uşağın fəallığı ilə həyat şəraiti arasında uyğunsuzluq;
uşağın maraq və meylləri ilə cəmiyyətin tələbləri arasında ziddiyyət;
kollektivlə şəxsiyyət arasındakı ziddiyyət;
elmi-texniki inkişafla təlim-tərbiyə prosesi arasında ziddiyyət.
Pedaqoji prosesin elmi təşkili – obyektiv pedaqoji ziddiyyətlərin səmərəli həlli yollarının müəyyən edilməsi, prosesin təkmilləşdirilməsi və beləliklə təlim-tərbiyənin keyfiyyətinin yüksəldilməsi deməkdir.
Subyektiv daxili ziddiyyətlərə aiddir:
uşağın intellektual – emosional, fəal təbiəti ilə pedaqoji prosesin birtərəfli qaydada intellektuallaşdırılması, formalaşdırılması arasındakı uyğunsuzluq;
uşaqların mənəvi aləminin yüksəlişi ilə, köhnəlmiş bədii-estetik inkişaf arasındakı uyğunsuzluq;
uşaq şəxsiyyətinin formalaşmasında şəxsi təcrübənin əhəmiyyəti ilə nəsihətlərdən ibarət əxlaqi maarifləndirmə arasındakı uyğunsuzluq;
uşaqda sərbəstliyin güclənməsi ilə ona himayədarlıq arasında uyğunsuzluq;
humanitar bədii fənlərin vətəndaş tərbiyəsindəki rolu ilə tədris planında onlara az yer ayrılması və kadr çatışmazlığı arasındakı uyğunsuzluq.
Pedaqoji prosesdə dialektikanın kəmiyyət və keyfiyyətin qarşılıqlı əlaqəsi qanunu fəaliyyət göstərir. Keyfiyyət bunları əhatə edir:
dünyagörüşü;
əqidə;
motivlər;
şüurluluq;
tələbatlar;
emosional vəziyyət;
adətlər.
Keyfiyyətcə formalaşma sonradan dəfələrlə sayda bu cür vərdişlər, davranış norması yaradır.
