Lkel çağlardan günümüze kadar tiyatro, pek çok şekil değiştirmiş ve oyunlar pek çok oyunculuk tarzları içerisinde yorumlanmıştır

MEYERHOLD VE TİYATRO DÜŞÜNCESİ

Meyerhold, Naturalist tiyatronun sahnelenme anlayışına karşılık konvansiyon tiyatrosu fikrinden yola çıkıp sahne uzamı ve oyunculuğa dayalı sorunları tiyatronun asalları haline getirir. Yaşamı boyunca sahnelemeye dair buluşları ve bu buluşları kimi zaman yanlışları ya da eksikliğini görüp eklemeler yapmasının temelinde konvansiyon fikri vardır. Şimdi bazı kavramların açıklamasından sonra bu süreci ve biyomekaniği inceleyeceğiz.
Konvansiyon: Yaşamdaki gerçekliğin sahnede aynen üretilmeden teatral karşılığının kullanılması ilkesine dayanan bir sahneleme tekniğidir.
Sitilizasyon: Bu kavram konvansiyon genelleme ve simge düşüncesine ayrılmaz biçimde bağlıdır. Bir dönemi ya da olayı sitilize etmek,tüm anlatım araçlarıyla bu dönemi ya da olayın iç sentezini aktarmak,bir sanat yapıtının gizli özgür çizgilerini yeniden üretmek anlamına gelir.

Grotesk: Grotesk denince, kaba biçimde komik yazınsal, müzikal ve plastik bir kür anlaşılır. Groteskin özü korkunç bir garipliktir, en yakın, en aykırı kavramları görünür bir neden olmaksızın bir araya getiren bir gülmece (mizah) anlayışının bütünüdür. Çünkü ayrıntıları görmezden gelerek ve sadece kendi özgünlüğünü kullanarak, sadece kendi yaşam sevincini ve yaşam karşısındaki kaprisli ve alaycı tavrına denkdüşen herşeyi nerede bulursa sahiplenir. (Bu kavramlar Meyerhold'un kendi tanımlarıdır.)


BİYOMEKANİK OYUNCULUK
Beden oyunculuğunun hâkimiyeti söz konusudur. Bir gösterimde algılananın sahne üstü olduğunu düşünürsek, buranın estetik ve anlamlı kılınmasının yeterli olabileceğini söyleyebiliriz. Bu sebepledir ki ifade edilenin niteliğinin belirlenmesi ve sürekli kılınabilmesi asıl sorundur. Stanislavski’nin psikoloji temelli oyunculuk şekli insanın en kolay etkilendiği alanının üzerine kuruludur. Süreklilik yoktur. En çok değişkenlik ruh halinde gözlenir. Bunun için nasıl bir bina kumdan bir zemin üzerine kurulamıyorsa; teatral bir yapı da psikolojik bir zemine oturtulamaz demiştir Meyerhold.

Duyguların oyuncularda değil, seyircilerde uyandırılması gerekmektedir. Bu nedenle Biyomekanik oyunculuk bedene ve hareketlere hâkimiyet gerekliliği üzerinde durur. Oyuncu yalnızca duyguyu algılatıcıdır. Yani oyuncu, çağrışımlar yaptıracak hareketler bütününü sergiler ve seyirci de bu uyumla sergilenen bütünü yorumlar, bir duyguya kapılır. Oyuncunun ve yönetmenin çabası, estetikliğin yanında anlamsal ve çağrışımsal olarak da uyumlu bir bütün yaratmaktır. Seyirciyi bu bütün karşısında harekete geçirmek kaygısı da taşınır. Seyirci eyleme sevk edilir. Meyerhold, sanatın eğlence işleviyle yetinmek yerine, kesin ve gerekli yaşamsal bir rol üstlenmesi gerektiğini savunur. Toplumcu bir yaklaşım içindedir.

