KÖRFEZ-KOCAELİ VE GEBZE BÖLGESİ
Asya İle Avrupa kıtalarını birbirine bağlama özelliği ile bilinen Marmara Denizi’nin kuzeydoğusunda yer alan en önemli körfezlerinden biri olan İzmit Körfezi çevresinde kurulmuş olan Kocaeli İli, Bölge ve ülke genelinde nüfusu 1,5 milyonu aşmış bir endüstri kenti olarak öne çıkmıştır. Ortasından uzanan bir körfez, körfeze paralel uzanan sıralı dağlar ve ilin kuzeyini sınırlayan ülkeler arası bir iç deniz ile ilin topağrafyasını tanımlayabiliriz. İldeki yerleşim çok eski tarihlere dayanmakta olmasına rağmen, ilin öne çıkışı cumhuriyet sonrası dönemden günümüze değin, ülkemizin en önemli sanayi kentlerinden biri olması şeklinde ortaya çıkmıştır. Bunda kara, deniz ve demiryolu ulaşım akslarının önemli bir kesişim noktasında konumlanmış olmasının payı vardır zira sanayi yer seçiminde ulaşım, hammaddenin girişi ve çıkan ürünün nakliyesi açısından büyük önem arz etmektedir.
Kocaeli’nin batısında İstanbul, Güneyinde Bursa ve Doğusunda ise Sakarya gibi önemli iller bulunmaktadır. 12 adet olan ildeki İlçeler ise İzmit Körfezi’nin güneyinde ve kuzeyinde sıralanmış durumdadır. Güneybatı sınırında Karamürsel ilçesi, hemen doğusunda sırasıyla Gölcük, Başiskele ve Kartepe ilçeleri, Kartepe ilçesinin kuzeyinde ve körfezin uç noktasında İzmit/Merkez ilçesi, İzmit’in batısında sırasıyla Derince ve Körfez ilçeleri; Merkez ilçenin kuzeyinde ise Kandıra ilçesi yer almaktadır. İlçenin en batısında ve İstanbul İli ile sınır konumunda yer alan Gebze ilçesi 2009 yılında bölünerek, Çayırova, Darıca, Gebze ve Dilovası olarak 4 adet ilçeyi oluşturmuştur. Gebze ilçesinde görülen bu belirgin bölünme, ilçenin endüstriyel açıdan öne çıkması, ülkenin en yoğun göç alan cazibe merkezlerinden biri halini alması, nüfus yoğunluğu ve soyo-ekonomik çeşitlilik dolayısıyla mahalli idarenin güçleşmesi sonucu gerçekleşmiştir.
Ulaşım modlarının çeşitliliği ile önce çıkan ilde, TEM otoyolu ile havalimanı bağlantıları, TEM ve D-100 (E-5) karayolları ile kara taşımacılığı, İstanbul’u Anadolu’ya bağlayan demiryolu hattı ile raylı taşımacılık ve 5 adet kamusal, 35 adet özel liman ile deniz ulaşımı sağlanmaktadır. Doğal bir liman olan İzmit Körfezi’nin kuzeyinde deniz kıyısındaki yapılaşma genellikle, liman, büyük sanayi tesisi veya mesire alanı/park olarak görülmektedir. Körfezin etrafında dizilmiş olan ilçelerde kent merkezlerinin tümü, kıyıya paralel uzanmış olan şehirlerarası erişim kontrollü yollar ile bölünmüş durumdadır. Kuzeyde D-100 (E-5) karayolu, Güneyde İzmit-Yalova yolu adını alan bu yollara ek olarak kuzeyde ücretli geçiş sağlanan TEM otoyolu bulunmaktadır. TEM otoyolu’ da yine kuzey ilçelerde, kent merkezlerini bölerek geçip gitmektedir. Böylece kuzey ilçelerde, merkez yerleşimler D-100 (E-5) karayolunun güneyi(sahil kesimi) ve D-100 (E-5) karayolunun kuzeyi diye ikiye ayrılarak tanım kazanmakta, bu tanımlara ek olarak özellikle körfez, Derince, İzmit ilçelerinde D-100 (E-5) karayolu ile TEM arasında kalan yerleşimler görülebilmektedir. İldeki pek çok ilçenin tarihi yerleşim dokularının yanı sıra geçmişten günümüze uzanan kent merkezi yerleşimleri özellikle plansız şehirleşme dolayısıyla artan nüfusu ve yoğunluğu kaldırabilmekten uzak kalmış; göç dolayısıyla kent çeperleri gecekondu tehdidi altında kalmış, ve yeni inşai yatırımlar uydu kentlerde oluşturulan yeni kent birimlerine kaydırılmıştır. Kocaeli ilinde yeni kentleşme eğilimini bir diğer önemli unsur olan “deprem” faktörü şekillendirmektedir. Kent merkezlerine yakın ancak çeper bölgelerde konumlu olduğu görülen sanayi yerleşimleri, bazı ilçelerde yerleşimlerle iç içe olduğu görülebilmektedir.
