Kurs: I fənn: Pedaqogika

III Şəxsiyyətin inkişafı və tərbiyə

• 
  Şəxsiyyətin inkişafı və formalaşmasında tərbiyənin səmərəli rolu, hər şeydən əvvəl, onun məqsədəyönlü, sistematik xarakter daşımasıdır. Bundan başqa:
  
• 
  tərbiyə irsiyyət və mühitin şəxsiyyətin inkişafına təsirini nizamlayır;
  
• 
  tərbiyənin gücü - inkişafa məqsədyönlü, sistematik və düzgün rəhbərlikdədir;
  
• 
  tərbiyənin səmərəliliyi uşağın tərbiyəvi təsiri necə qəbul etməsindən asılıdır.
  
• 
  tərbiyənin zəif cəhətləri:
  
• 
  insanın fərdi şüurunun iştirakına əsaslanmasıdır;
  
• 
  tərbiyə şəxsiyyətin inkişafında yeganə həlledici amil deyil;
  
• 
  yalnız mövcud təbii imkanların inkişafını təmin edə bilir;
  
• 
  şəxsiyyətin inkişafına təsir edərkən, özü də inkişafdan asılı olur;
  
• 
  Pedaqoji və psixoloji tədqiqatlar sübut edir ki, şəxsiyyətin inkişafına tərbiyəvi təsirin səmərəsi iki inkişaf zonasına uyğun tətbiqdən asılıdır:
  
• 
  “fəal inkişaf zonası”; bu səviyyədə uşaq bütün tapşırıqları müstəqil şəkildə özü yerinə yetirir;
  
• 
  “ən yaxın inkişaf zonası”; bu səviyyədə uşaq tapşırıqları böyüklərin köməyi ilə yerinə yetirir. (L. S. Vıqotski )
  

Tərbiyənin vəzifəsi “ən yaxın inkişaf zonası” nı yaratmaqdır ki, bu yolla sonradan “fəal inkişaf zonası”na keçilə bilsin.