Sosyal sorumluluk; kamu, özel sektör ve sivil toplumun bir amaç etrafında toparlanarak, ortak yaşama yönlenmeleridir.
Sosyal sorumluluk; kamu, özel sektör ve sivil toplumun bir amaç etrafında toparlanarak, ortak yaşama yönlenmeleridir.
Sosyal Sorumluluk; kendi çıkarlarının oldugu kadar toplumun genel çıkarlarını da geliştirecek ve koruyacak eylemlerin yapılmasıdır.
2001 yılında Avrupa Birliği KSS’yi şu şekilde tanımlamıştır; “Bir şirketin ya da markanın sosyal ve çevresel kaygıları kendi istekleriyle faaliyetlerinin ve paydaşlarıyla ilişkilerinin bir parçası haline getirmesi ve tüm paydaşlara karşı etik ve sorumlu davranması, bu yönde kararlar alması ve uygulamasıdır.”
2001 yılında Avrupa Birliği KSS’yi şu şekilde tanımlamıştır; “Bir şirketin ya da markanın sosyal ve çevresel kaygıları kendi istekleriyle faaliyetlerinin ve paydaşlarıyla ilişkilerinin bir parçası haline getirmesi ve tüm paydaşlara karşı etik ve sorumlu davranması, bu yönde kararlar alması ve uygulamasıdır.”
Kurumsal Sosyal Sorumluluk tanımında dikkat çeken 2 nokta;
Kurumsal Sosyal Sorumluluk tanımında dikkat çeken 2 nokta;
1) Sosyal sorumluluk alanı “Toplum ve Çevre”dir.
2) KSS gönüllülük esasına göre işler.
Sosyal paydaşlar teorisi
Toplumsal sözleşme teorisi
Sosyal adalet teorisi
Haklar teorisi
Deontolojik teorisi
Şirketin dışarıda yer alan gruplarla ilişkisi ne kadar güçlü olursa o şirketin kurumsal amacına ulaşması o kadar kolay; bu ilişki ne kadar kötü olursa o kadar zor olacaktır.
Şirketin dışarıda yer alan gruplarla ilişkisi ne kadar güçlü olursa o şirketin kurumsal amacına ulaşması o kadar kolay; bu ilişki ne kadar kötü olursa o kadar zor olacaktır.
Toplum; bireyler, örgütler ve kurumlar arasında var olan gizli ve açık sözleşmelerden oluşmaktadır.
Toplum; bireyler, örgütler ve kurumlar arasında var olan gizli ve açık sözleşmelerden oluşmaktadır.
Şirketlerin topluma karşı sorumsuz davranışlar sergilemesi durumunda toplum, şirketlere verdigi faaliyet lisansını geri alabilecektir.
Zenginlik ve güç gibi toplumsal olguların toplumun üyeleri arasında nasıl ve hangi ilkelere göre dagıtıldığı üzerine yogunlaşır.
Zenginlik ve güç gibi toplumsal olguların toplumun üyeleri arasında nasıl ve hangi ilkelere göre dagıtıldığı üzerine yogunlaşır.
Sadece zengin ve güçlü olanın degil toplumun tüm üyelerinin ihtiyaçlarının dikkate alındığı toplum adil bir toplumdur.
İnsan hakları ve mülkiyet hakları da dahil olmak üzere hakların anlamı üzerine odaklanmaktadır.
İnsan hakları ve mülkiyet hakları da dahil olmak üzere hakların anlamı üzerine odaklanmaktadır.
Şirketin ortakları bir takım mülkiyet haklarına sahip olsa da bu hak onlara çalışanlarını yerel toplum üyelerinin ve diger menfaat sahiplerinin temel insani haklarını yok sayma yetkisi vermez.
Şirketler de dahil olmak üzere toplumun tüm üyeleri toplumda yer alan diger herkesin ihtiyaçlarını gözeterek ve bunlara önem vererek davranma durumundadır.
İçsel Boyutu;
İçsel Boyutu;
Kurumun İnsan Kaynakları Yönetimi
İş Yerinde Sağlık ve Güvenlik
Kurumun Değişime Uyum Sağlaması
Çevresel Etkilerin ve Doğal Kaynakların Yönetimi
Dışsal Boyutu;
Dışsal Boyutu;
Kurumun İçerisinde Yer Aldığı Yerel Toplum
Kurumun Çalıştığı İş Ortakları, Tedarikçileri ve Tüketicileri
İnsan Hakları
Küresel Düzeyde Çevresel Etkiler
Öncelikle bilinmedir ki KSS Projelerine kurumların ayırdıgı bütçeler belirli kanunlar çerçevesinde gelir vergisi matrahından düşürülebilir.