GEBZE BÖLGESİ
Kocaeli bölgesi içersinde yer alan Gebze’de konum özellikleri dolayısıyla tarihin bütün dönemlerinde birçok devletin önemli yerleşim merkezlerinden biri olmuştur. 1907 yılında Belediye olan Gebze, Cumhuriyet’in ilanına kadar kimi zaman İstanbul, Kimi zaman Kocaeli’ye bağlı bir ilçe olmuştur. Cumhuriyet’in ilanından sonra il olan Kocaeli’ye bağlanmıştır. İstanbul-Anadolu Bağlantı aksı üzerinde yer alan yerleşimlere bakarak Gebze merkez yerleşimi deniz kıyılarında değil, denizden ~200m yüksek rakımda yayla görünümünde bir tepe düzlüğü üzerine yerleşmiştir. Gebzenin 1963 yılında 33.000 olan nüfusu 2000 yılında 250.000kişi, 2007 yılında ise %111’lik artışla 520.000 kişiyi bulmuştur. 2008 yılında Gebze’nin Dilovası-Darıca-Çayırova ve Gebze olarak 4 ilçeye bölünmesi ile Gebze’nin nüfusu 290.000 kişiye inmiştir. 2010 yılında ise 305.000 kişiye ulaşan ilçe nüfusu ile Gebze, Kocaeli içinde ve ülke genelinde nüfus sıralamalarında ön sıraları bırakmamaktadır. Ülke genelinde Kent ve kır nüfusu oranları arasındaki farkın en yüksek olduğu ilçelerden biridir. Öyle ki; 300.000 kişilik ilçe nüfusunun sadece 15.000 kişisi köylerde yaşamaktadır.
Gebze’nin gözlenen bu hızlı gelişimi sonucu oluşan rant ve çıkar anlaşmazlıkları; mahalli ve merkezi yönetimler arasındaki koordinesizlikler; mahalli idarelerde oluşan yönetim boşlukları ve siyasi etkiler; öngörülememiş ve planlanamamış olan yoğun göç hareketinin kentleşmede düzensizliğe yol açmıştır.
2008 yılında 4’e bölünen ilçenin Doğusundan Dilovası, Batısından Çayırova ve Güneyinden Darıca İlçeleri koparılmıştır. Günümüzde Dilovası ilçesi, Sanayinin merkezi olması, limankent özelliği ile nakliye odağı olması ve düşük sosyal doku kalitesi nedeniyle suç oranında açık ara farkla öne geçmesi gibi özellikleri ile öne çıkmaktadır. Darıca İlçesi, sahil kesimlerinde turizm ve ikinci konut bölgeleri, iç kesimlerde göç etmiş sosyal dokunun yerleştiği gecekondu bölgeleri ve kuzeyde sanayi bölgeleri ile mozaik oluşturmuştur. Bununla beraber ilçe önemli sağlık tesisleri ile öne çıkmaktadır. Batı sınırda yer alan Çayırova ilçesinde, merkezde göçle gelen sosyal dokunun yerleştiği yoğun konut bölgeleri, iç kesimlerde gecekondu bölgelerinin yanı sıra, kuzeyinde yer alan yeni mahallelerde alınan imar kararları ile (Lüks)Toplu Konut kenti özelliğini kazanmıştır. Yine kuzey mahallelerden Şekerpınar geçmişte ve günümüzde ikincil bir Sanayi odağı olma özelliğini taşımaktadır.
İzmit-İstanbul Karayolu üzerinde, D-100 (E-5), TEM (Otoban) ve Demiryolu bağlantılarının tümünün kesiştiği bir lokasyonda yer alan ilçenin İzmit’e uzaklığı ~60km, İstanbul Kadıköy’e uzaklığı ~50km’dir. Deniz ulaşımında da en eski ve en yoğun Feribot iskelesi Gebze Eskihisar’da bulunmakta olup, Yalova üzerinden Bursa-İzmir-Antalya gibi merkezlere ulaşımda tercih edilen alternatif bir güzergâhtır. Erişim kontrollü ulaşım aksları olan TEM otoyolu, güneyinde D-100 (E-5)(E-5)Karayolu ve onun da güneyinde Demiryolu İlçe merkezini Doğu-Batı yönünde bölmektedirler. İlçe bölünmesi sonrası Demiryolu Gebze ilçesinin Güney Sınırını oluşturmuş olup, Demiryolunun güneyi Darıca İlçesine dâhil edilmiştir.
