Laboratoriya işi 2 İstismardan çıxarılmış avtomobil şinləri nümunəsində bərk sənaye tullantılarından istifadənin iqtisadi səmərəliliyinin hesablanması
İşin məqsədi. İstismardan çıxarılmış avtomobil şinləri nümunəsində bərk sənaye tullantılarından istifadənin iqtisadi səmərəliliyinin hesablanmasıdır.
Verilənlər. ( Zj hesablanması üçün
( Zi hesablanması üçün)
İşin gedişatı. Avtomobil təkərlərinin xırdalanmış qırıntıları istifadə olunan təkərlərin emalı məhsuludur və rezin məmulatlarında ilkin xammalın (sintetik kauçuk) əvəzini təmin edir.Köhnəlib aşınmış təkərlərin istifadəsinin illik iqtisadi səmərəsini belə hesablamaq olar ;
El = ( - ) · A0=
Burada – təbiət xammalının hasilatının , onun qarşılıqlı əlaqəli müəssisələrdə bütün emal proseslərinə və konkret məhsul növünə sərf olunan cəmi gətirilmiş xərclər (manat);
- köhnəlib aşınmış şinlərin yaranması mənbələrində realizasiya üçün onların toplanmasına və hazırlanmasına , xüsusiləşdirilmiş müəssisələrdə onların hazırlanmasına və məhsulun konkret növünə (rezin qırıntılarına) çevrilməsinə sərf olunan gətirilmiş xərclər (manat).
- belə hesablanır;
= ( İ1+ Eh·K1)·H1· α1 + ( İ2+ Eh·K2)·H2· α2 + ( İ3+ Eh·K3)·H3· α3 + ( İ4+ Eh·K4) =
Burada İ1 – mərkəzi qazfraksiyalaşdırıcı qurğulu pentana çəkilən xərclər ; K1 - mərkəzi qazfraksiyalaşdırıcı qurğulu 1 ton pentanın istehsalının xüsusi kapital qoyuluşları (manat\ton); H1 - 1 ton sintetik kauçukun alınması üçün mərkəzi qazfraksiyalaşdırıcı qurğulu pentanın miqdarı ; α1 - 1 ton sintetik kauçukun istehsalı zamanı nəzərə alınan mərkəzi qazfraksiyalaşdırıcı qurğulu pentana sərf olunan xərclərin payı ;İ2 – 1 ton izopentanın (xammalın dəyəri nəzərə alınmadan) istehsal xərcləri (manat);K2 - 1 ton izonpentanın istehsalına qoyulan xüsusi xərclər (manat\ton);H2 - 1 tpn sintetik kauçukun istehsalı üçün izonpentanın miqdarı (ton);α2- 1 ton sintetik kauçukun hazırlanması zamanı nəzərə alınan 1 ton izonpentanın istehsalına çəkilən xərclərin payı;İ3- 1ton izopren (xammal dəyəri nəzərə alınmadan)istehsalına sərf olunan xərclər(manat\ton);K3- 1ton izoprenin istehsalına qoyulan xüsusi xərclər (manat\ton); H3 - 1 ton sintetik kauçukun istehsalı üçün izoprenin miqdarı (ton); α3 - 1 ton sintetik kauçukun hazırlanması zamanı nəzərə alınan 1 ton izoprenin istehsalına çəkilən xərclərin payı ; İ4 – 1 ton sintetik kauçukun istehsalına qoyulan xüsusi xərclər(manat\ton); K4 - 1 ton sintetik kauçukun istehsalına qoyulan xüsusi xərclər (manat\ton).
Burada İ’1 - müəssisə-mənbələrdən 1 ton köhnəlib-aşınmış təkərlərin realizasiyası üçün onların toplanmasına və hazırlanmasına çəkiən xərclər (manat\ton);K’1 - ton köhnəlib-aşınmış təkərlərin realizasiyası üçün onların toplanmasına və hazırlanmasına xüsusi kapital qoyuluşları (manat\ton);H’1 - 1 ton rezin qırıqlarının alınması üçün onların əmələ gəlmə mənbələrində köhnəlmiş təkərlərin sayı; ἀ1 - 1 ton rezin qırıntılarının istehsalı zamanı nəzərə alınan pentanın istehsalına sərf olunan xərclərin payı ; İ’2 - xüsusiləşdirilmiş müəssisələrdə köhnəlib-aşınmış təkərlərin tədarükünə (xammalın dəyəri nəzərə alınmadan) sərf olunan xərclər(manat\ton);K’2- xüsusiləşdirilmiş müəssisələrdə köhnəlib-aşınmış təkərlərin tədarükünə qoyulan xüsusi kapital qoyuluşlar(manat\ton) ; H’2 - 1 ton rezin qırıntılarının alınması üçün tədarük olunmuş köhnə təkərlərin miqdarı (ton); ἀ2 - 1 ton rezin təkərlərin tədarükü üçün xərclərin payı; İ’3 - 1 ton köhnəlib-aşınmış təkərlərin rezin qırıntılarına çevrilməsinə sərf olunan xərclər (manat\ton);K’3 – 1 ton köhnəlmiş təkərlərin rezin qırıntılarına çevrilməsinə qoyulan xüsusi kapital xərclər(manat\ton)