Müşteri sadakati sağlamada kolaylaştırıcı rol oynar
…
Türkiye’de uzun yıllar KSS demek “hayır işleri yapmak” olarak algılanmaktaydı.
Gerçek anlamda 2000’li yıllardan sonra ise; çevreden iş etiğine, insan haklarından çalışana verilen değere kadar çok daha geniş bir kavram olarak algılanmaktadır.
Türkiye’den örneklere bakacak olursak;
Türkiye’den örneklere bakacak olursak;
Bazı şirketler kendi sosyal sorumluluk
projelerini kendilerini belirleyip hayata geçirirken;
Bazı şirketler ise belirli sivil toplum kuruluşlarına ait sosyal sorumluluk projelerine maddi destek sağlarlar.
Kendi Sosyal Sorumluluk Projelerini üreten şirketlerden Turkcell;
“Kurumsal Sosyal Sorumluluk Turkcell’de işimizden ayrı olarak düşündüğümüz faaliyetler değil, işimizin kendisidir. “ ifadesini kullanıyor.
Belirli sivil toplum kuruluşlarına ait sosyal sorumluluk projelerine maddi destek sağlayan kuruluşlardan biri ise Ikea’dır.
Ikea Türkiye 1 Kasım-31 Aralık 2012 tarihleri arasında, Türkiye’deki 5 Ikea mağazasında kurulan UNICEF stantlarında Ikea’nın ürün gamı dışındaki UNICEF ürünlerinin satışını gerçekleştirmiş ve bu satışlardan elde edilen geliri de Türkiye’deki çocukların anaokulu eğitimine bağışlamıştır.
Ikea’nın destekte bulunduğu UNICEF'i kısaca tanımak gerekirse;
Ikea’nın destekte bulunduğu UNICEF'i kısaca tanımak gerekirse;
UNICEF, Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonunun, çocuk haklarının uygulanmasını destekleme konusunda uzmanlaşmış olan bir Birleşmiş Milletler kurumudur.
Kurumun bütün çalışmaları, tarihte en yaygın olarak benimsenen insan hakları sözleşmesi olan BM Çocuk Haklarına dair Sözleşme doğrultusunda yürütülmektedir.
UNICEF tamamen gönüllü olarak verilen fonlarla desteklenmektedir.
Kurumun finansmanının üçte ikisi hükümetlerden, kalanıysa UNICEF Milli Komiteleri tarafından özel gruplardan ve bireylerden toplanmaktadır.
Kuruluş proje tanıtımlarını “iyi niyet elçileri” aracılığı ile yapmaktadır.
Bu yöntemi kullanan şirketler içerisinde bulundukları sosyal sorumluluk projesinin tanıtımı için sivil toplum örgütüne ait reklam kanallarını kullanabilmektir.
Bu yöntemi kullanan şirketler içerisinde bulundukları sosyal sorumluluk projesinin tanıtımı için sivil toplum örgütüne ait reklam kanallarını kullanabilmektir.
İkea’nın söz konusu bu projesi Unicef tarafından medyaya duyurulmuştur ve şu anda Unicef Türkiye Resmi Facebook Sayfası’nın üye sayısı 2.320.003 kişidir.
Daha çok ulusal ölçekte incelediğimiz kurumsal sosyal sorumluluğu küresel ölçekte inceleyecek olursak karşımıza neler çıkar?
Global Compact (Küresel İlkeler Sözleşmesi)
Global Compact (Küresel İlkeler Sözleşmesi)
Birleşmiş Milletler ’in Küresel İlkeler Sözleşmesi 2000 Aralık ayında yürürlüğe girmiş olan ve gönüllülük üzerine dayalı bir uluslararası sosyal sorumluluk organizasyonudur.
100’den fazla ülkeden 3000’den fazla katılımcı şirketle dünyanın en büyük gönüllü kurumsal vatandaşlık girişimidir.
Küresel İlkeler Sözleşmesi ; insan hakları, çalışanların hakları ve rüşvet ile ilgili 10 ilkeden oluşmaktadır.
İnsan Hakları
İnsan Hakları
İlke 1: İş dünyası ilan edilmiş insan haklarını desteklemeli ve bu haklara saygı duymalı
İlke 2: İş dünyası, insan hakları ihlallerinin suç ortagı olmamalı
Çalışma Standartları
Çalışma Standartları
İlke 3: İş dünyası çalışanların sendikalaşma ve toplu müzakere özgürlüğünü desteklemeli İlke 4: Zorla ve zorunlu işçi çalıştırılmasına son verilmeli İlke 5: Her türlü çocuk işçi çalıştırılmasına son verilmeli İlke 6: İşe alım ve işe yerleştirmede ayrımcılığa son verilmeli
Çevre
Çevre
İlke 7: İş dünyası çevre sorunlarına karşı ihtiyati yaklaşımları desteklemeli
İlke 8: İş dünyası çevresel sorumluluğu artıracak her türlü faaliyete ve oluşuma destek vermeli
İlke 9: İş dünyası çevre dostu teknolojilerin gelişmesini ve yaygınlaşmasını desteklemeli
Yolsuzlukla Mücadele
İlke 10: İş dünyası rüşvet ve haraç dahil her türlü yolsuzlukla savaşma
Sürdürülebilir gelişmeyi ve iyi kurumsal vatandaşlık uygulamalarını destekleyen gönüllü bir girişimdir.
