Kurs: IV fənn: Verilənlər bazası

İnformasiya təminatı altsisteminin vəzifəsi sistemi vaxtında və lazımi informasiya ilə təmin etməkdir. Bu altsistem informasiyanın qəbul olunmuş üsullarla təsnifatı və kodlaşdırılması, sənədləşdirmənin unifikasiya edilməsi, müəssisədə dövr edən informasiya axınlarına uyğun sxemlər və verilənlər bazalarının qurulma metodologiyası əsasında yaradılır.

Sənədləşdirmənin vahid formada aparılması dövlət, sahə və bölgələr səviyyələrində nəzərdə tutulur. Burada əsas məqsəd istehsalatın müxtəlif sahələrindəki göstəricilərin müqayisəsinin uyğunlaşdırılmasıdır. Aşağıdakı tələblərə görə standartlar qəbul olunmuşdur:

• 
  sənədləşdirmə vahid sistemlə aparılmalıdır;
  
• 
  idarəetmənin müxtəlif səviyyələrindəki sənədlər vahid formalarla tərtib edilməlidir;
  
• 
  rekvizitlərin və göstəricilərin strukturu və tərkibi standartlara uyğun olmalıdır;
  
• 
  sənədlərin vahid formalarının hazırlanması, qeydiyyatı və tətbiqi qaydaları standarta uyğun olmalıdır.
  
• 
  Sənədləşdirmənin vahid sisteminin olmasına baxmayaraq, əksər təşkilatları araşdıranda bir sıra tipik çatışmazlıqlar rast gəlir, məsələn:
  
• 
  əllə emal olunan sənədlərin çoxluğu;
  
• 
  müxtəlif sənədlərdə eyni göstəricilərin tez-tez təkrarlanması;
  
• 
  çoxlu sayda sənədlərlə işləmək mütəxəsislərə daha vacib məsələlərin həllinə mane olur;
  
• 
  işlənib hazırlanan, lakin istifadə olunmayan göstəricilərə rast gəlinir.
  

Informasiya təminatının əsas vəzifələrindən biri göstərilən çatışmazlıqların aradan qaldırılmasıdır.

Informasiya axınlarının sxemləri informasiyanın hərəkət marşrutlarını, həcmini, ilkin informasiyanın yaranma və nəticəvi informasiyanın istifadə olunma yerlərini təsvir edirlər. Bu sxemləri təhlil etməklə idarəetmə sisteminin bütövlükdə təkmilləşdirilməsi üçün tədbirlər görmək olar. Informasiyanın həcmini müəyyənləşdirməyə və dövr edən informasiyanı dərindən təhlil etməyə kömək edən informasiya axinlarının sxemlərinin qurulması ilə təkrarlanan və istifadə olunmayan informasiyanı aradan qaldırmaq və informasiyanı təsnifləşdirmək və səmərəli təsvir etmək imkanə yaranır.

Idarəetmənin səviyyələri

Səlahiyyətlərin, məsuliyyətlərin Qərar qəbuletmənin

və həll olunan məsələlərin dinamikası

mürəkkəbliyinin artma Strateji Uzunmüddətli

dərəcəsi

Orta müddətli

Operativ

Bu zaman idarəetmə səviyyələri üzrə informasiya axınlarının qarşılıqlı əlaqələri diqqətlə öyrənilməlidir. Idərəetmə qərarlarının qəbulu üçün hansı göstəricilərin lazım olub-olmamasını müəyyənləşdirmək lazımdır. Hər bir icraçıya yalnız ona lazım olan informasiya çatdırılmalıdır.

Verilənlər bazalarının qurulma metodologiyası verilənlər bazalarının layihələndirilməsinin nəzəri əsaslarına söykənir. Bu metodologiyaya görə verilənlər bazasının layihələndirilməsi “yaxarıdan-aşağıya” prinsipi əsasında ardıcıl iterasiya ilə yerinə yetirilən mərhələlərlə aparılır. Ilkin mərhələdə tətbiq sahəsinin informasiya baxımından araşdırılması nəticəsində verilənlər bazasına qoyulan tələblər müəyyənləşdirilir və təhlil olunur. Sonra tətbiq sahəsinin informasiya-məntiq(infoloji) modeli yaradılır, daha sonra verilənlər bazasının idarəetmə sistemi seçilir və s.