Cumhuriyetin ilk yıllarında tüm Türkiye gibi Gebze’nin de ekonomisi tarıma dayalıdır. Ancak sonrasında yol güzergâhlarının üzerinde önemli bir konumda yer alması ve hammadde kaynaklarına yakınlığı dolayısıyla sanayileşmenin ivmesine kapılan yerleşimlerden olmuştur. 1965 yılında 3-4 adet sanayi kuruluşu bulunduran Gebze, bu yıldan sonra büyük bir göç akımına sane olmuştur. Sanayi yatırımlarının zamanla hızlanarak arttığı Gebze; işçi-kent görünümü kazanmaya başlamış ve bir ülke mozaiği halini almıştır. Türkiye’nin ilk 500 dev sanayi kuruluşunun %10’u Gebze sınırları içerisinde faaliyet göstermektedir. Sanayinin sektörel dağılımında görülen çeşitlilik sonucu benzer sektörlerde faaliyet gösteren tesislerin organize bölgeler kurma eğilimine girdiği ilçede günümüzde 8 adet Organize Sanayi Bölgesi ve pek çok küçük sanayi sitesi bulunmaktadır.
Gebze ilçe merkezinde 19 adet mahalle ve 21 adet köy bulunmaktadır. Güneyde Marmara Denizi, Kuzeyde İstanbul’un Şile İlçesi ile sınırlanmış olan ilçede kent merkezi güneyde, köyler ise merkezin kuzeyinde konumlanmıştır. İlçe Merkezinde tarihi çekirdek Çoban Mustafa Camii ve çevresinde konumlanmıştır. Yerleşim kademelenmesini çekirdek mahalleler, merkez mahalleler ve çeper mahalleler olarak ele alırsak; Çarşı merkezinin bulunduğu çekirdek mahaleller Hacı Hallil ve Sultan Orhan Mahalleleridir. Çekirdek mahallelerin çevresinde konumlanmış olan Mustafapaşa Mahallesi, Tatlıkuyu Mahallesi, Güzeller Mahallesi, Arapçeşme Mahallesi ve Osmanyılmaz Mahallesi merkez mahallelerdir. Bu mahalleleri İstasyon, Köşklüçeşme, Eskihisar, Barış, İnönü, Mevlana, Gaziler, Hürriyet, Ulus, Yavuz Selim, Adem Yavuz, Beylikbağı, Mimarsinan, Cumhuriyet ve Yenikent Mahalleleri çevrelemektedir. İlçe merkezinde yer alan mahallelerin kuzey sınırlarını TEM Otoyolu oluşturmakta olup; TEM otoyolunun kuzeyinde OSB’ler ve Kırsal yerleşimler görülmektedir. D-100 (E-5) Karayolu ise ilçenin merkezinden geçmekte olup, Karayolunun güneyinde batıdan doğuya doğru İstasyon, Tatlıkuyu, Eskihisar ve Barış Mahalleleri konumlanmıştır. D-100 Karayolu ile TEM otoyolu arasında kalan bölgede ise ilçenin geriye kalan diğer mahalleler konumlanmıştır.
Mahalleler ve Özellikleri
Çekirdek Mahalleler (Sultan Orhan ve Hacı Halil Mahalleleri)
Gebze MİA Bölgesi ve Ticaret Merkezini barındıran tarihi çekirdek mahalleleri içerisinde yapılaşma 4-5 katlı betonarme binalar şeklinde olup, genellikle Marmara Bölgesi’nde yer alan depremlerden önce inşa edilmiş eski binalardan oluşmaktadır. Güneyde D-100 Karayolu ile Kuzeyde ise Yeni Bağdat Caddesi ise sınırlanmış olan mahallelerin doğusunu TEM otoyolu sınırlamaktadır. Bölgede D-100 karayoluna paralel uzanmakta olan, en önemli ulaşım aksı Yeni-Bağdat Caddesidir. Cadde Çoban Mustafa Paşa Camii önünden geçmekte olup, Doğu Batı Yönünde Çayırova-Dilovası arasında bağlantı sağlamaktadır. Toplu taşıma araçlarının da ana güzergâhı olan caddenin konu mahallelerin sınırları içerisinde kalan kısmında Stadyum, Endüstri Meslek Lisesi, Anadolu Lisesi, Cezaevi gibi önemli nirengilerin yanı sıra zemin katlarda ticaret fonksiyonu, üst katlarda, konut veya ofis fonksiyonları görülmektedir. Yeni Çarşı Adı verilen İsmet Paşa Caddesi, Eski Çarşı Adı verilen Eski Hükümet Caddesi ve bunların arasında kalan ara sokaklar ise zemin ve üst katlarda yoğun ticaret fonksiyonların görüldüğü bir bölge olarak öne çıkmaktadır. Bölgede zemin katlarda cadde üzeri işyerlerinin birim metrekare bedellerinin konumuna göre 10.000 ile 20.000,-TL arasında değiştiği, ara sokaklarda ise bu bedelin 4.000-5.000,-TL aralığında olabildiği görülmektedir. Ancak günümüz piyasalarında yaşanan dengesizlikler sonucu gayrimenkullerin satışta kalma süreleri uzayabilmekte veya birim metrekare bedeli farklılık gösterebilmektedir.
