284 Tirmizi (4/521, 522) 34- Kitabu'l-Fiten. 66- Bize Muhammed bin Beşşar rivayet etti ki babı.
285 Müslim (6/2261-2264) 52- Kitabu'l-Fiten. 24- Cessase'nin hikayesi babı. Mesih Deecal: Yalancı. Bütün dinlerde kendisine işaret edilen adamın adıdır. İnsanların zihinlerini ve gönüllerini karıştırdığı için böyle adlandırdığı, söylenmiştir. Karıştırdığında ve hakkı batıla girdirdiğinde decele denilir. Mesih olarak da gözlerinden birisi silik olup onunla göremediği için isimlendirilmiştir. Kör Mesih diye adlandırılır. Hz. İsa (a.s)'ya Mesih denilmesine gelince, Hz. Zekeriya (a.s)'nın onu meshetmesinden dolayıdır denildiği gibi; o, yeryüzünü meshedecek, yani katedecektir; veya hastalıkları meshedip iyileştirecektir diye Mesih denilmiştir şeklinde açıklamalar getirilmiştir. Hz. İsa (a.s)'ya ise Mesih Sıddik denilir.
286 Müslim, aynı yer.
287 Müslim (4/2266, 2267). 52- Kitabu'l-Fiten. 25- Deccal hadislerinden geri kalanlar babı.
288 Tirmizi (4/515) 34- Kitabu'l-Fiten. 62- İsa bin Meryem'in Deccal'i öldürmesi hakkında gelenler babı. Tirmizi "Bu, hasen -sahih bir hadistir" demiştir.
289 Ahmed. Müsned (4/110) Mecmau'z-Zevaid (7/334) Haysemi "Hadisi, Ahmed ve Taberani rivayet etmiştir. Ahmed'in ravileri, Rabia bin Lakit -ki o da sikadır- hariç, Buhari'nin ravileridir."
290 Ahmed bin Hanbel, Müsned (6/75) Mecmau'z-Zevaid (7/338) Haysemi: "Hadisi, Ahmed rivayet etmiş olup ravileri, Hadrami bin Lahik hariç -ki o da sikadır- Buhari'nin ravileridir."
292 Ahmed bin Hanbel Müsned (1/240) Mu'cemu'l-Kebir (11/337) Mecmau'z-Zevaid (7/337) Haysemi: "Hadisi, Ahmed ve Taberani rivayet etmişlerdir. Her ikisinin ravileri de Buhari'nin ravileridir" demiştir.
293 Ahmed bin Hanbel. Müsned (5/133,134).
294 Ahmed bin Hanbel (5/434) Mecmau'z-Zevaid (7/343) Haysemi "Hadisi Ahmed rivayet etmiştir. Ravileri, Buhari'nin ravileridir." demiştir.
295 Ahmed, Müsned (5/372) Mecmau'z-Zevaid (7/343) Haysemi "Hadisi, Ahmed rivayet etmiştir. Ravileri, Buhari'nin ravileridir" demiştir.
296 Ahmed, Müsned (4/338) Mecmau'z-Zevaid (3/308) Haysemi: "Hadisi Ahmed rivayet etmiştir. Ravileri Buhari'nin ravileridir." demiştir.
297 Keşfu'l'Estar (4/136,137) Mecmau'z-Zevaid (7/348) Haysemi "Hadisi Bezzar rivayet etmiş olup, ravileri sikadır" demiştir.
298 Müslim (4/2238,2239) 52- Kitabu'l-Fiten. 18. Aynı yer.
299 Buhari (6/103) 56- Kitabu'l-Cihad. 94- Yahudilerle savaş babı. Müslim (4/2238) 52- Kitabu'l Filen. 18- Adam uğrayıp almadıkça kıyamet kopmaz babı. Tirmizi (4/508) 34- Kitabu'l-Fiten 56-Deccal'ın alameti hakkında gelen haberler babı.
300 Müslim. aynı yer.
301 Ahmed, Müsned (2/337,338) İbni Kesir: "İsnadı ceyyid, kavi hasendir." demiştir. Mecmau'z-Zevaid (7/345) Haysemi "Hadisi, Ahmed ve Ebu Ya'la rivayet etmişlerdir. Ravileri sikadır. Ancak İbni İshak müdellestir. Bezzar da rivayet etmiştir. Bezzar'ınki etemmdir." demiştir.
302 Ahmed, Müsned (3/367,368) Hakim, Müstedrek (4/530) Sahihtir demiştir. Ravileri sikadırlar. Abdulfettah hocaefendi de: "Zehebi, Telhisu'l-Müstedrek'te (4/530) "Hadis, Müslim'in şartlarına uygundur" demektedir. Haysemi de Mecmau'z-Zevaid'de (7/344) zikrederek "Hadisi, Ahmed iki isnadla rivayet etmiştir. İsnadlardan birisinin ravileri, Buhari'nin ravileridir" demişir. Et-Tasrih bilma'tevatera fi nuzuli'l Mesih'tan.
303 Hakim Müstedrck (4/490, 492) Ayrıca "Müslim'in şartlarına göre sahihtir" demiştir. İbni Asakir de Kenzü'l-Ummal'daki gibi zikretmiştir. Müslim de (4/2249) 52- Kitabu'l-Fiten. 25- Deccal, özellikleri ve yanında bulunanlar babı'nda özetle zikretmiştir. İbni Hacer de hadisi Fethu'l-Bari'de sahih olarak nitelemiştir.
