Ürək – damar və tənəffüs sistemləri. Hər iki sistem çağalıq dövrü ilə müqayisədə 5 – 7 yaş ərəfəsində sürətlə formalaşır. Onun belə intensiv formalaşması yeniyetməlikdə də tamamlanmış olur. Həyatın ilk illərində uşağın nəbzi sürətli vurur və ritmik olur. 6 – 7 yaşda orta say dəqiqədə 92 – 95 dəfədir. Uşağın tənəffüs yolunun quruluşu və ölçüsü də yaşlılardan fərqlənir.
Əsəb sisteminin xüsusiyyətləri. Fiziologiya elmi sübut etmişdir ki, baş beyin və böyük beyin yarımkürələri qabığı insanda ən çox inkişaf edən üzvüdür. Beyin qabığında olan 15 – 16 milyarda qədər sinir lifləri onları hissi və hərəki üzvlərlə əlaqələndirir. Orqanizm baş beyin qabığının əksetdirmə fəaliyyəti vasitəsilə xarici aləmin saysız – hesabsız qıcıq və məlumatlarına cavab verir.
5 – 6 yaşlı uşaqlarda mərkəzi əsəb sisteminin inkişafı bir sıra morfofizioloji əlamətlərin formalaşması prosesinin sürətlənməsi ilə səciyyələnir. 6 yaşda beynin üs qabığı artıq yaşlılarınkı ilə müqayisədə 90% təşkil edir. Qabığın həcmi sürətlə genişlənir. Assosiativ zona adlanan əsəb elementlərinin differensiyası başa çatır. Bu proses mürəkkəb əqli hərəkətlərin müvəffəqiyyəini təmin edir. Uşaqda : ümumiləşdirmə, hadisələrin mahiyyətini, səbəb – nəticə münasibətlərinin dərk edilməsi üçün analizatorlararası əlaqələrin formalaşması başa çatır. Beləliklə, onlar mürəkkəb ümumiləşdirmə, qruplaşdırma, təsnifləşdirmə əməliyyatları apara bilirlər.
Dostları ilə paylaş: |