Sultan Orhan Mahallesi’nin doğuya doğru uzanan bölümünde ticaret fonksiyonu ani bir düşüşle yerini eski konut yerleşimlerine bırakır. Konut Bölgesi Geçilince, Gebze Cezaevi ve cezaevinin karşısında merkeze en yakın sanayi bölgesi olan; Küçük ve Orta ölçekli Sanayi Tesisleri ve Depolama tesislerinin konumlandığı bölgeye ulaşılmaktadır. Bu bölge de GOSB’un D-100 Karayolu ile bağlantılarını sağlayan yanyollar ile kesilir. Yanyolun doğusunda ise Gebze Küçük Sanayi Sitesi Konumludur.
Merkez Mahalleler(Mustafapaşa Mahallesi, Tatlıkuyu Mahallesi, Güzeller Mahallesi, Arapçeşme Mahallesi ve Osmanyılmaz Mahallesi)
Merkez mahalleler, tarihi çekirdeği çevreleyen ancak nispeten eski yerleşimler olmakla beraber kentin gelişim ivmesine kapılarak merkezi konum kazanmışlardır. Gebze’nin yaşadığı aşırı kentleşme sonucu, tarihi çekirdek merkezi yükünü kaldırmakta yetersiz kalmış, dolayısıyla bir takım merkezi işlevler bu mahallelere kaydırılmıştır. Buna en güzel örnek Yeni Belediye Binasının Güzeller Mahallesi ile Arapçeşme Mahallesinin kesiştiği bir noktaya taşınması ve belediye çevresinde büyük ticari yatırımların çekilmekte oluşu verilebilir. 15 yıl önce 2 katlı bahçeli müstakil binalardan oluşan geleneksel mahalle görünümü günümüzde yerini 4-5 katlı apartmanların bakış alanını doldurduğu bir görünüme bırakmıştır.
Mustafapaşa Mahallesi, Güzeller Mahallesi ve Arapçeşme Mahallesi benzer karakteristik özellik göstermekle beraber Tarihi Çekirdeğin kuzeyinde konumludurlar. Önemli ulaşım akslarında zemin katlarda ticari fonksiyonların görüldüğü bölgeler genellikle konut fonksiyonlu yapılaşmaya sahiptir. Bölgede sosyal doku merkezde orta sınıf, merkezlerden uzaklaşıldıkça alt-orta sınıf gelir gurupları tarafından tercih edilmektedir. İbrahim Ağa Caddesi Çoban Mustafa Paşa Camiinin karşısından başlayarak, Aksesapağı denilen bölgeyi birbirine bağlamaktadır. Aksesapağı adı üstünde halihazırda Çayırova ilçesine dahil edilen geçmişteki Akse köyüne bağlanılan yol ayrımının bulunduğu noktadır. Günümüzde de pek çok yol kesişim noktasının olduğu gibi Aksesapağı’nın da ticari faaliyetleri ile öne çıktığı görülmektedir. Zemin katlarda büyük marketler, mobilya, dekorasyon, yapı malzemesi ve nalbur gibi iş kollarında faaliyet gösteren işyerleri, üst katlarda konut veya ofis kullanımları görülebilmektedir. Aksesapağı’ndan sola Mezarlık Yoluna dönüldüğünde önce Yenikent mahallesine ardından da Çayırova ilçesi’ne bağlantı sağlanabilinmektedir. Bölgenin diğer önemli ticaret ve ulaşım aksları, Doğan caddesi, Kavak Caddesi ve Şehit Yılmaz Argon caddeleridir. Bu mahallelerde yapılan yeni binalarda genellikle imar izni 4 kat olarak verilmekte olup, dairelerde birim metrekare bedelleri 1.000-1.100,-TL aralığında görülmektedir.
