Kuran & İtret ben aranızda iki ağır emanet bırakıyorum: Biri Allah’ın kitabı, diğeri İtretim; Ehl-i Beyt’imdir. Bu ikisine sarıldığınız müddetce benden sonra asla sapmazsınız. Hz. Muhammed (s a. a) Muhammed Hadi marifet kur’ÂN İLİmleri

1^ Bakara, 281.

1^ el-Fihrist, s. 47- 48.

2^ Tabakat-ı ibni S'ad, c. 2, s. 101; el-İsabe'nin Haşiyesi, el-İsti'ab, c. 2, s. 253; el-İtkan, c. 1, s. 57.

3^ İbn-i Cezzi Kelebi, et-Teshil li ulum-it Tenzil, c. 1, s. 4. el Temhid, c. 1, s. 288- 296.

1^ Muhammed Cevad Belaği, Ala-ur Rahman, c. 1, s. 257.

2^ Tefsir-i Burhan, c. 1, s. 16, sayı. 14.

1^ es-Sakife, s. 82.

2^ es-Sakife, s. 124.

1^ Tefsir-i Kumi, s. 745.

1^ Fethu'l-Bari c. 7, s. 447. Tarih-i Taberi'nin nakline göre (c. 2, s. 516) ; o savaşta, Medine'de Muhacir ve Ensardan 360 kişi, Medine dışındaki şehirlerden 300 kişi, Tabiin'den ise 300 kişi öldürülmüştür.

2^ Sahih-i Buhari, c. 6, s. 225. İbn-i Esir, el-Kamil fi't- Tarih, c. 2, s. 247.

1^ Tarih-i Yakubi, c. 2, s. 113.

1^ Mesahif-i Sicistani, s. 6- 9. Sahih-i Buhari, c. 6, s. 225.

2^ Askalani, Şerh-i Buhari, c. 7, s. 446. et-Temhid, c. 1,s. 300.

1^ el-Kamil fi't- Tarih, c. 3, s. 58, Mesahifi Secistani, s. 11- 14.

1^ İbn-i Kuteybe, Tevil-i Meşakilu'l-Kuran.

2^ Durru'l-Mensur, c. 6, s. 416. Fethu'l-Bari c. 8, s. 65.

3^ el-İtkan, c. 1, s. 65.

1^ Duhan, 43- 44.

2^ Tefsir-i Kebir, Fahri Razi, c. 1, s. 213. Tefsir-i Taberi, c. 15, s. 163.

3^ Meryem, 26.

1^ Bakara, 213.

2^ el-Keşşaf, c. 1, s. 255.

1^ el-İtkan, c. 1, s. 65.

2^ el-İtkan, c. 1, s. 64- 65.

3^ Vesailu'ş-Şia, c. 4, Ebvabu'l-Kıraat fi's- salât, bab. 10.

4^ el-İtkan, c. 1, s. 64.

1^ el-Kamil fi't- Tarih, c. 3, s. 111.

2^ Bakara, 196.

1^ Mesahif-i Sicistani, s. 11- 14.

2^ Fethu'l-Bari c. 9, s. 15.

1^ el-İtkan, c. 1, s. 59.

2^ Tabakat-u İbn-i S'ad, c. 3, s. 62. Mushaf-ı Secistani, s. 25.

3^ Fethu'l-Bari c. 9, s. 16.

1^ el-Kamil fi't- Tarih, c. 3, s. 111.

2^ Sahih-i Buhari, c. 6, s. 225. Mesahif-i Sicistani, s. 19–20.

1^ el-Kamil fi't- Tarih c. 3, s. 111.

2^ el-İtkan, c. 1, s. 59. Mesahif-i Sicistani, s. 21.

3^ Sahih-i Buhari, c. 6, s. 226.

4^ Fethu'l-Bari c. 9, s. 17. Mesahif-i Sicistani, s. 15.

5^ Mesahif-i Sicistani, s. 25.

1^ İrşad-us Sari, c. 7, s. 449.

2^ Mesahif-i Sicistani, s. 633.

3^ Tabakat-i İbn-i S'ad, c. 3, s. 62, bölüm 2.

4^ Mesahif-i Sicistani, s. 30.

5^ Fethu'l-Bari c. 9, s. 16.

