L naziRLİYİ azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti beynəlxalq magistratura və doktorantura məRKƏZİ

3.2. Müəssələrin investisiya siyasətinin təkmilləşdirilməsi istiqamətləri
Tədqiqat işində aparılan araşdırmalar göstərir ki, respublikanın sənaye 
müəssisələrində investisiya siyasətinin aşağıdakı prioritet istiqamətləri üzrə 
tədbirlərin işlənib hazırlanmasına və həyata keçirilməsinə ehtiyac duyulur: 
- investorların maraqlarını və hüquqlarını qorumaq şərti ilə investisiya 
risklərinin aşağı salınması hesabına iqtisadiyyatın həmin bölmələrinin investisiya 
cəlbediciliyinin yüksəldilməsi; 
- investisiyalara qənaət olunması üzrə transformasiya mexanizminin və bazar 
infrastrukturlarının inkişaf etdirilməsi;
-sahənin müəssisələrini uzunmüddətli kreditlərlə təmin etmək üçün bank 
sistemində müvafıq şəraitin yaradılması; 
-
rəqabətqabilli sənaye məhsullarının istehsalı üçün yüksək səmərə verən 
investisiya layihələrini aktiv dəstəkləmək; 
-
sənaye sektoruna xarici investisiyaların cəlb edilməsi üçün münbit şəraitin 
yaradılması; 
-
tariflər üzərində qiymətlərin əmələ gəlmə mexanizminin təkmilləşdirilməsi; 
-
investisiyaların 
kommersiya 
və 
qeyri-kommersiya 
risklərindən 
sığortalanması; 

---

67 
-
elmi-texniki və innovasiya sferasında həyata keçirilən siyasət mexanizminin 
yaradılması; 
-
innovasiya fəaliyyətini kompleks şəkildə dəstəkləmək məqsədi ilə maliyyə-
kredit infrastrukturunun (holdıng, maliyyə-sənaye qrupu, müştərək müəssisə və s.) 
formalaşdırılması; 
-
innovasiya məhsullarının yaradılması vo realizə olunması üçün büdcə və 
qeyri - büdcə vəsaitlərinin cəmləşdirilməsi; 
-
innovasiya sahibkarlığının sahədə genişləndirilməsi; 
-
elmi-texniki fəaliyyətin nəticələri üzrə intellektual mülkiyyət hüquqlarının 
qorunması; 
-
material və enerji resurslarından qənaətlə istifadə olunmasına imkan verən 
müasir texnologiyaların tətbiqi; 
-
sənaye məhsulları üzrə optimal çeşid siyasətinin düzgün formalaşdırılması 
və həyata keçirilməsi nəticəsində idxal yönümlü məhsulların həcminin və sayının 
azaldılması, ixrac potensialının artırılması. 
Qeyd edilən istiqamətləri respublikamızın sənayesində və “Azərkimya” DŞ-
in müəssisələrində həyata keçirmək üçün aşağıdakı dörd mühüm mütərəqqi 
təşkilati-iqtisadi istiqamətlərin başlıca şərtlərinə əməl edilməsi vacibdir: 
1.
Sənaye müəssisələrində iqtisadi münasibətlərin yenidən formalaşması 
(restrukturizasiyası); 
2.
Müəssisələrdə innovasiya və istehsal sahibkarlığının idarə edilməsi 
konsepsiyasının işlənib hazırlanması və həyata keçirilməsi üçün müəssisədaxili 
korporasiyanın (bölmənin) yaradılması; 
3. 
Sistem 
göstəricilərinin 
balanslaşdtnlması 
əsasında 
idarəetmə 
strategiyasının səmərəliliyinin qiymətləndirilməsi; 
4. Sahə elmi-tədqiqat institutunda qlobal informasiya sisteminin yaradılması. 
Qeyd edilən mütərəqqi təşkilati-iqlisadi istiqamətlərin göstərilən ardıcıllıqla 
tədqiqini və şərhini nəzərdən keçirək. Müasir şəraitdə sənaye kompleksinin 

---

68 
fəaliyyətinin səmərəliliyini yüksəltmək üçün aşağıdakı bir sıra amillərin təsiri 
nəticəsində formalaşan elmi-texniki tərəqqinin sürətləndirilməsi və təşkilati 
idarəetmənin yolu ilə mümkündür; 
-
texniki və təşkilatı innovasiyalar; 
-
investisiya təminatı; 
-
istehsal potensialından səmərəli istifadə; 
-
məhsulun və müəssisənin rəqabət qabiliyinin yüksəldilməsi; 
-
buraxılan məhsulun çeşidinin artırılması; 
-
müəssisənin reslrukturizasiyası (idarəetmə strukturunun və funksiyalarının 
yeni iqtisadi şəraitə uyğun yenidən qurulması, biznes proseslərinin reinjinirinqi, 
maliyyə və investisiya siyasətinin işlənilməsi). 
Qeyd edilən amillər içərisində respublika sənaye müəssisələrində 
restrukturizasiya amili mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Restrukturizasiya proqramını 
və konsepsiyasını həyata keçirmək üçün sənaye müəssisələrinin təşkilati-texniki 
və iqtisadi xarakteristikası nəzərə alınmaqla aşağıdakı ardıcıllıqla işləyib həyata 
keçirmək mümkündür (şəkil 3.2.).
Şəkildən göründüyü kimi, sənaye müəssisələrinin iqtisadi xüsusiyyəti onun 
təşkilati-texniki xarakteristikası ilə müəyyən edilir. Sahənin müəssisələrinin iri 
tonnajlı, böyük sayda fiziki və mənəvi cəhətdən aşınmaya məruz qalmış 
avadanlıqlarının olması, istehsal prosesinin fasiləsizliyi və çoxmorhələüliyi 
müəssisə iqtisadiyyatının enerji təchizatı, avadanlıqların vaxtında və keyfiyyətli 
təmiri işlərindən birbaşa asılı olmasını şərtləşdirir. Yüksək resurs həcmli 
məhsulların mövcudluğu və avadanlıqların mənəvi aşınması müəssisənin tjıaliyyə 
vəziyyətini resursların sərfıyyat səviyyəsindən, qiymətlərdən və tariflərdən kəskin 
asılı qoyur. 

---

69