Tarihi çekirdeğin batısında yer alan Osmanyılmaz Mahallesi son onyıllarda İlçenin üst-orta sınıf sosyal dokusunu barındıran, yapı kalitesinin ve birim fiyatların yüksek olduğu bir mahalle olmuştur. Kuzeyde Bağdat Caddesi, Güneyde ise E-5 karayolu ile sınırlandırılmış olan mahallede birbirine paralel uzanan Şehit Numan Dede Caddesi, Kızılay Caddesi, Millet Caddesi önemli ulaşım akslarıdır. Şehit Numan Dede Caddesi zemin katlarda ticari fonksiyonların yoğun olarak görüldüğü bir cadde olarak öne çıkmaktadır. E-5 Karayoluna paralel uzanan ve karayolunun yanyoluna bağlanan İstanbul Caddesi’nin Osmanyılmaz Mahallesi sınırlarında kalan kısmında yer alan Fatih Devlet Hastanesi bölgenin önemli nirengilerindendir. Hastanenin karşısında önemli ticari plaza inşaatları görülmekte olup, gelişim süregelmektedir. Bunların yanı sıra Gebze İlçesinin ilk lüks konut projesi de bu mahallede konumlanmış olup, projede daire satışlarında birim metrekare fiyatları 2000,-TL’nı bulmuştur. Bölgede yeni binalarda oluşan birim metrekare bedelleri 1.200,-TL civarında olmaktadır.
Tarihi çekirdeğin ve E-5 Karayolunun güneyinde konumlu olan Tatlıkuyu Mahallesi Karayolunun üzerinden geçen bir yaya ve araç köprüsü ile merkeze bağlanmış ve yakınlığı dolayısıyla da gelişim ivmesi kazanmıştır. Bölgede boş arsa oranı halen %20 civarında olup, Geçtiğimiz yıl faaliyete giren Gebze Center AVM’nin bu mahalle hudutları dâhilinde olması gayrimenkul yatırımlarını tetiklemiş ve birim metrekare bedellerini etkilemiştir. Fiyapı’nin yaklaşık 2 hektarlık arazi üzerine kurulmuş 576 adet daireden oluşan havuzlu, kapalı otoparklı, güvenlikli Fiyaka Sitesi Tatlıkuyu Mahallesinde merkezi bir konumda yer alarak bölgenin formunu hareketlendirmiştir. Bölgede yeni yapılmış konutlarda birim metrekare bedelleri merkeze ve AVM’ye yakın noktalarda 1.200,-TL civarında, ancak merkezden uzaklaşıldıkça 900-1000,-TL aralığına düşmektedir. Tatlıkuyu Caddesi ve Körfez Caddesi mahallenin önemli ulaşım akslarından olup, ticari hareketlilik hâlihazırda düşüktür. E-5 Karayoluna paralel uzanan ve üzerinde Gebze Center AVM’yi de bulunduran Güney Yanyol Caddesi üzerinde tek yönlü yerleşim görülmekte olup; zemin katlarda konumlu işyerlerinin E-5 Karayolu üzerinden görülebilmesi sonucu kazandığı reklamasyon avantajı birim metrekare bedellerinin 2000,-TL ve üzerine çıkmasına neden olmuştur. Bununla beraber bu cadde üzerinde yaya ticareti potansiyeli henüz mevcut değildir ve dolayısıyla günübirlik alışveriş fonksiyonlarına cevap veremeyecektir. Tatlıkuyu mahallesinin doğu sınırında yer alan Gebze Center AVM’nin güneyinde sanayi tesisleri yer almaktadır. Bu sayede merkeze yakın mahallelerde konut, ticaret, sanayi ve hizmet fonksiyonlarının bir arada bulunabildiği görülmektedir.
Çeper Mahalleler (İstasyon, Köşklüçeşme, Eskihisar, Barış, İnönü, Mevlana, Gaziler, Hürriyet, Ulus, Yavuz Selim, Adem Yavuz, Beylikbağı, Mimarsinan, Cumhuriyet ve Yenikent Mahalleleri)
Çeper mahallelerin ana karakteristiği yoğun göç akımı sonucu oluşmuş yerleşim birimleri olmalarıdır. Bu mahallelerde kent kimliği gecekondu tipi, yapı filizli, genellikle sıvasız, düşük inşai kalite ve mimari karaktere sahip konut fonksiyonlu yapılarla tanımlanmaktadır. Tüm çeper mahallelerde Gebze Belediyesi altyapı çalışmalarını büyük ölçüde tamamlamış, sosyal donatı imkânları sağlanmıştır. Kırsal ekonomik faaliyetlerin yürütülmediği bu bölgelerde sosyal dokunun kırsal yaşam formunu sürdürme eğiliminde olduğu görülmektedir.
