olmuştur. Pazara hakim 3 büyük şirketle rekabet edebilmek amacıyla yeni şirketler ortaklıklar yapmaktadır.

Filipinler Hükümeti ithal petrol harcamalarını azaltmak amacıyla özellikle elektrik üretiminde gaza daha fazla ağırlık vermektedir. Malampaya doğal gaz arazisinin rezervlerinin kullanılması amacıyla Filipinler’de doğal gazda en büyük yatırımcılar arasında yer alan Shell Filipinler Sondaj (SPEX, % 43 hisse ile işletmeci), Texaco (% 43) ve Filipin Ulusal Petrol Şirketi (% 10) faaliyet göstermektedir

Filipinler’de enerji üretimi elektrik sektöründe yoğunlaşmıştır. Yerli enerji üretiminde en büyük pay jeotermal enerji olup, onu hidroelektrik, kömür, petrol ve gaz izlemektedir. Hükümet ithal petrole bağımlılıktan kurtulmayı en önemli hedefleri arasına koymuştur ve doğal gazdan elektrik üretimine büyük destek vermektedir.

2.2.4. Doğal Kaynaklar ve Madencilik

Deniz ürünleri Filipinler sularının 167 milyon hektarından elde edilmektedir. Ülkenin az tuzlu balık havuzları, Güneydoğu Asya’daki en gelişmiş balık havuzlarını oluşturmaktadır.

Filipinlerin yaklaşık % 44’ü ormanlıktır. Ama çok azı kerestecilikte kullanılır. Arazinin % 24’ü bataklıktır. Filipinler ormanları, tropik yağmur ormanları türündendir. Ülkenin topraklık alanının neredeyse yarısı ormanlık arazidir.

Filipinler dünyanın en fazla maden kaynaklarına sahip ülkeleri arasındadır. Dünyanın en fazla bakır, altın ve krom rezervlerine sahiptir. Diğer önemli madenler arasında nikel, gümüş, kömür, alçıtaşı ve sülfür gelmektedir. Ayrıca kil, kireçtaşı, mermer, silikat ve fosfat açısından da zengindir. Palawan bölgesinde doğal gaz rezervleri bulunmaktadır.

Filipinler 1970 ve 80’lerde dünyanın ilk 10 altın ve bakır üretici ülkesi arasında olmasına rağmen, bugün düşük maden fiyatları, yüksek üretim maliyetleri ve altyapı yatırımlarındaki yetersizlikler nedeniyle anılan kaynaklarından yararlanamamaktadır. Hükümet madencilik alanına yabancı yatırımları çekmek amacıyla 2004 yılı Aralık ayında % 100 yabancı sermayeli firmaların geniş çaplı madencilik yatırımlarına izin veren bir kanun çıkartmıştır.
2.3. DIŞ TİCARET
GATT, DTÖ ve ASEAN üyesi bir ülke olarak Filipinler, dış ticaretin kolaylaştırılmasına yönelik, son 20 yılda tarifeler ve tarife dışı engellerini azaltmaya gitmektedir. 1978 yılında ülkenin uygulamaya koyduğu ve pirinç, şeker, ham petrol, çimento ve kimyasal maddeler de dahil olmak üzere belirli ürünleri kapsayan karşılıklı tercihli ticaret anlaşması ile ülkede dış ticaretin liberalizasyon süreci başlamıştır.
2.3.1. Dış Ticaret İstatistikleri

Filipinler’in 2000’li yıllardaki dış ticaret hacmi incelendiğinde, 2002-2007 yılları arasında artığı gözlenmektedir. 2002-2008 yıllarında artış gösteren ithalatında, en yüksek artış % 18.43 ile 2002 yılında gerçekleşmiştir. Dış ticaretine paralel olarak 2002-2007 döneminde artan ihracattaki en yüksek artış ise, % 14.77 ile 2006 yılında olmuştur.

Birçok ülkede etkisini gösteren ekonomik krizin etkisiyle, Filipinlerin 2008 yılında dış ticaret hacmi önceki yıla göre % 0.38 azalarak 103.6 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Filipinler dış ticaretindeki azalış 2009 yılında daha fazla hissedilmeye başlanmış olup, 2009 yılının ilk yarısında, dış ticaret % 31.88 azalarak, 37.6 milyar ABD doları olmuştur. Bu azalışta, hem ithalat hem de ihracattaki yaklaşık aynı ölçüdeki düşüş etkili olmuştur. 2009 yılının ilk yarısında, ithalat % 31.08 azalarak 20.4 milyar ABD doları, ihracat ise % 32.81 azalarak 17.2 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir.

