Kronstadt 1921 Paul Avrich İngilizceden çeviren: Gün Zileli

La Commune de Cronstadt, s.46.

363 Quarton'dan Amerikan Dış Işleri Sekreterliğine, 23 Nisan 1921, Ulusal Arşiv, 861.00/8619; Dan, Dva goda skitanii, s.153.

364 Pravda o Kronshtadte, s.75, 138; Quarton'dan Amerikan Dış Işleri Sekreterliğine, 23 Nisan 1921, Ulusal Arşiv, 861.00/8619; Petrichenko, Pravda o Kronshtadtskikh sobytiiakh, s.18.

365 "Interv'iu s chlenami Vremennogo Revoliutsionnogo Komiteta," elyazması, Hoover Kütüphanesi

366 Berkman, The Kronstadt Rebellion, s.36. Cf. Goldman, Hayatımı Yaşarken, 893.

367 Mett, La Commune de Crınstadt, s.77-78; Volia Rossii, 15 Mart 1921; "Prichiny, povody, techenie i otsenka Kronshtadtskikh sobytii," elyazması, Hoover Kütüphanesi.

368 Izvestiia Petrogradskogo Soveta, 14 Mart 1921.

369 New York Times, 18 Mart 1921; Novaia Russkaia Zhizn', 22 Mart 1921; "Prichiny, povody, techenie i otsenka Kronshtadtskikh sobytii," Hoover Kütüphanesi; Tseidler'den Rus Kızılhaçı başkanına, 20 Mart 1921, Giers Arşivi, Dosya 88.

370 Krasnaia Gazeta, 17 Mart 1921.

371 Kornatovskii, ed., Kronshtadtstii miatezh, s.89.

372 Petrichenko, Pravda o Kronshtadtskikh sobytiiakh, s.18; New York Times, 19 Mart 1921. Saldırının ayrıntıları esas olarak günlük basının haberlerinden ve olayı yaşayanların anılarından derlenmiştir. Bkz. özellikle, Kornatovskkii, ed., Kronshtadtskii miatezh, s.45-51, 89-91; Pukhov, Kronshtadtskii miatezh, s.162-70; Grazhdanskaia voina, I, 367-73; Rafail, Kronshtadtskii miatezh, s.20-26; ve K.E. Voroshilov, "Izistorii podavleniia Kronshtadtskogo miatezha," Voenno-Istoricheskii zhurnal, 1961, No.3, s.15-35. Ne yazık ki, bu konuya ayrılmış olan voennoe Znanic, 1921, No.8'i elde edemedim.

373 Kornatovskii, ed., Kronshtadtskii miatezh, s.90, 105.

374 Grazhdanskaia voina, I, 370.

375 Alexander Barmine, One who Survived, New York, 1945, s.95.

376 Kornnatovskii, ed., Kronshtadtskii miatezh, s.246-47.

377 "Khod sobytii v Petrograde vo vremia Kronshtadtskogo vosstaniia," elyazması, 19 Mart 1921, Columbia Rusya Arşivi.

378 Kornatovskii, ed., Kronstadskii miatezh, s.78, 88.

379 Petrichenko, Pravda o Kronshtadtskikh sobytiiakh, s.21; Voline, La Revolution Inconnue, s.499; "Khod sobytii v Petrograde," Columbia Rusya Arşivi.

380 Kornatovskii, ed., Kronshtadtskii miatezh, s.189.

381 Novaia Russkaia Zhizn', 22 ve 24 Mart 1921.

382 Londra Times, 30 Mart 1921.

383 Kornatovskii, ed., Kronshtadtskii miatezh, s.243.

384 Mett, La Commune de Cronstadt, s.56; Londra Times, 31 Mart 1921.

385 Kornatovstii, ed., Kronshtadsskii miatezh, s.107; Pukhov, Kronshtadtskii miatezh, s.169; "Khod sobytii v Petrograde," Columbia Rusya Arşivi; Quarton'dan Amerikan Dış Işleri Sekreterliğine, 19 Mart 1921, Ulusal Arşiv, 861.00/8372. Yzb. Kelley'in 25-30 binlik tahmini ise çok yüksektir: Quarton'dan Amerikan Dış Işleri Sekreterine, 23 Nisan 1921, 861.00/8619.

386 Petrogradskaia Pravda, 25 Mart 1921.

387 Pukhov, Kronshtadtskii miatezh, s.168; Granzdanskaia voina, I, 372.

388 V. Pozdnyakov, "Thechemical Arm," in The Red Army, ed., B.H. Liddell Hart, New York, 1956, s.384-85. Planı geliştiren öğrencilerden biri de Albay Pozdnyakov'du.