Sürdürülebilir gelişmeyi ve iyi kurumsal vatandaşlık uygulamalarını destekleyen gönüllü bir girişimdir.
Evrensel olarak kabul edilmiş prensiplere dayalı ilkeler bütünüdür.
Kurumlar ve diğer paydaşlar arasında bir iletişim ağıdır.
Öğrenmeye dayalı ve deneyimlerin paylaşımına açık bir forumdur.
Yasal olarak bağlayıcı degildir.
Kurumun davranışlarını ve ilgili konulara uyumunu denetlemekle yükümlü değildir.
Bir standart, yönetim sistemi ya da yönetmelik değildir.
Düzenleyici bir yapıya sahip değildir.
• Bir halkla ilişkiler kanalı değildir.
Kritik konularla ilgili diger şirketler, sivil toplum kuruluşları, işçi örgütleri ve hükümetlerle işbirligi yaparak iletişim kurmak için küresel ve yerel fırsatlar
Güç sorunlarla karşılaşıldığında pratik çözümler ve stratejiler için ilham verici doğru uygulamaların ve deneyimlerin paylaşılması
BM’nin gelişmeyle ilgili konularda geniş bilgi ağından hangi şirketlerin faydalanabileceği ile ilgili bir başlangıç noktası bulunması
BM’nin devletler, iş dünyası, sivil toplum kuruluşları ve diğer paydaşlarla bir araya gelebilme ve onlara ulaşabilme gücü
Kurumsal uygulamalar evrensel değerler baz alınarak gerçekleştirildiği için özellikle gelişmekte olan ülkelerde artan operasyon yetkisi ve yasallık
Kurumsal uygulamalar evrensel değerler baz alınarak gerçekleştirildiği için özellikle gelişmekte olan ülkelerde artan operasyon yetkisi ve yasallık
Özellikle toplumsal beklentilerin değişen kapsamı göz önüne alındığında tüketicilerin ve yatırımcıların gözünde artan marka değeri ve yükselen itibar
Çalışanların motivasyonun ve veriminin artması ve kaliteli istihdamın kurumsal bağlılığı sağlanırken yenilerinin ilgisini çekebilme şansı
Çalışanların motivasyonun ve veriminin artması ve kaliteli istihdamın kurumsal bağlılığı sağlanırken yenilerinin ilgisini çekebilme şansı
Hammaddenin daha iyi kullanımı ve atık yönetimi gibi yollarla operasyon maliyetlerinin düşürülerek üretimin daha verimli hale getirilmesi
• Halka açık ilerleme iletişimi (COP) uygulamaları aracılığıyla hesap verebilirliğin ve şeffaflığın temin edilmesi
Üye olmak için, bu on temel ilkenin tümünü bir defada karşılamaları beklenmemektedir. Önemli olan ilkelerin gerekleri için kademeli olarak gelişmedir.
Üye olmak için, bu on temel ilkenin tümünü bir defada karşılamaları beklenmemektedir. Önemli olan ilkelerin gerekleri için kademeli olarak gelişmedir.
Üye kuruluşlardan, bu ilkelere öncelikle kendilerinin uymasını ve zaman içinde çözüm ortaklarından da bu ilkelere uymalarını beklemelerini istemektedir. Amaç küresel kalkınma kültürünü yaymaktır.
Tüzük strateji görüşmeleri
Öğrenme/eğitim
Bölgesel ağlar ve projeler
İş dünyasından olmayan kuruluşların, örgütlenmelerini on ilke doğrultusunda şekillendirmeleri ve gelişmeleri raporlamaları da teşvik edilmektedir.
Türkiye’de Küresel İlkeler Sözleşmesi katılımcı sayısı 117’dir. Çoğunluğu KOBİ’lerden oluşmaktadır.
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) özendirici olmak amacıyla Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Örgütü (UNIDO) gibi diger BM kuruluşlarıyla beraber; çokuluslu şirketler, Türkiye’den tanınan holdingler, KOBİ’ler, TİSK, TOBB, KOSGEB, Türkiye Kurumsal Yönetim Derneği (TKYD) gibi başlıca iş dünyası örgütleri ve sivil toplum kuruluşlarıyla işbirlikleri oluşturmuş ve son olarak UNDP tamamen bu çalışmalarla ilgili olarak İstanbul’da bir proje ofisi açmıştır.