6^ Fethu'l-Bari c. 9, s. 16. İbn-i Hacer Askalani, Tehzib, c. 1, s. 187.

1^ Fethu'l-Bari c. 9, s. 15.

1^ el-İtkan, c. 1, s. 59.

2^ İbn-i Cezeri, En-Neşru fil Kıraat-il Aşr, c. 1, s. 59.

3^ Tefsir-i Tabersi, c. 27, s. 104 ve c. 9, s. 217.

4^ Vesailu'ş-Şia, c. 4, Ebvab-u Kıraat-il Kuran.

1^ Biharu'l-Envar, c. 92, s. 41- 42.

2^ Tabakat-ı İbn-i Sad, c. 3, s. 270.

3^ Osman'ın hilâfetinin ikinci ve üçüncü yılında başlandığının söylenmesinin nedeni, Osman'ın hilâfetinin ne zaman başladığına dair görüş farklılıklarının bulunmasıdır.. Bazılarına göre halk, hicretin yirmi üçüncü yılında Zilhicce ayının son on gününde Osman'a biat etti. Eğer bu tarih doğruysa, Mushafları tekleştirme komitesinin kuruluşu Osman'ın hilâfetinin üçüncü yılına denk gelmektedir.

Bazılarına göre ise; hicretin yirmi dördüncü yılında Muharrem ayının ilk on gününde Osman'a biat edilmiştir. Bu rivayet esas alınırsa Mushaflar komitesinin Osman'ın hilâfetinin ikinci yılının sonlarına doğru çalışmalarına başlamıştır. Daha fazla bilgi için Tarih-i Taberi, c. 3, s. 304'e bakınız.

1^ el-Kamil fi't- Tarih, c. 3, s. 111. el-Futuhat-il İslamiye, c. 1, s. 175.

2^ Tarih-i Taberi, c. 4, s. 346- 347.

3^ Fethu'l-Bari c. 9, s. 13- 14.

4^ Tarih-i Taberi, c. 4, s. 155.

1^ Tarih-i Taberi, s. 269- 271.

2^ Tarih-i Taberi, c. 330- 360.

3^ Zehebi, Mizanu'l-İtidal, c. 2, s. 84. Tabakat-ı İbn-i Sad, c. 3, s. 62.

1^ Tarih-i Taberi, c. 4, s. 114.

1^ Sahih-i Buhari, c. 6, s. 226.

1^ Tarih-i Yakubi, c. 2, s. 159- 160.

2^ Tenzihu't-Tehzib, c. 1, s. 187. Tabakat-ı İbn-i Sad, c. 3, s. 63, bölüm 2.

3^ Mesahif-i Secistani, s. 59. Sahih-i Buhari, c. 6, s. 226.

4^ Mesahif-i Secistani, s. 24.

1^ Mesahif-i Secistani, s. 25.

2^ Mesahif-i Sicistani, s. 21.

3^ Mesahif-i Sicistani, s. 30.

1^ Mesahif-i Sicistani, s. 39- 49.

2^ Mesahif-i Sicistani, s. 32- 33.

1^ Tarih-i Yakubi, c. 2, s. 160.

1^ Menahilu'l-İrfan, c. 1, s. 396- 397.

2^ Yakut el-Himvi, Menahilu'l-İrfan, c. 1, s. 396- 397.

3^ Mesaliku'l-Ebsar fi Memaliku'l-Emsar, c. 1, s. 195.

1^ Fezailu'l-Kuran, s. 49.

2^ Rihle-i İbn-i Betute, c. 1, s. 54.

3^ Ahmed b. Ali Makrizi, , el-Hutat, c. 5, s. 279.

4^ Subhi Salih, Kurani İlimler, s. 89, haşiye.

1^ Menahilu'l-İrfan, c. 1, s. 397- 398.

2^ Tarih-i Kuran, s. 46.

1^ Rihle-i İbn-i Betute, c. 1, s. 116.

2^ Semhudi, Vefaü'l-Vefa Biahbar-i Dar'ul Mustafa, c. 2, s. 667- 668.

1^ İbn-i Mesut'un Mushaf'ında.

2^ Ubey b. Kab'ın Mushaf'ında.