Oyuncunun rolü içerisinde yalnızca bedeninin durumuyla ilgilenmesi ve temel hareket noktasının teknik deposu olması nedeniyle, bedensel gelişim büyük önem taşımaktadır. Tamamen görsel olan üzerinden çalışılmaktadır.

Fiziksel aktiviteler bütününün yorumlanıp, kurgulandığı bir oyunculuk tarzında, sahne üstünde sergileneninin -fiziksel eksiklikler dışında- değişemeyeceği düşünülürse, bu tarzın, her seferinde de bir bütünlük içeren gösterime döneceği açıktır. Bunun için fiziksel eksikliklerin giderilmesi şarttır. Bunlar bedensel gelişimin sağlanması, dikkatin, uyumun ve ritim duygusunun geliştirilmesi ile sağlanacaktır. Akıl da büyük önem taşır; çünkü tüm hareketlerin deposu ve kontrol noktası, tasarlayıcısıdır. Bu nedenle oyuncular da entelektüel uğraşlara sevk edilmelidirler.

Deneyimli bir işçiyi izlediğimizde hareketlerinde şunlar gözlenir;

—Gereksiz hareketlerin yokluğu,

—Belli bir ritim

—Ağırlık merkezinin sürekli bilincinde olma

—İkircim göstermeme

Bu temeller üzerine kurulmuş hareketlerde hiçbir karasızlık yoktur. Dansı hatırlatır.

Konstrüktivizm (Yapısalcılık) ,sanatçının aynı zamanda mühendis olmasını da, zorunlu kılmıştır. Meyerhold’a göre sanat, bilimsel temellere dayanmalı ve sanatçının her yaratımı bilinçli olmalıdır. Oyuncunun sanatı malzemesini düzenlemesine dayanır ve oyuncu bedeninin tüm anlatım olanaklarının bilincinde olmalıdır.

Düzenleyen ve düzenlenen ya da sanatçı ve malzemesi arasındaki sentez oyuncuda gerçekleşir. Oyuncu formülü şöyle ifade edilebilir:

N=A1+A2

N:oyuncu

A1:Tasarımı Yapan

A2:Tasarımı Yorumlayan (oyuncunun bedeni)

Uzam içerisinde plastik biçimler yaratmak olarak özetlenebilecek oyunculuk yaratımı, oyuncunun beden mekaniğini incelemesini zorunlu kılar. Bu onun için gereklidir çünkü, özellikle canlı bir organizmada, bir kuvvetin kendini ifade etme biçimi tek bir mekanik yasasına bağlıdır.Belki de en büyük gereklilik biyomekanik yasalarının herkesçe bilinmesidir.Biyomekanik eylem, beden duruşlarını değiştirerek bedenin tümünün kullanılmasını sağlayan 3 aşamada uygulanır:

-NİYET

-GERÇEKLEŞTİRME

-TEPKİ

Niyet, dışarıdan verilmiş olan rolün oyuncu tarafından düşünsel olarak sindirilmesi demektir. Gerçekleştirme, isteme bağlı, mimetik ve sessel reflekslerin döngüsüdür. Tepki; yeni bir niyet beklerken, isteme bağlı refleksin mimetik ve sessel olarak gerçekleştirildikten sonra hafiflemesidir.(yeni bir eylem öğesine geçiş hali)

Uygulandığı şekliyle, çok özel bir jest için bile vücudun tamamını kapsayan bir hareket, bir haykırışın ya da bir metnin itki gücünü oluşturabilir. Harekete, müzikal fonla somutlaştırılan ritimle ilişkisi içinde yaklaşılır.