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) özendirici olmak amacıyla Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Örgütü (UNIDO) gibi diger BM kuruluşlarıyla beraber; çokuluslu şirketler, Türkiye’den tanınan holdingler, KOBİ’ler, TİSK, TOBB, KOSGEB, Türkiye Kurumsal Yönetim Derneği (TKYD) gibi başlıca iş dünyası örgütleri ve sivil toplum kuruluşlarıyla işbirlikleri oluşturmuş ve son olarak UNDP tamamen bu çalışmalarla ilgili olarak İstanbul’da bir proje ofisi açmıştır.
BM Küresel İlkeler Sözleşmesi’ne üye olmak son derece kolaydır. Bu ilkeleri benimsedigine inanan şirketlerin en üst düzey yöneticisinin imzasıyla, BM Genel Sekreteri’ne bir mektup yollanması yeterlidir.
Kurumda çalışanların sayısı 10’dan az olmamalıdır. Katılım mali bir zorunluluk gerektirmemekte ve şirketlerin alt kuruluşları da üye olabilmektedir.
Eczacıbaşı –İpek Kâğıt
Eczacıbaşı –İpek Kâğıt
Sağlık Bakanlığı verilerine göre son on yılda Türkiye’de 589,000 kişi dışkı yoluyla bulaşan ve tuvalet kâğıdı kullanımı ve basit kişisel hijyen önlemleriyle kolaylıkla önlenebilecek olan hastalıklara maruz kalmıştır. Diğer taraftan Türkiye’deki hane başına düşen yıllık tuvalet kâğıdı tüketimi 580 gram ile Avrupa’da 6.9 kg olan tüketimin %8’i kadardır.
Bu bağlamda İpek Kâğıt, son altı yıldır özellikle 7–11 yaş arası çocuklarını hedef alan kişisel hijyen kursları düzenlemiş ve yaklaşık 4.3 milyon öğrenciye ulaşmıştır. İlköğretim Kişisel Hijyen Eğitimi Projesi ile ülke çapında ilkokul öğrencilerine kişisel hijyenin temelleri öğretilerek, daha iyi sağlık ve yaşam standartlarının sağlanabilmesine katkıda bulunulması hedeflenmektedir. Proje, Türkiye’de sağlık şartlarını iyileştirmeyi, hijyen kuralları ile ilgili bilgi ve bilinci arttırmayı amaçlarken, tuvalet kâğıdı tüketimini artırarak sektör liderlerinden biri olan İpek Kâğıt’ın uzun vadede kazanımlarına de hizmet etmektedir. Bu yöntemle proje her iki taraf içinde fayda yaratmakta ve sosyal kalkınma için olumlu bir adım olarak değerlendirilmektedir.
Sunjut
Sunjut
Teknik tekstil üretimi yapan bir şirkettir. Şirket yönetimi, ulusal ve uluslararası pazarda konumunu güçlendirmek için kullanılan elektrik enerjisinin bir bölümünü rüzgârdan sağlama kararı almıştır. Şirket bu proje ile ‘yenilenebilir kaynak kullanımı kurulumu sahipliği’ kategorisinde, endüstriyel üretim yapan bir şirkette ilk özel rüzgâr gücü tesisatı sıfatı ile Eurosolar tarafından ödüle layık görülmüştür. Toplam 12 Mw rüzgâr gücü santrali, üretimin enerji ihtiyacının büyük bir çoğunluğunu karşılamaktadır. Bu proje bir fabrika bahçesine kurulan ilk rüzgâr tarlası olduğundan Sunjut bundan sonra doğabilecek bürokratik engellerin aşılmasında da önemli bir rol oynamıştır. Böylece, Sunjut’tan sonra aynı uygulamayı yapmak isteyecek olan diğer şirketler için de yol açılmıştır.
Aygaz
Aygaz
Gelecegin müşterileri olarak tanımladığı çocukları da ihmal etmeyerek bilgilendirilmeleri için gerekli faaliyetlerde bulunmaktadır. 2002 yılında ilkokul ögrencilerini yangın, deprem, ilkyardım, trafik ve ev-okul kazalarına ilişkin konularda eğitmeyi amaçlayan ‘Dikkatli Çocuk’ kampanyasını bu amaçla gerçekleştirmiştir. Ateşböceği eğitim birimleri projesi ve “Aygaz Ev Kazalarına Karşı Uyarıyor” kampanyası da şirketin farkındalık yaratmak amacıyla gerçekleştirdiği KSS çalışmaları arasındadır. Raporları halka açıktır ve seçkin üniversitelerce değerlendirilerek geribildirim raporu elde edilir.