3^ Enfal suresi İbn-i Mesud'un Mushaf'ına göre mesani ve Ubey ibni Kab'ın Mushaf'ında ise mieyn surelerden sayılmıştır.

1^ el-Mustedrek, c. 2, s. 221- 330

2^ Ayaşi'nin kendi tefsirinin 2. cildinin 73. sayfasında naklettiği rivayet, Enfal ve Tevbe suresinin bir sure olduğunu gösteriyor. Bu konuda âlimler arasında görüş farklılığı mevcuttur. (Tabersi Tefsiri, c. 5, s. 2'ye bakınız.) Ayaşi bu iki surenin bir sure sayılmasını tercih etmektedir. Tefsir-i Ayaşi, c. 1, s. 19

1^ el-Mustedrek, c. 2, s. 330. el-İtkan, c. 1, s. 65. Mecma'ul-Beyan, c. 5, s. 2.

1^ Neşr fil Kıraat il-Aşr, c. 1, s. 7.

2^ Menahilu'l-İrfan, c. 1, s. 251.

1^ Muakaddime-i İbn-i Haldun, s. 419 ve 438.

2^ Mesahaf-i Sicistani, s. 32- 33

1^ Muhammed Hasan Müzaffer, Delailu's-Sıdk, c. 3, s. 196

2^ Taha, 63

1^ Yirminci Asır Ansiklopedisi, c. 3, s. 21. İslâm Medeniyet Tarihi, Corci Zeydan, c. 3, s. 58- 60. İbn-i Haldun, Mukaddime, s. 417-421. Halil Yahya en-Nami, Arap hattının aslı, c. 3. Abdulfettah İbadi, Arap hattının yayılması, s. 13-15. Naci el-Masraf, Müsaviru'u-hatti'l-Arabî, s. 338. Muhammed el-Meliki el-Kürdî, Arap Hattının Tarihi Ve Kuralları, s. 54.

1^ Arap olmayıp da Arapların arasında yaşayan ve onlarla bağı olan kimselere Mevali denilmektedir.

2^ Menahilu'l-İrfan, c. 1, s. 399- 400. Tarih-i Kuran-ı Kerim, s. 68.

3^ Ebu Ahmed Askeri, et-Teshih ve't Tahrif, s. 13.

1^ İbn-i Hallakan, Vefeyatu'l-A'yan, c. 2, s. 32.

2^ Menahilu'l-İrfan, c. 1, s. 399.

1^ Enam, 54.

2^ Bakara, 183.

3^ Tevbe, 3.

4 ^Bazıları İbn-i Ziyad'ın, Ebu Esved'in kendisiyle işbirliği yapması için kasten birilerini gönderip ayeti yanlış okutturduğunu söylemişlerdir. (el-Hattu'l-Arabi'l-İslami, s. 26)

1^ el-Fihrist, s. 46.

2^ Hasan Sadr, Tesis'uş Şia li-Ulumi'l- İslamiye, s. 52.

3^ İslam Medeniyeti Tarihi, c. 3, s. 61.

1^ İslâmî Arap Hattı, s. 27.

2^ el-İtkan, c. 2, s. 171.

3^ Tesisu'ş- Şia li Ulumi'l- İslami, s. 52.

1^ Kehf, 19.

2^ Bkz. el-Burhan, c. 1, s. 249- 252

1^ Sehavi, Cemau'l-Kura, Beyrut baskısı, 1193, c. 1, s. 178-179.

2^ Hicr, 22.

3^ Müsnedi Ahmed b. Hanbel, c. 4, s. 343.

1^ Tarih-i Yakubi, c. 3, s. 30- 36.

1^ el-Fihrist, s. 9 ve s. 46.

2^ İslami Arap Hattı, s. 155.

3^ İslâmî Arap Hattı, s. 177

1^ Tefsir-i Ayaşi, c. 1, s. 12, Sayı 9.

2^ Tefsir-i Safi, ikinci mukaddime, c. 1, s. 13.

1^ Bakara, 106.

1^ Sahih-i Müslim, c. 4, s. 168. Sahih-i Tirmizi, c. 3, s. 456. Sahih-i Daremi, c. 2, s. 224 ve Ehli Sünnetin diğer hadis ve fıkıh kitaplarında bu konu zikredilmiştir.

