Eə.e.-elektronun atomla əlaqə enerjisi; Ek –elektronun kinetik enerjisi. Eə.e nə qədər böyük olarsa, fotoeffektin yaranması bir o qədər real olur. Bu o zaman mümkün olur ki, -kvantın enerjisi elektronun əlaqə enerjisindən böyük olsun. Qeyd etmək lazımdır ki, fotoefekt bütün elektron təbəqəsində baş verə bilər, ancaq K təbəqəsində bu baş vermir və bu zaman Eə.e.L < Eə.e.K.
şərti ödəlinir. Əgər,
E
Eə.e.K olduqda fotoeffekt K təbəqəsində də baş verir. Fotoeffekt
hadisəsi -kvantın enerjisinin azalması ilə əlaqədar olaraq kəskin azalır.
Kompton effekti. Bu zaman -kvant atomun kənar təbəqəsindəki elektronla toqquşaraq onu orbitindən çıxarır, özü isə enerjisinin bir hissəsini itirərək hərəkət istiqamətini dəyişir. Bu toqquşmanı kütlələri me və m olan iki kürənin toqquşması kimi təsəvür etmək olar:
m e və
m E
c2
(1.16)
erjilər
burada -kvantın enerjisi həm -kvantın səpələnməsi ( E ) və elektron çıxarma en inin
(Ee) cəminə bərabər olur. Kompton effekti -kvantın enerjisi
0.05 E
15
MeV olan
aralıq qiymətlərində baş verir. Səpələnən -kvant enerjisi səpələnmə bucağındanda asılı olur və aşağıdakı düsturla hesablanır:
E/ E
1 E (1cos )
0
m c2
(1.17)
Elektron-pozitron buxarı. Bu proses o vaxt baş verir ki, -kvantın enerjisi elektronun və
pozitronun birlikdə ətalətdə saxlayan enerjilərinin cəmindən böyük olsun ( 2m0c2 1.02 MeV). Bu zaman -kvant atomla toqquşduqda ondan bir pozitron ( e+) vurub çıxardır, atomun kütləsi azaldığından elektron təbəqələrinin birində yerləşən elektronun ətrafında saxlamağa qadir olmur və nəticədə elektron çıxır. Bu iki hissəciyin şüalanması elektron-pozitron buxarı adlanır.
Dostları ilə paylaş: | 