Biyomekanik Oyunculuğun temel faktörlerini inceleyelim:

DENGE:

Bütün biyomekanik şu temel üzerine kuruludur: Eğer burnun ucu çalışıyorsa, tüm beden çalışıyor demektir. Öncelikle bedenin denge merkezini bulmak gerekir. Bu merkezinde çelik bir top bulunan bir üçgen olarak düşünülmeli. Üçgenin tepesi anüste,öteki iki köşesi ise göbek düzeyinde kalçanın iki köşesindedir.Oyuncu dengesini bu güç noktasında odaklamayı başarmalıdır.Bunu bulduğunda(Bunu yapmak güçtür.)bütün hareketler güçlü olur.Ama bu güç, gerilim ya da şiddetle eş anlamlı değildir.En küçük gerilimde tüm beden çalışır.Herkes dengedeki birinin inandırıcı duruşuna sahip olmalıdır,yedeğinde dengeyi korumayı sağlayacak tavırlar,duruşlar ve farklı hareketler bulundurmalıdır.Hangi bacağı üstünde olduğunu,sol ya da sağ , anlamalı,farkında olmalıdır.Tüm durumlardaki değişiklikler bilinçli hale getirilmelidir.

DİKKAT:

Çok sayıda insan varken, uzam içerisinde yönünü bulmak çok önemli bir iştir.İşte bu kalabalık içinde kendi özel yönünü tayin edebilmek ve diğerlerininkini algılayabilmek dikkat gerektirir.Bundan dolayı bir toplu çalışmada ,sahne üzerindeki yerini bilmek ve yerini uzamın sınırlarına ve arkadaşlarının yerine göre tayin edebilmek gerekir.Yönelimin kesinliği ,hesabın doğruluğu ve göz ölçümlerinin netliği geliştirilmesi gereken noktalardır.

Uyarılganlık, dikkatin geliştirilmesine bağlı olarak gelişir. Uyarılganlığın gelişmesi ile rol arkadaşının sahnedeki işaretlerini algılaması kolaylaşır kişinin.(Otkaz İşaretleri)

DÜŞÜNCE:

Oyuncu, beden denetimini hep ön planda tutmalıdır. Kafamızda bir kişilik değil, bir teknik malzemeler rezervi vardır. Oyuncu, malzemesini düzenleyen biri durumundadır. Kendi olanaklarının yelpazesini ve verili bir niyeti gerçekleştirmek için elinde bulunan tüm araçları kesinlikle bilmelidir. Teknik deponun niteliği oyuncunun niteliğini belirler. Her şey bilinçle ve önceden tasarlanmalıdır. Bedenin şekillendirilmesini yapmalı, niyeti gerçekleştirmek için kol ve bacaklardan yararlanmak gerekmektedir. Oyuncunun her eylemi için bir duruş biçimi vardır. Malzemesini hiçbir zaman tamamen tüketmemelidir oyuncu. Tümüyle kendinden haberdardır ve teknik imkânlarını kullanır.(yedeğini gözeterek)

UYUM:

Oyunu bir makineler bütünü; bir ultra makineye benzetirsek,bu makinenin tıkır tıkır çalışıyor olması gerekir.Aksaklık her şeyi bozabilir.Parçaların birbirinden haberdar ve birbiriyle uyumlu çalışıyor olması gerekmektedir.Oyuncular da uyuma çok dikkat etmelidirler.Ritim duygusu çok önemlidir.Müzik düşünce için neyse,dans da beden için odur.Sürekli bir "denge dansı"na dayanan bir dizi alıştırma,oyuncuya özünde gerçek, gündelik yaşamın karşıtı olan bir sahne ritmi yaratma olanağı verir. Temel alıştırmalardan biri de, "Otkaz"¹⁴ dı. Otkaz oyuncunun rol arkadaşı ile uyumunu sağlar;eylemin yapılmadan önce ters yönde işaretinin verilmesidir.

Nasıl müzik birbirlerini kesin bir şekilde izleyen ve müzikal bütünlüğü bozmayan ölçülerden oluşuyorsa, bizim çalışmalarımız da birbirinden netçe ayrılmış, ama toplamın netliğini de bozmayan uyumlu bir yapı sergilemelidir. Oyuncular birer enstrüman gibidirler, sağlanan uyum bir müziğin ortaya çıkmasını sağlar.