Köşklüçeşme mahallesi Osmanyılmaz mahallesi’nin batısında yer almakta olup, ilçe merkezinin önemli ulaşım akslarından biri olan Yeni Bağdat Caddesi’nin batı uzantısı etrafında şekillenmektedir. Merkeze yakın bölgelerde zemin katlar yoğun yaya potansiyeline sahip ticaret fonksiyonunu barındırırken üst katlarda konut fonksiyonu görülmektedir. Bölgede çok bloklu siteler şeklinde yapılaşmalar yoğun olarak görülmekte olup, kat sayıları kent merkezine göre bu mahallede yüksektir. Yeni Bağdat Caddesi üzerinde yer alan Köşklü Çeşme Parkı önemli nirengi noktalarından biri olup; Cadde üzerinden batıya doğru ilerlenildiğinde Çayırova bağlantısı sağlanmaktadır. Bu mahallenin batısında sırasıyla Beylikbağı, Mimarsinan, Cumhuriyet ve Ademyavuz mahalleleri yer almaktadır. Beylikbağı mahallesi E-5 karayolu ile bölünmekte, karayolunun güneyinde ve kuzeyinde mahalle sınırlarında kalan bölgede sanayi tesisleri yer almaktadır. E-5 karayoluna cepheli sanayi ve depolama imarlı boş arsa oranı çok düşük olduğundan bölgede arsa birim metrekareleri 1500-2000,-TL aralığında değer bulmaktadır. Yeni Bağdat Caddesi’nin bu bölgesinde ise caddeye cepheli ticari imarlı arsaların birim metrekare bedellerinin 800,-TL civarında olduğu bilinmektedir. Beylikbağı Mahallesi’nde Yavuz Selim Caddesi zemin katlarda yoğun ticari faaliyetlerin görüldüğü, yaya ve araç trafiğinin yoğun olduğu, toplu taşıma araçları güzergahı da olan ana akstır. Mimarsinan ve Ademyavuz Mahallelerinde ticari aks bulunmamakta olup, fiziksel ve sosyal doku düşük kalitededir. Bölgede seyrek de olsa yeni yapılaşmalar görülmekte olup, yeni yapılmış konutlarda birim metrekare bedelleri 800-850,-TL aralığında değer bulmaktadır.
Köşklüçeşme Mahallesi ve Beylik Bağı Mahallesi kuzeyde Yaşar Doğu caddesi ile sınırlanmaktadır. Önemli ulaşım akslarından biri olan bu caddenin kuzeyinde Hürriyet, Ulus ve Yavuz Selim mahalleleri mevcuttur. Bu mahalleler içerisinde yalnızca gecekondu tipi konut fonksiyonunu barındırmakta olup, fiziksel ve sosyal doku düşük kalitededir.
Mevlana, Gaziler ve İnönü mahalleleri merkez mahallelerin kuzeyinde konumlanmış olup, bu mahallelerde özellikle topoğrafik etkenler sonucu büyük boş toprak kitlelerine rastlanmaktadır. Gebze’nin tarihinden bu yana silüetini çizen Gaziler dağı bu bölgede yer almaktadır. Mevlana Mahallesi günümüzde roman kökenli vatandaşlarımızın da ikamet ettiği bölgedir. Mahallede Muammer Aksoy tek önemli ulaşım aksı olarak öne çıkmakta olup, ticari potansiyel küçük ölçekli günübirlik ticaret şeklinde görülmektedir. Bölgede henüz inşaat yatırımları ivme kazanmamış olup, konut ve sosyal doku kalitesi düşüktür. Mevlana Mahallesi ile Gaziler Mahallesi Mezarlık Yolu olarak da bilinen Işıklıgöl Caddesi tarafından sınırlanmaktadır. Bu cadde üzerinden Yenikent ve Çayırova bağlantıları sağlanmaktadır.