2^ İbn-i Hazm, el-Muhella, c. 11, s. 234- 236. Sahih-i Buhari, c. 8, s. 208- 211. Sahih-i Müslim, c. 4, s. 167 ve c. 5, s. 116. Müsned-i Ahmed b. Hanbel, c. 1, s. 23 ve c. 5, s. 132- 138. Ebu Davud el-Hudud- 23. Tirmizi, el-Hudud- 7. İbn-i Mace – 9. Daremi- 16. Muvata-i Malik- 10.

1^ Nisa, 82.

1^ Casiye, 14.

2^ İbrahim, 5.

3^ Hac, 39.

1^ Enfal, 6.

2^ Bakara, 194.

3^ Tevbe, 5.

4^ Hac, 39.

1^ Tevbe,5.

2^ et-Temhid kitabının ikinci cildinde nasıh ve mensuh ayetler çizelgesine bakınız.

3^ el-İtkan, c. 2,s.708.

4^ el-Beyan, s. 373.

1^ Nisa, 82.

1^ Al-i İmran,7.

1^ Hud,1.

1^ Zümer,23.

2^ Bakara,70.

1^ Kehf, 78.

2^ Saffar, Besairu'd-Derecat, s. 195.

1^ Saffar, Besairu'd-Derecat, s. 195.

2^ Yusuf, 36.

3^ İsra,35.

1^ Zuhruf, 3.

2^ Enfal, 17.

1^ Enfal, 24.

2^ Fahr-i Razi, Tefsir-i Kebir, c. 15, s. 147-148.

1^ Haşr,19.

2^ Enam,110.

1^ Kıyamet, 22-23

1^ Neml,35.

2^ el-İbane, s. 10-19 el-Lume, s. 61-68.

3^ Taha, 5

1^ İbn-i Betute'nin Seyahatnamesi, c. 1, s. 57.

2^ Kalem,42.

1^ Tefsir-i Keşşaf, c:4,s:592- 594.

2^ Bkz: et-Temhid, c:3,s:152.

3^ Enam,151.

4^ İbn-i Teymiyye, c. 3, s. 169.

5^ Şeyh Muhammed Abduh, el-Menar, c. 3, s. 167.

2^ El-Mizan, c. 3, s. 31-42. el-Menar, c. 3, s. 163-165.

1^ Pertovi Ez Kuran, c. 3, s. 19-20.

1^ Âl-i İmran,7.

2^Kendilerini "Halkın Mücahidleri" olarak adlandıran münafıklar.

3^ Çe Kune Kuran Ra Beyamuzim, s. 21-56.

1^ Bakara,26.

1^ Âl-i İmran,7.

1^Bkz. İbn-i Rüşt, el-Keşfu en Menahici'l-Edille, s. 89, 96, 96, 107.

2^Bkz. Tefsir-i Kebir, İmam Fahru Razi, c. 7, s. 172, Reşit Rıza Tefsir'ul Menar, c. 3, s. 170, Allame Tabatabai, el-Mizan, c. 3, s. 58–62.

1^ Al-i İmran suresinin 7. ayetinin: "Sana kitabı indiren O'dur. Ondan bir kısım ayetler muhkemdir ki onlar kitabın anasıdır. Diğerleri ise müteşabihtir. Kalplerinde bir kayma olanlar, fitne çıkarmak ve yorumunu yapmak için ondan müteşabih olanına uyarlar. Oysa onun tevilini Allah'tan başkası bilmez. Ve ilimde derinleşenler ise: "Biz ona inandık, tümü Rabbimizin katındandır" derler. Temiz akıl sahiplerinden başkası öğüt alıp-düşünmez."

2^ Muhammed,24.

1^ Âl-i İmran,7.

2^ Bakara, 285.

3^ Âl-i İmran,68.

1^ Cin,26–27.

2^ Bkz. Allame Tabatabai, Tefsir el-Mizan, c. 3, s. 26–27.

3^ Fahri Razi, Tefsir-i Kebir, c. 7, s. 177.

1^ Nisa,174- 175.

2^ Kasas,67.

3^ Cin,15.

1^ Âl-i İmran, 18.

1^ Hud,14.

2^ Nisa, 166.

3^ Fatır,11.

4^ Bakara, 255.

5^ Fusilet, 15.

6^ Zariyat, 58.