BEDEN:

Oyuncunun beden eğitimi çok önemlidir. Teknik düzeyde yüzeysel ve belirsiz hiç bir şey kabul edilemez. Hareketler ve teknik depo kesin ve belirgin hareketlerle kurulmalıdır.(Taylorizm gereklidir; görevler en az teknikle, en akılcı yollarla gerçekleştirilmelidir.) Bütün hareketler düzenlidir. Gevşek bedenin özgürlüğü kabul edilmez.

Eğitimli bir malzemenin fiziksel durumu, bu sistemin dayanak noktasıdır. Oyuncunun bütün hareketleri, hatta refleksleri bile, düzenlenmelidir. Hareketlerin başı ve sonu vurgulanmalıdır.

Biyomekaniğe destek olarak -beden geliştirimi amaçlı-akrobasi, dans, bale ile ilgilenilebilir. Oyuncu bedenini iyi eğitmelidir görevini hızla gerçekleştirebilmek için.

*Biyomekaniğin ana ilkesi; Beden bir makine, oyuncu bir makinisttir.

Biomekanik Oyunculuk Üzerine Meyerhold’un Notları

*Bütün Biomekanik şu olgu üzerine kurulur: Eğer burnun ucu çalışıyorsa, tüm beden çalışıyor demektir. Öncelikle tüm bedenin dengesini bulmak gerekir. En küçük bir gerilmede, tüm beden çalışır.

*Alıştırmanın bir konusu olması, kaçınılmayacak bir zorunluluktur. Konu, beden beden oyunculuğunu gözle görür biçimde kolaylaştırır. Bununla birlikte konu hiçbir zaman eğlendirici olmamalı ve temayı oynamaktan kesinlikle kaçınılmalıdır. Alıştırmanın her parçasına büyük bir dikkat vermek ve bincine varmak gerekir Ancak bu şekilde çalışmada kesinliğe ulaşılabilir.

*Çalışmayı denetlerken, alıştırmaya her katılan yöntemi anladığını ve yönergeleri bilinçli bir şekilde aldığını göstermelidir.

*Çalışanlardan her biri, bir pozisyondan diğerine geçebileceği anın bilincinde olmalıdır. Verilen görevin her parçasından sonra bir kesinti zorunludur.

*Biomekanikte her hareket üç andan oluşur;-Niyet, -Denge, -Uygulama

*Çok fazla sayıda insan varken, uzam içinde yönünü bulmak çok önemli bir iştir.Her katılan görevi, karmaşık kitle hareketi içinde kendi özel yolunu bulmaktır.

* Bir kitle araştırması sırasında herkes yerini bilmeli, tüm rol arkadaşlarına ve içinde çalıştığı uzamın sınırlarına göre burayı kafasında işaretlemelidir. Yönelmedeki kesinlik, hesaptaki doğruluk, göz ölçümlerinin doğruluğu ve çabukluğu en üst düzeye çıkarmalıdır.(Büyük kent sakinlerinde bu uyum yeteneği göz ölçülerindeki doğruluk bilinçsizce de olsa gelişir.)

*Uzam içinde ve oyun alanı üstünde koordinasyon, bir kitle akışı içinde kendini bulabilme yeteneği, uyum, hesap ve göz ölçümünün doğruluğu biomekaniğin temel zorunluluklarıdır.

*Uyarılganlık derecesini işareti olan haykırışın her zaman teknik bir dayanağı bulunmalıdır. Haykırış, ancak her şey gerilmişse, tüm teknik malzeme düzenlemişse kabul edilebilir.

*Tam bir sükûnet ve doğru bir denge temiz ve kesin ve temiz bir çalışmanın ilk koşullarıdır.