389 Za Narodnoe Delo, 19 Mart 1921; Grimm'den Giers'e, 31 Mart 1921, Giers Arşivi, Dosya 88.

390 Goldman, Hayatımı Yaşarken, c.II, s.894; Berkman, The Bolshevik Myth, s.303. Thiers, o sırada Fransa'nın başbakanı, Gallifet ise Komünarları bastıran generaldi.

391 Kornatovskii, ed., Kronshtadtskii miatezh, s.15; Pukhov, Kronshtadtskii miatezh, s.176-80. Cf. G.A. Cheremshanskii, "Kronshtadtskoe vosstanie, 28 fevralia-18 marta 1921," elyazması, Columbia Rusya Arşivi. Cheremshansky, Amur'a gönderilen Baltık bahriyelileri arasında bulunuyordu.

392 Antonov'un bastırılmasında, Fedko da bir lider olarak rol aldı. Bkz. M.N. Tukhachevskii, "Bor'ba s kontrrevoliutsionnymi vosstaniiami," Voina i Revoliutsiia, 1926, No.8, s.3-15; A.I. Todorskii, Marshal Tukhachevskii, Moskow, 1963, s.71-73; ve Nikulin, Tukhavhevskii, s.151-56.

393 Krasnaia Gazeta, 23 Mart 1921; Petrogradskaia Pravda, 23 Mart 1921; Kornatovskii, ed., Kronshtadtskii miatezh, s.247-49. Yargılananlar, Quarton'un Bolşevik kayıplara ilişkin tahminini destekler tarzda, "binlerce" Kızıl ordu askerinin ölmesinden ya da yaralanmasından sorumlu olmakla suçlanmışlardı.

394 Dan, Dva goda skitanii, s.153-57.

395 Maximoff, The Guillotine at Work, s.168; David Dallin ve Boris Nicolaevsky, Forced Labor in Soviet Russia, New Haven, 1947, s.170. Son zamanlarda yayınlanan bir Sovyet çalışmasına göre, tutsak edilen bahriyelilerin çoğunluğu sonradan affedilmiş, "şiddetli cezalar" (örneğin idam) yalnızca elebaşılara ve Sovyet iktidarının amansız düşmanlarına verilmiştir: Sofinov, Istoricheskii povorot, s.36n.

396 Dan, Dva goda skitanii, s.158. Bir diğer çağdaş kaynak, muhtemelen hatalı olarak, Kozlovsky'nin her iki oğlunun da kurşuna dizildiğini belirtmektedir: "Svedeniia iz Petrograda ot 12 aprlia: Kronshtadt i otgoloski go vosstaniia," lyazması, Hoovr Library.

397 En büyük kamp olan Ino Kalesinde, 3.584'ü erkek, 10'u kadın ve 3'ü çocuk olmak üzere 3597 sığınmacı kalıyordu. Erkeklerden yalnızca 25'i sivildi: Novaia Russkaia Zhizn', 27 Mart 1921.

* Bugünkü Birleşmiş Milletler, ç.n.

398 Londra Times, 30 Mart 1921; Dan, Dva goda skitanii, s.159. O yılın daha sonraki aylarında, bazı raporlara göre, Kronstadt sığınmacılarından oluşan "Plekhanov Taburu" adlı bir grup, Fin partizanlarıyla birlikte, Doğu Karelia'da Bolşeviklere karşı savaştı. Bkz. C. Jay Smith, Finland and the Russuan Revolution, 1917-1922, Athens, Ga., 1958, s.193-97.

399 Quarton'dan Amerikan Dış Işleri Sekreterliğine, 5 Nisan 1921, Ulusal Arşiv, 861.00/8446; New York Times, 31 Mart 1921.

400 Kornatovskii, ed., Kronshtadtskii miatezh, s.163-64.

401 Petrichenko, "O prichinakh Kronshtadtskogo vosstaniia," Znamia Bor'by, Aralık 1925-Ocak 1926, s.4-8.

402 Grazhdanskaia voina, I, 362; Serge, Memoirs of a Revolutionary, s.132n; Unto Parvilahti, Beria's Gardens, 1960, s.21, 285.

403 Berkman, The Kronstadt Rebellion, s.39-40. Aynı gözlem, bir Menşevik yazar tarafından da yapılmıştır, Sotsialisticheskii Vestnik, 5 Nisan 1921, s.5. Engels'in bir zamanlar yazdığı gibi: "Savunmacılık bütün silahlı ayaklanmaların ölümüdür."