304 İbni Mace (2/1359-1363) 36- Kitabu'l'Fiten. 33- Deccal fitnesi ve İsa bin Meryem'in çıkışı babı. İsnadı kavidir. Ebu Davud da senedini -ki sahih bir senettir- Ebu Ümame'ye kadar götürmüştür. O Hz. Peygamber (a.s)'den sonra şöyle dedi diye benzerini aktardı ve manasının benzeri şeklinde namazları zikretti. Yani Nüvvas bin Sem'an'ın hadisi gibi. Nüvvas bin Sem'an'ın hadisini de Ebu Davud (4/117)'da Kitabu'l-Melahim, Deccal'in çıkışı babında zikretmiştir. İbni Huzeyme de hadisi sahih olarak vasıflandırmıştır. Hakim, Müstedrek (41356,357) Ayrıca "Müslim'in şartına göre sahihtir" demiş, Zehebi de onu onaylamıştır. İbni Hacer de, Fethu'l-Bari'de şahid erini getirmek suretiyle hadislerin tamamını derlemiştir. Sahih veya Hasen'dirler. Abdülfettah Ebu Gudde der ki: "İbni Kesir tefsirinde (1/581) hadisi İbni Mace'nin rivayetiyle tamamen zikrettikten sonra "Bu, bu vecihten çok garip bir hadistir. Bazısı için diğer hadislerden şahidler vardır. Sonra İbni Kesir (rh.a) bazısının şahidlerini Sahih-i Müslim'den aktarmıştır." Abdülfettah Ebu Gudde'nin aktardığına göre İbni Hacer, Fethu'l-Bari'de (13/88) Allah Resulü'nün (a.s) Deccal'in cehenneminin cennet, cennetininse cehennem olduğuna dair sözü hakkında bunun görene göre görülenin farklılığına dayandığını ifade etmekte ve Deccal'in sihirbaz olduğunu, bir şeyi tersi bir görünüşte gösterebileceğinden böyle olacağı gibi, Allah Deccal'in emrine verdiği cennetin içini cehennem, cehennemin içini de cennet yapabileceğini, tercih edilen de bu sonuncu görüş olduğunu belirtmektedir. (Et-Tasrih bima tevaterafinn'uzuli'l-Mesih)
305 Hakim, Müstedrek (4/529,530) Ayrıca "Bu, sahihi'l-isnad bir hadistir" demiş, Zehebi de kendisine katılmıştır. Hadis lafız itibariyle mevkuf, hüküm olaraksa merfu'dur. İlya: Kudüs şehrinin adıdır. Tur Dağı kastedilmektedir.
306 Enbiya: 21/96.
307 Fatır: 35/9.
308 Kehf: 18/100.
309 Saffat: 37/24.
310 Müddesir: 74/42- 46.
311 İsra: 17/79.
312 Mü'minun: 23/107.
313 Mü'minun: 23/108.
314 Müstedrek (4/496,498) Ayrıca "Şeyayn'ın şartlarına göre sahihtir" demiştir. Zehebi ise, hadisin Ebu Za'ra Abdullah bin Hani'nin rivayeti oluşu dışında değerlendirmede bulunmamıştır. Şüphesiz Ebu Za'ra sikadır. Gerek Tehzib'te, gerekse başka eserlerde böyle değerlendirmiştir. Buhari'nin ve Müslim'in ondan hadis almamış olmaları hadisin sıhhatine zarar vermez.
Abdulfettah Ebu Gudde şöyle der:
"Zehebi, Hakim'in bu görüşüne dair notunu, sadece Hakim'in Müstedrek (4/598)'indeki Kitabu'l Ehval'deki rivayeti üzerine düşmüştür. Ama Hakim, bu hadisi buradan önce yine Ebu Za'ra tarıkıyla Kitabu'l Fitende -Kitabu'l-Ehval'de (4/496-498) getirdiği gibi Muvattel olarak diye bir de (4/556) muhtasar olarak getirmiştir. Her iki yerde de; "Bu, Buhari ve Müslim'in şartlarına göre sahih bir hadistir. Ama kitaplarına almamışlardır." demiştir. Zehebi de bu görüşe katılarak hadisin Şeyhayn'ın şartlarına uygun olduğuna dair rumuzlamıştır. Sanki Zehebi bu iki yerde Ebu Za'ra'nın sika olduğundan hareketle Hakim'i onaylamıştır. Hadis Ebu Za'ra'nın sika oluşu sebebiyle Şeyhayn kitaplarına almamışlarsa da onların şartlarına uygundur. İbni Hacer, Fethu'l-Bari (ll/320)'de Beyhaki'nin Ebu Za'ra tarıkıyla yaptığı rivayetinin bir bölümünü aldıktan sonra "Ravileri sikadır, ancak hadis Mevkuftur" der. Mucemu'l-Kebir (9/413-416)Mecmau'z-Zevaid (10/328-330) Ayrıca "Hadisi Taberani rivayet etmiştir. Sahih hadise muhalif bir Mevkuf hadistir. Ki bu sahih hadis 'Ben ilk şefaat edenim" hadisidir. Hadisi İbni Ebi Şeybe, Abd bin Humeyd, İbni Ebi Hatim ve e'-Ba's ve'n-Nüşur'da Beyhaki rivayet etmiştir: Ed-Durru'l-Mensur, Kalem suresinin tefsiri (6/ 257,258)