Əyanilik prinsipi şagirdlərin hamısının eyni meyarlara açıq sınaqdan kecirilməsindən ibarətdir.Diaqnozlaşdırma prosesində hər bir şagirdin müəyyən edilən reytinqi əyani - müqayisəli xarakter daşıyır. Aşkarlıq prinsipi həmçinin qiymətin elan edilməsini tələb edir. Qiymət oriyentirdir, onun əsasında şagirdlər özlərinə verilən tələblərin, həmçinin müəllimin obyektivliyi haqqında mühakimə yürüdürlər. Şagirdlərin bilik və bacarıqlarını diaqnozlaşdırarkən, yoxlayarkən və qiymətləndirərkən onları məntiqi ardıcıllıqla etmək lazımdır.
Birinci pillə.Şagirdlərin bilik səviyyəsinin ilkin üzə çıxarılması yoxlama sistemində birinci pillə hesab olunur.Bu,adətən,tədris ilinin əvvəlində həyata keçirilir.Bunda məqsəd əvvəlki tədris ilinin əvvəlində həyata keçirilir.Bunda məqsəd əvvəlki tədris ilində şagirdlərin öyrəndikləri fənnin elementləri üzrə biliklərini müəyyənləşdirməkdir.
İkinci pillə. Mövzunun mənimsənilməsi prosesində aparılan cari yoxlamadır. Cari yoxlama dərsdən -dərsə heyata kecirilir, amma buna baxmayaraq, o, tədris proqramının ayrı-ayrı elementlərinin şagirdlər tərəfindən mənimsənilməsini diaqnostlaşdırmağa imkan verir. Cari yoxlamanın başlıca funksiyası öyrətməkdir. Belə yoxlamanın metodları və formaları müxtəlif ola bilər. Onlar təlimin məqsədindən, tədris materialının məzmunundan, onun çətinliyindən,şagirdlərin yaş və hazırlıq səviyyəsindən və digər amillərdən asılıdr.
Üçüncü pillə.Bilik və bacarıqları yoxlamağın üçüncü pilləsi təkrar yoxlamadır.Bu yoxlama da cari yoxlama kimi tematik olmalıdır.Yeni materialı öyrənməklə yanaşı, şagirdlər paralel olaraq əvvəl öyrənilmiş mövzunuda təkrar edirlər. Təkrar yoxlama biliklərin möhkəmlənməsinə kömək edirlər. Bu yoxlama diaqnostikanın digər növləri və metodları ilə uzlaşdırılanda lazımi səmərə verir.
