Kurak alanlarda küresel değişimlere dayanıklı peyzajların oluşturulması için rehber

Çizelge 1. Dünya kurak alanlar¹ profili

		Mevcut alan		Başlıca kaba biyom	Bugünkü nüfus
Alt tip	Aridite indeksi	Genişlik (Milyon m^2)	Dünyadaki payı (Yüzde)		Toplam (Bin)	Dünyadaki payı (Yüzde)
Aşırı kurak	<0.05	9,8	6,6	Çöl	101.336	1,7
Kurak	0.0-0.20	15,7	10,6	Çöl	242.780	4,1
Yarıkurak	0.20-0.50	22,6	15,2	Mera	855.333	14,4
Kuru yarınemli	0.50-0.65	12,8	8,7	Orman	909.972	15,3
Toplam		60,9	41,3		2,109.421	35,5

Milenyum boyunca kurak alanlar, su kıtlığı, aşırı (ör: sıklıkla gerçekleşen ve yoğun kuraklıklar ve sıcaklık dalgaları) sığ ve fakir topraklarla arazi heterojenliği ve kaynakların dağılımında mevsimsel değişim olarak adlandırılan ciddi çevresel kısıtlarla şekillenmektedir. Kurak alanlar, aşağıda belirtildiği gibi, Dünyanın birçok biyomas ve iklim kuşaklarında bulunmaktadır: (2):

• 
  İklimi,n yolu boyu sıcak olduğu ve yağışın yılın belli bir zamanda (vazı yerlerde sadece birkaç hafta) düştüğü Tropik ve yarı tropik çayır ve ağaçlık alanlar,
  
• 
  Tropik ve yarı tropik çöller ve aşırı kuraktan kurak sıcak iklimlere kadar değişen orman alanları. Kutuplardan ekvatora akan soğuk okyanus suyu akıntıları, çoğunlukla sis görüntüsünde deniz yüzeyinde buharlaşmaya ve düşük yağışa sebep olduğu, karaların batı kıyıları,
  
• 
  Akdeniz iklimindeki ormanlar, odunluk alanlar ve çalılıklar, ılık ve kurak yazlar, soğuktan aşırı soğuğa kadar değişen, kışların yağmutlu olduğu karaların ve yarım kürenin batı kıyılarında 30º-40º enleminde bulunan alanlar.
  
• 
  Kuraktan yarı kurağa ve yarı nemliden ekstrem soğuk kış iklimine kadar değişen Ilıman çöller, bozkırlar ve odun alanları. Büyük alanların merkezine doğru olan karasal etki, kuraklığı ve değişken ekstrem sıcaklıkları etkilemektedir.
  

Kurak alanların büyük bir çoğunluğu biyo çeşitlilik açısından önemlidir. Kültür bitkilerin en az %30’u kurak alanlarda bulunmaktadır ve bu bu bitkilerin orijinleri bu alanlarda bulunmaktadır.. Kurak alanlardaki türler ve ekosistemler, su kıtlığı, ekstrem sıcak ve soğuklar ve tahmin edilemeyen uzun dönemli kuraklıklar gibi çevresel sınırlamalarla başaçıkmak için oldukça etkin evrimsel stratejileri geliştirmişlerdir. (1).(2). Bu türler ve ekosistemler ekstrem hava koşullarına karşı oldukça dayanıklıdırlar ve iklim değişimi bağlamında önemli bir yere sahiptirler.
Kurak alanlar iki milyardan fazla insanı barındırmaktadır. Dünya nüfusunun yaklaşık %35’i ve yoksulluk düzeyinin en üst düzeyi (47%) (2) bu bölgelerde bulunmaktadır. Aslında, kurak alanlarda yaşayan insan nüfusunun şu andaki sosyo ekonomik durumu- gelişmekte olan ülkelerin yaklaşık %90’nını oluşturmakta olup, gelişmişlik düzeyi, diğer alanlarda yaşayan insalların oldukça arakasındadır. Kurak alanlarda yaşayanların büyük bir bölümü, (ortalama 54% , Afrika’da 56.5% Asya’da 65.3% (3), refahın en alt düzeyde olduğu, GSMH’nin düşük olduğu ve çocuk ölümlerinin üst düzeyde olduğu kırsal kesimde yaşamaktadırlar (1). .
Kurak alanlardaki sosyal sistemler, hayatı kısıtlayan bir faktör olan su kıtlılığının da içinde olduğu çevresel streslerle başa çıkabilen başarılı stratejiler geliştirmişlerdir (2). Kurak alanlardaki arazi kullanımı öncelikle meralarda ve ormanlarda temel ürünleri üreten yağmurla beslenmiş ve sulanmış tarım alanlarında yerli hayvan üretimini kapsamaktadır. Doğal kaynakların toplumun mülkiyetinde olduğu geleneksel toplumlarda, otlatma ve hasat, tarım için ortak su paylaşım sistemleri gibi arazi kullanımı hakimdir.
Ortak mülkiyet sistemleri sosyo–ekonomik ve arazi kullanım hakki ya da mülkiyetindeki politik değişimler nedeniyle sık sık işlevini kaybetmiş ve göçebelik ve yaylacılık sistemlerinde olduğu gibi kurak alanlarda sürdürülebilir kalkınmaya yönelik çabaları değiştirerek veya önüne geçerek arazi kullanım değişkikliklerine sebebiyet vermiştir. Kurak alanlarda yaşayanların bilgi ve becerileri, iklim değişimine bağlı olarak şiddetlenen ekstrem hava koşulları olarak adlandırılan küresel değişimlerle mücadele etmede öne çıkmaktadır. Son zamanlarda geleneksel toplum sistemlerinin iyileştirilmesi için çaba harcanmaktadır. Fakat bu girişimler uygulanması zor ve bazen ulaşılmazdır, çünkü bunların birçoğu geçmişteski uygulamalara ilişkilidir ve günümüzde yapılmak istenen uygulamalara karşı direnç oluşturmaktadırlar. Anlaşmazlıkları çözmek için şeffaf mahkemelerin yasal uygulamalarla işbirliği içinde olduğu, üçüncü şahısların arabuluculuk yaptığı ve doğal kaynakların adil tahsis edildiği etkin yeni kurumsal çerçevelere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu sistemler ancak, ormanlar, meralar ve su kaynaklarının kullanımı üzerinde iyi tanımlanmış bir üyelik sistemi ve güçlü bir control sağlanırsa işleyebilir.

.

2.