1^ Şura, 11.

2^ Nehc'ül Belağa, ilk hutbe.

3^ Taha,5.

1^ Secde, 5.

2^Nahl,50.

3^Mülk,16.

4^ Fatır, 10.

5^ Fecr, 22.

6^ Bakara, 210.

7^ Bkz. et-Temhid, c. 3, s. 111- 113.

8^Şura, 11.

1^ et-Temhid, c. 3, s. 121.

2^ Yunus, 3.

3^ Araf, 54.

4^ Secde, 5, Hadid, 4-5, Mümin,15, Taha, 5-6.

1^ Usul-ü Kâfi, c. 1, s. 131.

2^ Bakara, 255.

3^ Bakara, 29.

4^ Araf, 54.

5^ Bkz. İbn-i Kesir, Tarih el-Bidaye ve en-Nihaye, c. 9, s. 7.

1^ Bakara-115.

2^ Bkz. et-Temhid, c. 3, s. 126.

3^ Hicr,15.

4^ Bu kelimeler Kuran'ın nüzulu için en az on defa zikredilmiştir. et-Temhid, c. 3, s. 115–116.

1^ Bakara, 210.

2^ Fecr, 22.

3^ Yusuf,82.

4^ Mümin,78.

5^ Nahl, 33.

6^ Kıyamet,22-23.

1^ Ğaşiye,17.

2^ Yasin,49.

3^ Neml,35.

4^ Bkz. Ebu'l- Hasan Eşari, el-Eban, Haydarabad baskısı, s. 10 – 19.Ebu'l- Hasan Eşari, el-Luma, s. 61–68

1^ Bkz. Keşşaf, c. 4. s. 662, Mecma'ul Beyan, c. 10, s. 398, Ebu'l- Futuh Razi, c. 11, s. 332.

2^ Araf,143.

1^ Nisa,153.

2^ Bakara, 55.

1^ Maide,64.

2^ Isra–29.

3^ Âl-i İmran,181.

4^ Âl-i İmran,73.

5^ Hadid–29.

1^ Kasas,88.

2^ İnsan,9.

3^ Tur, 48.

4^ Taha–39.

5^ Kalem,42.

6^ Kıyamet, 29- 30.

1^ Saffat, 96.

2^ Zümer, 62.

3^ Hadid, 22.

4^ Necm, 43.

5^ İnsan, 30.

6^ Enam, 111.

7^ Araf, 179.

8^ Bkz. Ebu'l- Hasan Eşari, el-Ebani, s. 6 ve 49–59, el-Lume, s. 113, Taftazani, Şerhi Akayidi Nesefiye, Kabil baskısı, s. 60–61.

1^ İsra, 19.

2^ Enbiya, 94.

3^ Tur, 21.

4^ Rum, 30.

5^ İsra, 94.

6^ Nisa, 110.

7^ Bakara, 286.

1^ Bakara, 256.

2^ Müzzemmil, 19.

3^ İbrahim, 27.

1^ Âl-i İmran, 24.

2^ Nisa, 175.

3^ Bakara, 7.

4^ Tövbe, 87.

5^ Casiye, 23.

1^ Münafikun, 3.

2^ Nisa, 155.

3^ Mü'min, 35.

4^ Fussilet, 3-5.

5^ Bakara, 88.

1^ Bkz: el-Fihrist, s.63.

1^ İsra,105.

1^ Rad,14.

2^ Neml,79.

3^ Bakara,2.

4^ Araf,43.

5^ Yunus,108.

6^ Şura,17.

7^ Sebe,6.

8^ Hac,54.

9^ Zuhruf,78.

2^ Neml,14.

1^ Bkz: Araf,103- 110. Şuara,16- 34.

2^ İbrahim,9- 12.

1^ Tur,33- 34.

1^ Hud,13.

2^ Yunus,38.

3^ Bakara,23- 24.

4^ İsra,88.

1^ Maide,15- 16.

1^ Hud,49.

2^ Yusuf,102.

1^ Rum,3- 4.

2^ Bakara,24.

3^ Furkan,6.

1^ Nisa,82.

1^ Bakara- 179.

2^ Bkz. et-Temhid, c. 5, s. 9–130.

1^ et-Tesviyru'l-Fenni Fi'l-Kuran, s. 80- 83.

