Havza koruma hizmetleri
Havza hizmetleri için pazar geliştirilmesi, bu hizmetlerin milyonlarca insana su teminini garanti altına almaktaki kritik rolü dikkate alındığında çok önemlidir. Aslında, su hizmetlerinin devamlılığı için yukarı havzaların restorasyonu ve korunmasının önemi hakkında farkındalığın artması, faydalanıcılarda hizmetler için ödeme eğilimini arttırır. (137). Havza hizmetleri için oluşturulan Pazar; yukarı havza arazi kullanımımının yönetimi ve havzada faydalanılan doğal vejetasyonun restorasyonu için kullanıcıların vergilerini ve aşağı havzadaki kullanıcıların (çiftçiler, hidroelektrik üreticileri ve kentsel alanlarda ev suyu kullanıcıları)hizmet taleplerini buluşturmaktadır (138). Mayrand & Paquin (139)’e göre, yerel talebin ve kısıtlı sayıda iyi organize olmuş faydalanıcının (su ya da hidroelektrik kuruluşları, sulama komisyonları) olması; aşağı havza faydalanıcılarını çevresel hizmetleri ödeme fonu planlarına dahil etmeyi göreceli olarak kolaylaştırmaktadır.
Havzalar için çevresel hizmetleri ödeme fonu planları Meksika, Amerika, orta And’larda uygulamaya koyulmuştur. Doğal ormanlar tarafından sağlanan Meksika Hidroloji programı (özellikle havza koruma ve akifer doldurma)kurak alanlardan ormanlara kadar bir dizi kırsal alanı kapsamaktadır. Program, Ejidolar (ortak mülkiyet yapısına sahip köylü topluluğu) üzerine yoğunlaşan sosyal bir hedefe sahiptir ve Meksika’nın en yoksul kırsalındaki bu programda ödemeler kişilere değil kommuniteye yapılmaktadır(140). 2003-2006 periyodu için doğal ormanların korunmasına ilişkin ödemeler, beş yıllık kontrata bağlı olarak yılda hektar başına 27-38 Amerikan doları olacaktır. Aynı yıllarda, yerel halktan yaklaşık 300 kişi programa yıllık 150,000 hektar getirerek dahil olmuşlardır.. Bu programa ilişkin yapılan bir değerlendirme, bu kontratların önemli bir bölümünün aslında düşük ormansızlaşma tehlikesi ile karşı karşıya olan ormanların korunmasını kapsadığını , bu nedenle alan seçiminin daha iyi yapılmasını tanımlanması ve arazi sahiplerinegerçek fırsat maliyetlerine göre ödemelerin yapılması gerektiğini ortaya koymuştur.
2006 yılında onaylanan bir GEF projesi, Meksika Çevresel Hizmetler Programını 170 M Amerikan doları destek sağlamıştır.. Bu bütçe GEF portfolyosundaki en büyük PES proje desteğidir. . GEF desteğinin %90’ı (a)PES’e çoğunlukla karbon depolama, su düzenleme ve turizmle ilgili koruma çalışmaları, (b) benzer çalışmalar için potansiyel oluşturmak için ve (c) Biyoçeşitlilik Muhafaza Bağış Fonundan yapılacak ödemeler için harcanacaktır.mak.
Bolivya’da Robertson & Wunder (35), “su ekim projesi”ni (Siembra del Agua,İspanya) analiz etmişlerdir. ICO (Doğu eğitim Enstitüsü) liderliğindeki öncü çevresel hizmetleri ödeme fonu çalışması, Santa Cruz, Florida and Vallegrande illerinin bir çok yarı kurak mikro havzalarından iki binden fazla su kullanıcısının ihtiyaçlarını dedeflemekte ve su kalite ve kantitesini arttırmak ve aşırı sulama, keçi otlatma, ormansızlaşma ve nüfus artışı nedeniyle yaşanan bozulma ve artan kıtlığın önüne geçmek için koruma alanlarının oluşturulmasını teşvik etmektedir. Farklı seçenekleri takip eden pek çok komünal anlaşmalar imzalanmıştır; bunlar su hizmetleri için nakit ödemelerini, özel mal sahiplerinden topluluklara mülklerin bağış olarak transferini, özel resmi mülk sahiplerinin devamlılığını ve tam kamulaştırma devam ettirilirken korunan alan için özel mülkiyetin ayrılmasını kapsar. ICO (1999)’ya göre, yerel çiftçiler ve ürünlerinin yararına olarak su akışı, korunan alanın kurulmasından beri artmıştır. Bununla birlikte, bu pozitif etkiyi onaylamak için daha fazla hidrolojik çalışmaya ihtiyaç vardır. Arazi kullanım değişikliği, su kalitesinin iyileşmesive buna bağlı olarak pozitif çevresel ve kullanıcıların kısa zamanda göreceği devam vadeden pozitif sonuçlara yol açmıştır.
-
Dostları ilə paylaş: |