404 Lenin, Polnoe sobranie sochinenii, XVI, 452-53.

405 Age, XLII, 333. Cf. Carr, The Bolshevik Revolution, II, 280-82.(Bu kitap üç cilt halinde Türkçede basılmıştır: Bolşevik Devrimi, Cilt I, çev: Orhan Suda, Metis, 1989; Cilt II, çev: Orhan Suda, 1998; Cilt III, çev: Tuncay Birkan, Metis, 2004.)

406 Slepkov, Kronshtadtskii miatezh , s.15.

407 Lenin, Polnoe sobranie sochinenii, XLIII, 138, 387.

408 Bkz. Carr, The Bolshevik Revolution, II, 277-79.

409 Desiatyi s''ezd RKP (b), s.404.

410 Age. s.413.

411 Age, s.468. Ürünlere zorla el koymanın terkedilmesi kararı için bkz. Age, s.608-609.

412 Age, s.37-38, 406. Cf. Schapiro, The Origin of the Communist Autocracy, s.311.

413 Pukhov, Kronshtadtskii miatezh, s.185-205; White, The Growth of the Red Army, s.191-93, 246-49.

414 Desiatyi s''ezd RKP (b), s.625.

415 Boldin, "Men'sheviki v Kronshtadtskom miatezhe," Krasnaia Letopis', 1931, No.3, s.28; Katkov, "The Kronstadt Rising, St. Antony's Papers, No.6, s.13.

416 Lenin, Polnoe sobranie sochinenni, XLIII, 241.

417 Desiatyi s''ezd RKP(b), s.118; Schapiro, The Origin of the Communist Authocracy, s.34-35.

418 Desiatyi s''azd RKP(b), s.34-35.

419 Agy, s.276.

420 Agy, s.571-76.

421 Degras, ed., The Communist International, I, 213.

422 Goldman, Trotsky Protests Too Much, s.7.

423 Serge, Memoirs of a Revolutionary, s.XV-XVI.

424 L.Troçki, "Eshche ob usmirenii Kronshtadta," Biulleten' Oppozitsii, Ekil 1938, s.10; The New International, Ağustos 1938, s.249-50.

425 Troçki, "Hue and Cry Over Kronstadt," The New International, Nisan 1938, s.103-105; Troçki, Stalin, New York, 1946, s.337. Troçki'nin, aşırılığın, "tam da devrimin doğasından geldiği"ne ilişkin sözleri, Engels'in , bir devrimin, "hayal edilebilecek en otoriter şey" olduğuna ilişkin darbımeselini hatırlatmaktadır.

426 The New International, Temmuz 1938, s.212-13.

427 Antor Cliga, The Kronstadt Revolt, London, 1942, s.13.

428 Bol'shaia sovetskaia entsiklopediia, 1. baskı., XXXV, 222; 2. baskı., XXIII, 484; O. Leonidov, Likvidatsiia Kronshtadtskogo miatezha (mart 1921 g.), Moskova, 1939, s.8-9, 139; K. Zhakovshchikov, Razgrom Kronshtadtskogo kontrrevoliutsionnogo miatezha v 1921 godu, Leningrad, 1941, s.62. Cf. Abramovitch, The Soviet Revolution, s.209.

* İngilizcedeki “martir” sözcüğünü karşılamakta”şehit” sözcüğü iki bakımdan yetersiz kalmaktadır. Birincisi, “martir” yalnızca bir dava uğrunda dövüşürken ölenleri değil, yaralananları ve cefa çeken herkesi kapsamaktadır. Örneğin “devrimin martirleri” dendiğinde, devrim için mücadele etmiş ve acı çekmiş herkes anlaşılmaktadır. İkincisi, şehit sözcüğü güçlü bir dinsellik içermektedir. “Devrimin şehitleri” dendiğinde, devrimin de bir din gibi algılanmasına destek verilmiş olmaktadır. Bu bakımdan, Türkçede tam karşılığı bulunana kadar “martir” sözcüğünü kullanmayı öneriyorum. ç.n.

429 Cf. Mett, La Commune de Cronstadt, s.6; ve I.N. Steinberg, In the Workshop of the Revolution, New York, 1953, s.300.

430 Muhtıranın yazarı, isyanın, buzlar eridikten sonra başlayacağını farzetmektedir.

* "Za chto my boremsia," Izvestiia Vremennogo Nevoliutsionnogo Komiteta, 8 Mart 1921, Pravda o Kronshtadte, s.82-84 içinde. (Yazar tarafından çevrilmiştir.)

* "Sotsialism v kavychkakh," Izvestiia Vremennogo Revoliutsionnogo Komiteta, 16 Mart 1921, Pravda o Kronshtadte, s.172-74 (Yazar tarafından çevrilmiştir.)