1^ Rafii, İcazu'l-Kuran, s. 188- 216.

2^ Mustafa Mahmut, Muhavaletu Lifehmil İsriy Lilkuran, s. 445.

1^ Şehati, Ehdafu Kullu Sure, s. 4-5.

2^ Tefsir- ul Nizam, c. 1, Tahran, s. 14, Beyrut, s. 16.

1^ Bkz. et-Temhid, c. 5, s. 248- 251.

1^ Nebe- 10.

2^ Bakara, 187.

3^ Bkz. İbn-i Esir, el-Meselu'l-Sair, c. 2, s. 133- 135 ve s. 126- 128.

4^ Bkz. Emir Alevi, el-Teraz, c. 3, s. 399.

1^ Furkan- 6.

2^ Nahl, 89.

2^ Enam, 38.

3^ Enam, 59.

4^ Örneğin Ebu'l- Fezl Mersemi (ö: 655), İbn'ul Arabî Maafiri (ö: 544). Ebu Hamit Gazali, Zerkeşi ve Suyuti'nin sözlerinin genelinden de bu düşünceyi kabul ettikleri anlaşılmaktadır, elbette sözleri tevil de edilebilir. Bunu el-Temhid kitabının altıncı cildinde genişçe işledik.

5^ Nahl, 89.

1^ Enam,38.

2^ Enam, 38.

3^ Enam, 59.

1^ Bkz. Dr. Ahmet Ebu Hacer, et-Tefsiri'l-İlmi fi'l-Mizan, s. 131.

2^ Bakara, 21.

3^ Bakara, 23-24.

1^ İsra, 88.

2^ Enbiya, 30.

2^ Kamer, 11.

3^ Abese, 26-27.

4^ Mecma'ul Beyan, c. 7, s. 45.

5^ Kâfi Şerif, c. 8, s. 95, sayı. 67, s. 120 ve sayı, 93.

6^ Tefsiri Kumi, c. 2, s. 70.

1^ Fussilet,11- 12.

2^ Mirat'ul Ukul, c. 25, s. 232.

3^ Bkz, et-Temhid, c. 6, s. 129–139.

4^ Ra'd,3. Neml,61. Hicr,19. Kaf,7,. Nahl, 15. Lokman,10. Enbiya,31. Fussilet,10. Murselat,27.

1^ Enbiya,31.

2^ Nebe, 7.

3^ Nehc'ül Belağa, hutbe, 211, s. 327.

1^ Fatır, 41.

2^ Bkz. et-Temhid, c. 6, s. 151- 161.

3^ Enam, 125.

1^ Bkz. Reşit Reşidi Bağdadi, Besair-u Coğrafya, s. 205- 208.

1^ Bkz. Mebadi- ul Ulum- ul Amme, s. 57 ve el-Tibbi Fi Kuran-ı Kerim, s. 21.

2^ Enbiya- 30.

3^ Biharu'l-Envar, c. 54, s. 208, sayı 170. el-Dur- ul Mensur, c. 4, s. 317.

4^ Tevhid-i Saduk, s. 67, sayı 40.

5^ Kâfi, c. 8, s. 94, sayı, 67.

6^ Kâfi, c.8, s. 95, sayı 68.

1^ Hud, 7.

2^ Enbiya, 30.

3^ Nur, 45.

4^ Furkan, 54.

5^ Tarık, 6.

6^ Mürselat, 20.

1^ Bkz. et-Temhid, c. 6, s. 31- 36.

2^ Enbiya, 32.

1^ Zuhruf, 13.

1^ İsra, 85.

2^ Yunus, 57.

1^ İsra, 17.

1^ Âl-i İmran, 164.

2^ Haşr, 23-24.

1^ Bkz. Sifr-i Yaratılış, Bab,3, Ahd-ı Atik, sayı 1- 12.

1^ Maide, 6.

1^ Cuma, 2.

2^ Bakara, 269.

3^ Beyyine, 5.

4^ Ankebut, 45.

1^ Hud, 114.

2^ Vesail'uş Şia, c. 4, s. 14, sayı, 3.

3^ Vesail'uş Şia, c. 4, s. 9, sayı, 8.

4^ Âl-i İmran, 19.

5^ Âl-i İmran, 85.