TABLO 3. Filipinler’in Dış Ticareti (2000-2008)

		İthalat_____İhracat'>İthalat		İhracat	Dış Ticaret	Dış Ticaret
Yıl	İthalat	Artışı(%)	İhracat	Artışı(%)	Dengesi	Hacmi
2000	34,3		38,1		3,6	72,6
2001	33,1	-4,06	32,2	-13,49	-0,9	63,3
2002	39,2	18,43	33,2	9,32	-4,0	74,4
2003	40,3	3,32	36,2	2,84	-4,3	76,7
2004	44,0	8,64	39,7	9,67	-4,3	83,7
2003	47,4	7,73	41,3	4,03	-6,1	88,7
2006	31,8	9,28	47,4	14,77	-4,4	99,2
2007	33,3	7,14	30,3	6,34	-3,0	106,0
2008	36,6	1,98	49,0	-2,97	-7,6	103,6
Kaynak: Filipinler Milli İstatistik Ofisi (NSO)

2.3.1.1. İhracat

Filipinler’in 2008 yılı ihracatı % 2.97 azalarak, 49.0 milyar ABD doları olmuştur.

Filipinler’in 2008 yılı ihracatında, en büyük payı % 38.14’lük oran ile elektronik sektörü almaktadır. Ülke Asya’nın elektronik merkezi konumundadır. Elektronik dışında belli başlı ihracat ürünleri ise, konfeksiyon ve giyim aksesuarları (% 3.98), katotlar ve katot / saf bakır kesitleri (% 2.67), petrol ürünleri (% 2.33), ağaç oymacılığı ve mobilya (% 2.33) ile hindistan cevizi yağı (%2.12)’dır.

İhracatın % 38’ini oluşturan elektronik ürünler ihracatının % 8.31 azalması ihracatın düşmesinde önemli rol oynamıştır. Petrol ürünleri, metal bileşenleri, gübre, altın işlenmiş tütün ve bazı tarım ve gıda ürünleri haricinde diğer ürünlerin ihracatında genelde önemli oranda düşüş kaydedilmiştir.

Filipinler’in ihracatında ilk üç ülkeyi ABD (%16.73), Japonya (%13.67) ve Çin Halk Cumhuriyeti (%11.13) olmuştur. Hong Kong, Hollanda, Singapur, Güney Kore, Almanya, Malezya ve Tayvan ise, sıralamayı takip eden diğer ülkelerdir.
2.3.1.2. İthalat

2008 yılında ithalatı % 1.98 artarak, 36.6 milyar ABD dolarına ulaşmıştır.

Filipinler’in 2008 yılı ithalatında en büyük değeri oluşturan maddeler, elektronik ürünler (% 33.49), mineral yakıtlar ve yağlar (% 21.77), ulaştırma ekipmanları (% 4.80), tahıl (% 4.36), sanayi makine ve ekipmanları (% 4.04), demir ve çelik (% 2.81) ile organik ve inorganic kimyasallar (% 2.22)’dır.

2008 yılında mineral yakıtlar ithalatı % 28.34 artarak, ithalatta önemli bir yer tutmuştur. 2007 yılındaki 9,392 milyon ABD doları seviyesinden, 12,330 ABD dolarına yükselmiştir. Ülkenin artan nüfusu ile birlikte, önceki yıl 1,138 milyon ABD doları olan tahıl ithalatı % 126.97 artarak, 2,383 milyon ABD dolarına ulaşmıştır. Kimyevi gübre ithalatı da % 116.10 artarak, 237,369 milyon ABD dolarından 336,398 milyon ABD dolarına yükselmiştir.

2008 yılında sermaye malları ithalatı % 3.73, özel işlemler ithalatı % 2.37 ile hammadde ve ara malları ithalatı % 10.71 azalırken, tüketici malları ithalatı % 41.03 ve mineral yakıt ithalatı %28.34 ve artmıştır.

Filipinlerin ithalatında ilk üç ülkeyi ise ABD (%12.73), Japonya (%11.64) ve Singapur (%10.32) oluşturmuştur. Suudi Arabistan, Çin Halk Cumhuriyeti, Tayvan, Güney Kore, Tayland, Malezya, ve Hong Kong’dur.