*Bir eşle birlikte yapılan bir alıştırmada, her iki oyuncu da bir oktaz işaretiyle ya da seyircinin fark edemeyeceği bir başka yolla, rol arkadaşına bir sonraki harekete geçmeye hazır olduğunu belli etmelidir.

*Uzamı gerektiği gibi doldurmak, istenen aralıkları korumak her katılanın hedefi ve kaygısı olmalıdır.

*Bir alıştırma sırasında ateşlilik ya da tampereman göstermekten sakınılmalı, acele etmemeli, uzam fazla sahiplenilmemelidir. Kendine hakimiyet, sükunet ve her şeyden önce metod.

*Herkes dengedeki bir adamın inandırıcı duruşuna sahip olmalı, yedeğinde dengeyi kurumayı sağlayacak tavırlar, duruşlar ve farklı hareketler bulundurmalıdır. Herkes, verili anda gerekli dengeyi kendi aramalıdır.

*Herkes hangi bacağı üstünde durduğunu anlamalı ve bilmelidir. Bedenin ya da kol-bacakların duruşunu değiştirmeye yönelik her niyet hemen bilinçli hale getirilmelidir.

*Jest, tüm bedenin çalışmasının sonucudur. Her Jest, her zaman, hareketi gösteren oyuncun teknik deposunda bulundurduklarının sonucudur.

*Uyarılganlık, iyi eğitimli malzemenin başarılı kullanımının sonucu olarak, çalışma sürecinde doğar.

*Her sanat bir malzemenin düzenlenmesidir. Oyuncu malzemesini düzenleyebilmek için, dev bir teknik olanaklar deposuna sahip olmalıdır. Oyunculuk sanatının güçlüğü ve özgünlüğü, oyuncunun hem malzeme, hem de düzenleyici olmasından kaynaklanır. Oyunculuk sanatı ince bir iştir. Oyuncu her anında bir besteci gibidir.

*Oyunculuk sanatının güçlüğü, çalışması içindeki tüm unsurların kesin uyumu zorunluluğundan kaynaklanır. Oyuncunun başarısının anahtarı, fiziksel durumunun iyiliğidir.

*Eğitimli bir malzemenin fiziksel durumu, bizim oyunculuk sistemimizin dayanak noktasıdır. Her görev, uygulanırken, sahnesel alanın tüm bölümleri için planlanmıştır: O zaman oyuncunun tüm hareketleri, hatta refleksleri bile, düzenlenmiş olacaktır.

*Seyirci her zaman kaygı duymalıdır. Alıştırmayı izlerken, işleyen ve dönüp duran kaldıraçları izler gibi olmalıdır.

*Her hareketin sonuna kadar bilincinde olmak gerekir. Görevin her parçasında, bir dayanak konağı bulmalıdır. Her görevin uygulanışının başı ve sonu net bir biçimde vurgulanmalıdır. Başlangıç noktasının altı çizilmelidir. Her alıştırma birbirine benzer bir dizi nokta içerir.

*Her toplu alıştırmada, katılanlar, oyuncunun sürekli saplantısı olan solistlik istediğinden kesinlikle vazgeçmelidirler.

*Oyuncunun sahne alanındaki biyomekanik yer değiştirmesi, her zaman yaylar üzerinde yapılan, bir tür yarı-koşu, yarı-yürüyüştür.

*Her alıştırmayı net bir biçimde yapmakta yarar vardır. Sadece iyi yapılmış bir çalışma anlamında netlikten söz etmiyorum; başlangıç yürüyüşünü, sahne alanının kullanımını, etkiyi, vb. şeyleri de kastediyorum.

*Oyuncunun her eylemi için bir duruş biçimi vardır.

*Toplu hareketlerde, genel hareketin ana yönünü bilmek her katılan için gereklidir.

*Her sanat, öz-denetim üzerine kuruludur. Sanat her zaman ve her şeyden önce malzeme ile girişilen bir mücadeledir.