İnönü mahallesi de yine yeni yerleşim birimi olan çeper mahallelerden biri olup, yapılaşma eğilimi gecekondu tipindedir. Aksesapağı bölgesinden devam edegelen İbrahim Ağa Caddesi üzerinde yer alan Fen Lisesi bölgenin önemli nirengilerindendir. İbrahim Ağa Caddesi üzerinden Gebze organize Sanayi Bölgesi ve Gebze Köyleri bağlantılarının sağlandığı yola ulaşım sağlanmaktadır. Caddenin İnönü Mahallesi hudutlarında kalan kısmının sol tarafında Oto Tamir Atölyelerine yönelik ticari faaliyetler aks halinde konumlanmışlardır.
Tüm mahallelerin kuzeyinden geçerek ilçe merkezini fiziksel olarak sınırlamakta olan TEM Otoyolu’nun kuzeyinde Organize Sanayi Bölgeleri yer almaktadır. 2008 yılında onaylanmış olan, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nin elinden çıkan 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planları TEM Otoyolunun kuzeyinde yer alan yakın köylerden, Pelitli, Balçık ve Mollafenari Köylerine kent merkezinin gelişim ivmesini bölgeye çekerek geleceğin kentleşme sıkıntılarını azaltmayı hedeflemiştir. Bu köylerde ilerde İlçe Merkezine bağlı birer mahalle olarak görülebilcek, ve yine ilçe merkezinde yer alan mahallelerin gösterdiği karakteristik gibi, sanayi, konut ve ticaret fonksiyonlarını bir arada barındıracaklardır.
Yenikent Mahallesi, 1995 yılından sonra yapılaşmaya başlayan Yenikent Bölgesi çok bloklu Siteler şeklinde görülen yerleşim formuna sahiptir. Bölgede yer alan konutların inşai kalitelerinin normal veya vasat olmasına ve bölgenin kente ~2km uzak olmasına rağmen bölgede yer alan konutlarda birim metrekare bedelleri 1.000,-TL civarındadır.
GEBZE BÖLGESİNDE YENİ GELİŞEN BÖLGELER VE PROJELER
Kirazpınar :
Kirazpınar, geçmişte kırsal faaliyetlerin sürdürüldüğü, bir iki Sanayi tesisinin bulunduğu ancak yoğun olarak Taş Ocaklarının görüldüğü bir bölge iken TOKİ’nin birinci etap konutlarını tamamlayarak ve imar planı hazırlayarak karakteristiğinin değişmesine sebep olduğu yeni gelişen bir bölge halini almıştır. TOKİ’nin bölge için 18. Madde Uygulamasını kullanarak hazırladığı 1/1000 ölçekli Gebze Kirazpınar Revizyon Uygulama İmar Planı, bölgedeki tüm parselleri birleştirmiş, sonrasında da minimum 3.000m2 alana sahip parseller oluşturmuştur. Emsal’in 1,00 oranında verildiği bu parsellerde Hmax Serbest tutulmuştur. Böylece bölgede belirli bir yapılaşma kimliği ve yatırım hacmi yaratılması hedeflenmiştir. Bölgede 13-15 katlı bloklardan oluşan sitelerin halihazırda inşaatları hızla devam etmektedir. TOKİ bölgede 2. Etap Konutlarını da tamamlamak üzeredir. Bölgeden tahliye edilmek istenen taş ocakları ise buna karşı çıkmaktadırlar.
Pelitli-Balçık-Mollafenari :
Tüm mahallelerin kuzeyinden geçerek ilçe merkezini fiziksel olarak sınırlamakta olan TEM Otoyolu’nun kuzeyinde Organize Sanayi Bölgeleri yer almaktadır. 2008 yılında onaylanmış olan, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi’nin elinden çıkan 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planları TEM Otoyolunun kuzeyinde yer alan yakın köylerden, Pelitli, Balçık ve Mollafenari Köylerine kent merkezinin gelişim ivmesini bölgeye çekerek geleceğin kentleşme sıkıntılarını azaltmayı hedeflemiştir. Bu köylerde ilerde İlçe Merkezine bağlı birer mahalle olarak görülebilcek, ve yine ilçe merkezinde yer alan mahallelerin gösterdiği karakteristik gibi, sanayi, konut ve ticaret fonksiyonlarını bir arada barındıracaklardır. Özellikle Tarla Vasıflı, büyük alanlı mülklerin Nazım İmar Planına göre Yüksek Yoğunluklu Konut Alanı, Sanayi Alanı, Depolama Alanı vb. imar almış oldukları görülmektedir. Yeni planlarda bölgeye 50m genişliğinde ana ulaşım aksı planlanmış olup, Öngörülen Sanayi Bölgelerinin En yakın limanlara (Diliskelesi, Kirazlıyalı, Körfez, Derince vs.) ulaşım kolaylığını maksimize etmek amaçlanmıştır. Bu çerçevede bir ihtiyaca cevap verecek olan geniş enkesitli bu yollar aynı zamanda, doğuda yer alan Dilovası İlçesinin kuzeyinde konumlanmış olan, OSB’le ve Sanayi Kooperatifleri ile de koordinasyonu sağlayabilecektir.
