Linux nedir

Önyükleyici nedir?

Açılışta işletim sistemi seçme ekranı

İşletim sistemlerini başlatmak için kullanılan küçük programlara Önyükleyici denilmektedir. Önyükleyiciler diskin özel bir sektörüne yüklü bulunur, bilgisayar açıldığında işletim sisteminden önce çalışarak, ayarlandığı şekilde işletim sistemlerini açmaya çalışır.

GRUB ise Pardus'un kullandığı önyükleme yazılımının adıdır. GRUB (GRand Unified Bootloader), GNU Projesi'nin bir parçasıdır.

Önyükleme sisteminin parçaları

Eğer aynı bilgisayarda birden çok sayıda işletim sistemi (Pardus, Windows vb.) kullanılacaksa önyükleme programlarının buna göre ayarlanması gerekebilir. Önyükleme programları, bilgisayar açıldığında (önceden açılış ayarlamaları yapılmış) işletim sistemlerini listeleyen bir menü görüntüler ve seçim yapılan sistemi açmaya çalışır.

Bu programlar iki parçadan oluşur;

1. 
   Yükleme yapılacak medyanın (Sabit Disk, CD/DVD, USB Bellek gibi) ilk sektöründeki (başındaki) küçük bir parça.
   
2. 
   Dosya sisteminde bulunan önyükleme programı ve ayar dosyaları.
   

Bu konuda şunları bilmelisiniz;

• 
  Medyaların ilk sektöründe küçük bir parça olmasının nedeni bilgisayarın BIOS programının sadece bu ilk sektörü okuyarak çalıştırmasıdır, eğer bu küçük parça bulunamazsa işletim sistemi bulunamadığına dair bir hata ile bilgisayar açılmaz. Bu küçük parça sayesinde açılış BIOS'dan önyükleme programına aktarılmış olur.
  

• 
  Bu ilk sektördeki parçaya Ana Önyükleme Kaydı veya kısaca MBR (Master Boot Record) denilmektedir. Bu ilk sektördeki kayıt, disk bölümlerinin biçimlendirilmesi ile silinmez.
  

• 
  Ayrıca medyadaki her bir bölümün de (partition) kendine ait ayrı bir önyükleme kaydı vardır, ancak BIOS programı tüm bölümlerin önyükleme kaydı olup olmadığına bakmaz sadece diskin başındaki Ana Önyükleme Kaydını çalıştırır.
  

Windows'un kendi özel önyükleme programı vardır ve dosya sistemindeki parçası C: sürücüsünde gizli dosyalar olarak tutulur, Pardus ise pek çok Linux dağıtımı gibi GRUB adında bir yazılımı kullanmaktadır ve dosyaları /boot/grub altında bulunur.

Pardus ve Windows'un önyükleyicilerinin kıyaslaması

Windows'un kendi önyükleyicisi ile Pardus'un kullandığı GRUB önyükleme yaılımının özellikleri kısaca şöyle kıyaslanabilir.

Özellik	Windows Önyükleme Sistemi	Pardus Önyükleme Sistemi (GRUB)
Diğer sistemleri açabilir mi?	Sadece Windows'u açabilir	Linux'u açabilir, önyüklemeyi Windows önyükleme sistemine aktarabilir.
Kurulumda yüklenmeme seçeneği var mı?	Yok	Var
Kurulurken mevcut diğer işletim sistemlerini menüsüne ekler mi?	Windows haricindeki diğer işletim sistemlerini yok sayar.	Bilgisayarda yüklü olan tüm işletim sistemlerini otomatik olarak ekler.
MBR yerine disk bölümü başına kurulma seçeneği var mı?	Yok	Var

Aynı bilgisayarda Windows ve Pardus kullanmak isteyenler ne yapmalı?

Pardus kurulumunda Önyükleyici Seçimi ekranı

• 
  Eğer aynı bilgisayarda sabit diskin bir bölümüne Windows, diğer bir bölümüne de Pardus kurup kullanacaksanız aşağıdaki yolu takip ediniz. Böylece kurulumlar sonrasında, açılış ekranı için herhangi bir ek işlem yapmanıza gerek kalmaz.
  

1. Bilgisayarınızda eğer Windows yüklü değilse önce Windows'u kurun.

2. Sonra Pardus kurulumuna geçin. Pardus kurulumunda resimdeki önyükleyici seçimi ekranı geldiğinde oradaki ilk seçenek olan Açılış diski (önerilen) seçeneğini kullanmalısınız.

Bu yolu takip ettiğinizde bilgisayarı her açtığınızda, önce GRUB önyükleme yazılımı yüklenecektir.

Önce Windows'u sonra Pardus'u kurmamızın nedeni şudur: Yukarıdaki tablodan da anlaşılabileceği gibi Windows işletim sistemi Windows kurulumu esnasında, bilgisayardaki mevcut önyükleme yazılımlarını otomatikman siler ve yerine sadece kendisini gören bir önyükleme yazılımı yükler.

• 
  Windows ve Pardus yüklü bir bilgisayarda, Windows'u herhangi bir sebepten dolayı yeniden kurmanız gerekebilir. Böyle bir durumda Windows'u yeniden kurduktan sonra bilgisayarı açtığınızda GRUB işletim sistemi seçme ekranı karşınıza gelmeyecektir yani doğrudan dorğuya Windows işletim sistemi açılacaktır. Böyle durumlarda GRUB yazılımını yeniden yüklemeniz gerekir. GRUB'u yeniden yüklemek için Pardus'u tekrar kurmanıza gerek yoktur, bunun için Grub'u kurtarmak sayfasındaki yönergeleri takip etmeniz yeterlidir.
  

• 
  Ayrıca bazı durumlarda Pardus kurulumundan sonra önyükleme menüsünde Windows seçeneği bulunduğu halde Windows açılmayabilir. Bunun nedeni Windows kurulumu sırasında önyükleme programının dosya sistemindeki parçalarının C: sürücüsüne değil de başka bir sürücüye kurulmuş olmasıdır. Pardus kurulumunda bu durum kontrol edilmemektedir ve eğer Pardus kurulumunda bu bölüm biçimlendirilirse Windows önyükleme sistemi silinmiş olur. Sonuçta Windows'u açmak mümkün olmamaktadır. Bunu önlemek için Pardus kurulumundan önce Windows önyükleme dosyalarının hangi sürücüde olduğu kontrol edilmeli ve Pardus kurulumunda bu bölüme işlem yapılmamalıdır.
  

Pardus'ta Grub menüsü ayarlarını değiştirmek için Açılış Yöneticisi uygulamasını kullanabilirsiniz.