*Hareketlere özgürlük vermemeliyiz. Hareket ekonomisine saygı göstermeliyiz.

*Pianolar ve forteler her zaman görecelidir. Seyirci, hep daha geride kullanılmadık bir şeyler kaldığına inanmalıdır. Oyuncu hiçbir zaman elindeki tüm malzemeyi tüketmemelidir. En sonuna kadar vardırılmış jestte bile, bir açık nokta olasılığı bırakmalıdır.

*Bir emir alındığında gösterilen yere gitmek ve ekonomik olması için, önceden hesaplandığı kadar adım atarak gitmek: Göz ölçümünün doğruluğu en iyi böyle kanıtlanır.

*Biyomekaniğin hiçbir rastlantıya tahammülü yoktur; her şey bilinçle ve önceden hesaplanarak yapılmalıdır. Çalışanlardan her biri bedeninin içinde bulunduğu konumu kesinlikle oluşturmalı, bilmeli ve niyeti gerçekleştirmek için kol ve bacaklarının hepsinden yararlanmalıdır.

*Tiyatronun genel yasası: Çalışmanın başında tamperamanını serbest bırakan, henüz çalışma bitmeden onu boşu boşuna harcamış ve tüm yorumu sabote etmiş olacaktır.

*Teknik düzeyde yüzeysel hiçbir şey kabul edilemez. Rahatlığı ve başarıyı hazırlamak gerekir. Malzeme teknik açıdan iyi donanımlıysa, sağlam bir çalışmayla hazırlanmışsa, ancak o zaman uyarılganlık denen şey harekete geçirilebilir. Yoksa çalışma başarısızlığa uğrar.

*Hazırlık alıştırmalarında, provalarda, duyguları hafifçe, fazla üstüne basmadan belirtmek, sadece patlamanın nerede ve ne zaman olacağına kesin bir biçimde işaret etmek gerekir. Teknik açıdan kötü hazırlanmış bir haykırış, kaçınılmazca denge kaybını beraberinde getirir. Yeniden denge aramak, yani tüm çalışmaya baştan başlamak gerekir.

*Çalışmanın çeşitli parçaları içinde, bir sonraki bölümü ve hareket değişikliğini öngörmeyi sağlayacak bir konsantrasyon gereklidir. Böylelikle başlangıç ve bitiş noktaları saptanabilir.

*Oyuncu, beden denetimini hep ön planda tutmalıdır. Kafamızda bir kişilik değil, teknik malzemeler rezervi vardır. Oyuncu, malzemesini düzenleyen bir adam konumundadır. Kendi olanaklar yelpazesini ve verili bir niyeti gerçekleştirmek için elinde bulunan tüm araçları kesinlikle bilmelidir. Oyuncunun niteliği her zaman teknik deposunda bulundurduğu bileşim sayısına göre değişir.

*Her alıştırmadan önce bir başlangıç yürüyüşü ve onu izleyen bir konsantrasyon anı yer alır. Ancak iyi toparlanmış bir malzemeyle bir görevin gerçekleştirilmesine girişilebilir.

*Nasıl müzik birbirlerini kesin bir şekilde izleyen ve müzikal bütünlüğü bozmayan ölçülerden oluşuyorsa, bizim alıştırmalarımız da birbirinden netçe ayrılması gereken, ama toplam resmin niteliğini de bozmayan, matematik kesinlikte hareketler dizisidir.

*Bir alıştırma küçük parçalara bölündüğünde, bunları staccato (kesik kesik) yapmak gerekir; legato(süreklilik) alıştırma kesintisiz bir akış içinde gerçekleştirildiğinde belirir.

*Ellerin ve parmakların oyunu sırasında, en üst düzeyde Taylorizm gereklidir. Tüm görevler en az sayıda teknik kullanarak, en akılcı yollarla gerçekleştirilmelidir.