Muallimköy :
Bölge halihazırda sanayi tesislerinin görüldüğü bir mevki olup, ulaşılabilirliği yüksektir. Son zamanlarda yapılan yeni Köyler Yolu Muallim Köy içerisinden geçmektedir. Yeni Yol yatırımları ve yeni imar planları ile, bölgenin kırsal karakteristiği de değiştirilmek istenmektedir. Soyak Grubunun bölgede geliştirmeyi düşündüğü lüks toplu konut projesinin bulunduğu söylentiler arasındadır. Bunların yanı sıra 280 Hektarlık alana kurulacak olan Silikon Vadisi Projesi bu bölgede konumlanacaktır. Teşvik planları görüşülen Silikon Vadisi İçin Dünya devi teknoloji markaları ve yazılım şirketlerine davetiye gönderilmiştir. Ülke genelinde ilk kez yapılması planlanan bu proje ile Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı olarak adı değiştirilen bakanlığın teknolojik yatırımlarına öncelik vermek için Silikon Vadisi Projesini hızla hayata geçireceği bilinmektedir.
ÇAYIROVA İLÇESİ
2008 yılında Gebze’den ayrılmış olan Çayırova, Hâlihazırda Kocaeli İlinin İstanbul Sınırında yer alan en batıdaki ilçesidir. Çayırova bölgesi İstanbul ve Kocaeli gibi iki büyük şehrin buluştuğu noktada konumlanmış olmaktan kaynaklanan avantajlarını son dönemde ciddi anlamda kullanmaktadır. Pek çok sanayi firmasının genel merkezinin yer aldığı ilçede özellikle Şekerpınar Mahallesi Sanayi’de öne çıkmaktadır. Bölgede ekonomik faaliyetler sanayi işçiliği, ticaret ve tarıma dayalıdır. İlçe nüfusunun neredeyse tamamı ülkenin değişik yerlerinden göç ile gelmiş vatandaşlarındandır. Öyle ki; bölge Türkiye Genelinde en çok sivil toplum kuruluşu barındıran yerleşim birimi haline gelmiştir. Bu sivil toplum örgütlerinden neredeyse tamamı Hemşeri Derneklerinden oluşmaktadır.
Çayırova İlçesinin Mahalle Bazında Nüfusları
|
ÇAYIROVA
|
10.684
|
YENİ
|
16.618
|
AKSE
|
4.638
|
ATATÜRK
|
8.441
|
EMEK
|
5.968
|
İNÖNÜ
|
5.968
|
ÖZGÜRLÜK
|
15.246
|
ŞEKERPINAR
|
2.598
|
ŞEKERPINAR CUMHURİYET
|
8.751
| 2008 yılında, 78.000 olan ilçe nüfusu, 2010 yılında 88.000 kişi olmuştur. Hiç köyü bulunmayan ilçede 9 adet mahalle bulunmaktadır. Bu mahallelerden Yeni Mahalle, Çayırova Mahallesi, Atatürk Mahallesi ve Özgürlük Mahallesi merkez mahalleler, diğerleri ise çeper mahallelerdir. Çayırova merkezinde ana ulaşım akslarından biri olan Fatih Caddesi çevresinde zemin ve üst katlarda ticaret fonksiyonu görülmektedir. Toplu taşıma araçlarının da güzergâhı olan bu Caddeni Güney-Kuzey yönünde ilçe merkezini bölmektedir. İlçe merkezinin batısında Yeni Mahalle ve Atatürk Mahalleleri, Doğusunda ise Çayırova ve Özgürlük Mahalleleri bulunmaktadır.
Genellikle yapı kalitesi ve mimari kaygının düşük olduğu konutlardan oluşan ilçe merkezinin yanı sıra, Akse mahallesi lüks konut sitelerinin, havuzlu güvenlikli, kapalı otoparklı toplu konut projelerinin görüldüğü bir bölge halini almıştır. Belediye Çağdaşkent (1416 daire), Özgün Kent (312 daire), Şekerpınar’daki TOKİ konutları (1736 daire), Deprem Konutları (536 daire), Göçmen Konutları (1066 daire) modern binalar olarak göze çarpmaktadır.
Dostları ilə paylaş: |