*Uyum, dikkat, dayanıklılık bizim sistemimizin unsurlarıdır. Her şeyden önce fiziksel düzeye yoğunlaştırılmış bir dikkat: Gevşek bedenin özgürlüğü (Duncanizm-Isadora Duncan’a atfen) kabul edilemez. Bizde her şey düzenlidir,her adım, en küçük hareket bile denetim altındadır. Göz sürekli çalışmaktadır.

*Biyomekaniğin ana ilkesi: Beden bir makine, oyuncu da bir makinisttir.
Meyerhold'un Sahneleme Anlayışı:
Kuramında oyuncuyu merkeze koyan Meyerhold, bir yönetmen olarak dehasını oyunlarında göstermiştir. Biyomekanik kuramda yönetmenin rolü önemlidir. Çalışmalar da yönetmenin direktifleri ile şekillenir, oyuncular görevleri teknik depolarından faydalanarak yerine getirirler.

Konstrüktivist anlayış dekor seçiminde baş etmendir. Dekor işlevsel, mühendislik tasarımlarıydı. Hareketli sahne, yürüyen bandlar, vinçler, hareketli aksesuarlar kullanıyordu. Tüm dekor tasarımları, oyuncuların sahne üstü hareket olanaklarını arttırmaya yönelik yapılardı. Dekor fotoğrafta da görüldüğü gibi teknik açıdan çağın teknolojisine yakındı.

Meyerhold, kitlesel duyarlılığa önem verdiği için, kalabalık kadrolardan yararlanmış, kitle sahnelerini çok kullanmıştır. Zamanın nabzını yakalamaya önem vermiştir.Kostümler,genelde işçi kostümleri, bahçıvan,..vs gibi bir sınıfı belirten kostümlerdi. Müzik, dönemin klasik müziğinin yanında mekanik aksamların sesleri kullanıyordu. Oyun metni Meyerhold için bağlayıcı bir nitelik taşımıyordu. İç bütünlüğünü yakalamış bir tutarlı metin, sergilenmeye hazırdır. Bu nedenle Meyerhold, klasik metinleri yeniden ele alıp, değiştirerek, yeni yorumlar sahneye koymuştur. Denemeci bir tutum sergilemiş, getirdiği yenilikler ile tiyatroda devrimler yaratmıştır Meyerhold...

Kaynaklar:

*Tiyatro Devrim ve MEYERHOLD (Ali Berktay) MitosBOYUT Yayınları

*Oyuncunun Gizli Sanatı Tiyatro Antropolojisi Sözlüğü (Eugenio Barba,Nicolas

Savarese) YKY

*Çamurdan, Esin. Çağdaş Tiyatro ve Dramaturgi.

*Arıkan, Yılmaz. Uygulamalı Tiyatro Eğitimi

*Candan, Ayşin; 20. Yüzyılda Öncü Tiyatro, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları,

İstanbul
*Karaboğa, Kerem; Oyunculuk Sanatında Yöntem ve Paradoks, Boğaziçi Üniversitesi

Yayınları, İstanbul, 2005
* Stanislavski, Konstantin, Bir Aktör Hazırlanıyor, Çev: Suat Taşer, Papirüs Yayınları, İstanbul,2002
* Stanislavski, Konstantin, Bir Karakter Yaratmak, Çev: Suat Taşer, Papirüs Yayınları, İstanbul, 2004
* Stanislavski, Konstantin; Bir Rol Yaratmak, Çev: Çiğdem Genç, Fırat Güllü, Bora Tanyel, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1999
*Bertolt Brecht ve Epik Tiyatro Özdemir Nutku, Özgür Yayınları

*Stanislavski Sistemi Sonia Moore, Çeviren;Özgür Çicek, Bülent Sezgin,Cüneyt Yalaz, BGST Yayınları

*"Mimesis" Dergisi, Sayı: 2, 1989Çeviren: A. Cüneyt YALAZ - Hakan GÜREL

* "20. Yüzyılda Tiyatro", A. Çalışlar, Mitos Boyut Yay., 1993

* V. Meyerhold, Theaterarbeit 1917-1930 (1922, Tiyatro Çalışması); Theater im 20. Jahrhundert, s. 248-251. Türkçesi: Yalçın BAYKUL

PROJE PLANLAMASI

4-Çarlık dönemi rus tiyatrosu

2-Moskova sanat Tiyatrosu

3-Stanislavsky ve yeni oyunculuk anlayışı

5-stanislavsky ve Meyerhold

6-Devrim sonrası rus tiyatrosu

1-Meyerhold

7-Meyerhold’un bio mekanik oyunculuğu ve konvansiyonel tiyatro üzerine çalışmaları ve bu sistemi oturtması

1 Tiyatro-Devrim Ve Meyerhold Berktay, Ali Mitos Kültür Dizisi s:28

2 Tiyatro-Devrim Ve Meyerhold Berktay, Ali Mitos Kültür Dizisi s:26 Dipnot eki

3 (Narodnıy Komissariyat Vnutrennnih Del) ''İçişleri Halk Komiserliği'', Sovyetler Birliği'nin çeşitli meselelerini idare eden devlet birimidir.

4 Tiyatro-Devrim Ve Meyerhold Berktay, Ali Mitos Kültür Dizisi s:83

5 Çarlık Rusya’sının meclis kurulu

6 The Theatre Studio, Meyerhold on Theatre

7 Son yıllarda entellektüeller ve sanatçılar için Glasnost'un bir simgesi haline dönüşen tiyatroların, sanat galerilerinin, sinema salonlarının, vb.'nln bulunduğu Arbat Soka

8 Bir opera kumpanyası ve bir tiyatro kumpanyası ile Bolşoy ve Maly'ye bağlı Moskova'da bir tiyatro. 1907'de kapanmıştır.

9Stilizasyon" kelimesi ile, bir fotoğrafçının yaptığı gibi, belli bir dönemin ya da belli bir fenomenin stilinin tam bir reprodüksiyonunu kastetmiyorum. Bana göre, "Stilizasyon" kavramı, uyuşum, genelleştirme ve sembol kavramlarına ayrılmaz bir biçimde bağlıdır. Belli bir dönemi ya da fenomeni "Stilize etmek", bu dönem ya da fenomenin iç sentezini açığa vurmak, herhangi bir sanat eserinin stilinde gömülü olan gizli özellikleri ortaya çıkarmak için her türlü olası anlatım aracının kullanımı anlamına gelir. (Meyerhold'un notu)

10 Periwig: Peruka. Meyerhold periwig dönem sözüyle peruka kullanımının yaygın olduğu 17. ve 18. yüzyıl Fransa'sından söz etmektedir.

11 Bousqet: (Fransızca) koruluk, ağaçlık.

12 Vesy (Denge): Bryusov'un editörlüğünü yaptığı aylık sembolist dergi. Moskova'da çıkıyordu.

13 ^ Voprosy Zhizni (Yaşamın Soruları): Petersburg'da çıkan aylık bir dergi.

14 Otkaz(tam karşılığı: Red): Biomekaniğin temel kavramlarından biridir. 1914’te Petersburg Stüdyosunda açıklanmış, hem eylemin ana hareket yönü içinde bir parçalanma unsuru(Bir önceki hareket parçasından kopup bir sonrakine hazırlama),Hem de toplu hareket yönünün zıttına bir hareket(karşı hareket) olarak tanımlanmıştır.Otkaz, böylece karmaşıklaşan ve parçalanan hareketi denetim altına tutma, seyircinin ama ondan da önce gerçekten ortaklaşa bir oyunculuk adına rol arkadaşının dikkatini güçlendirme ve bir tür ön-atılım eklenmesiyle oyunculuğun ifade gücünün arttırılması olanaklarını sağlar.