Lüğətin quruluşu

Ş

ŞAKA – zarafat; şaka bir yana – zarafat bir yana

ŞAKACI – zarafatçı, məzəli
ŞAKAK(-ğı) – gicgah; şakak kemiği – gicgah sümüyü
ŞAKAYIK(-kı, -ğı) – pion (bəzək bitkisi)
ŞAMAR – sillə, şapalaq, qapaz; şamar oğlanı – qapazaltı
ŞAMPU(V)AN – şampun
ŞANSSIZLIK(-ğı) – uğursuzluq, bəxtsizlik; şanssızlıka uğradım – bəxtim gətirmədi
ŞARKI – mahnı
ŞARKICI – müğənni
ŞARKİYATCI – şərqşünas
ŞAŞI – çəp, çaş; şaşı gözlü – çəp gözlü
ŞAYAN: şayan dikkate – diqqətəlayiq
ŞEMA – sxemi; muhabere hattı şeması – rabitə xətlərinin sxemi
ŞEMSİYE – çətir, zontik
ŞERİT(-di) – 1) lent; filim şeriti – kinolent; 2) zolaq
ŞIK(-kkı) I – çıxış yolu, alternativ
ŞIK II – qəşəng, zərif, incə; şık bir elbise – gözəl geyim
ŞIMARIK – ərköyün, sözə baxmayan
ŞIMARTMAK – əzizləmək, ərköyün böyütmək
ŞİLEP(-bi) – yük gəmisi
ŞİLİN – şillinq
ŞİLTE – kiçik (pambıq), döşək, döşəkçə, içiltə; eyer şiltesi – yəhər döşəkcəsi; ot şilte – küləş döşək
ŞİMDİ – indi
ŞİMDİLİK – hələlik
ŞİMENDİFER – dəmiryolu; dag şimendiferi – funikulyor
ŞİŞMAN – kök, gonbul
ŞÖLEN – ziyafət
ŞÖMİNE – buxarı, kamin
ŞÖYLE – beləliklə, bax belə, bu qayda ilə; şöyleki – beləki
ŞU(-nu) – o
ŞURA – ora
ŞUBAT(-tı) fevral
ŞURUP(-bu) – 1) sirop, meyvə şirəsi; 2) mikstura; kuvvet şurupu – qüvvət eleksiri
ŞÜKRAN – minnətdarlıq, təşəkkür; şükranını ifade etmek – minnətdarlığını bildirmək
ŞÜT(-tü) – zərbə; kafa şütü – kəllə ilə zərbə (idman)


T

TAAHHÜT(-dü) – təəhhüd, öhdəçilik; taahhüt senedi – öhdəçilik sənədi

TAAHHÜTLÜ: taahhütlü mektup – sifarişli məktub
TAARRUZ – hücum, basqın; taarruza duçar olmak – hücuma məruz qalmaq
TABAK(-ğı) – boşqab, nimçə, nəlbəki; çay tabakı – çay nəlbəkisi
TABAN – 1) daban, pəncə; 2) əsas, özül, bünövrə; 3) oturacaq (riyaziyyat)
TABİİYET(-ti) – 1) tabelik, asılılıq; 2) təbəəlik, vətəndaşlıq
TABİR – ifadə; tabiri caizse – əgər belə ifadə etmək mümkünsə
TABLA – 1) taxta tabaq, xırdavatçı qutusu; 2) külqabı
TABUR – batalyon
TABURE – kətil, taburet
TAÇ(-cı) – 1) tac; 2) aut (idman)
TAHAMMÜL – səbr, dözüm, hövsələ; tahammüla kabil değil – dözülməzdir; tahammül edemedin – dözə bilmədim
TAHDİT(-di) – məhdudiyyət
TAHLİYE – 1) azad etmə (həbsdən və s.); 2) təxliyə, köçürülmə (müharibə zamanı əhalinin sənaye müəssisələrinin və s.); 3) boşaltma (yükü, sərnişini); tahliye limanı – yükboşaltma limanı
TAHMİL – yükləmə; tahmil ambarı – yükləmə anbarı; tahmil kabiliyeti – yükgötürmə qabiliyyəti
TAHMİN – fərziyyə, güman, təxmin, ehtimal
TAHRİP(-bi): tahrip etmek – məhz etmək, dağıtmaq
TAHVİL – istiqraz vərəqəsi
TAKAS(-ssı) – qarşılıqlı hesablaşma
TAKAT(-tı) – güc (motorun və s.)
TAKIM – 1) qrup, komanda, dəstə; çalğı takımı – çalğıçılar dəstəsi; 2) dəst, serviz, qarnitur; 3) taqım, vzvod (hərbi)
TAKIMADA(lar) – arxipelaq
TAKIM YILDIZ – bürc
TAKINMAK – əyninə keçirmək, əyninə taxmaq
TAKSALI – markasız məktub
TAKSİM – 1) bölmə, ayırma; 2) bölmə (riyaziyyat), təqsim
TAKSİT(-ti): taksitle satış – kreditlə satış
TAKVİYE – güclənmə, qüvvətlənmə, gücləndirmə, qüvvətləndirmə
TAMTAKIR – boşboş
TANIK(-ğı) – 1) şahid; tanık getirmek – şahid tutmaq; 2) nişanə, əlamət, dəlil
TANIDIK(-ğı) – tanış
TANIMLAMAK – təyin etmək, müəyyən etmək, təsvir etmək, tanımaq
TANSİYON – 1) gərginlik; siyasi tansiyon – siyasi gərginlik; 2) qan təzyiqi; düşük tansiyon – alçaq qan təzyiqi
TAPINAK(-ğı) – pir, mədəd, ibadətgah
TARAFSIZ – bitərəf
TARIM – kənd təsərrüfatı; tarım makineleri – kənd təsərrüfatı maşınları
TARLA KUŞU – torağay
TARTI – 1) çəki, ağırlıq; tartıya göre – çəkiyə görə; 2) tərəzi; 3) Tərəzi bürcü
TARTIŞMA – müzakirə, disput, mübahisə
TARTIŞMAK – mübahisə etmək, müzakirə etmək
TARTMAK – 1) çəkmək, ölçmək; 2) ölçüb-biçmək, ətraflı düşünmək; sözlerini tartmak – sözlərini ölçüb-biçmək
TASA – dərd, kədər, qayğı
TASAR – layihə, plan
TASARI – layihə (sənədin); kanun tasarısı – qanun layihəsi; tasarı geometri – tərsimi həndəsə
TASARLAMAK – layihələşdirmək, planlaşdırmaq
TASARRUF – qənaətkarlıq, qənaətcillik
TASFİYE – təmizləmə
TASFİYEHANE – neftayırma zavodu
TASLAK(-ğı) – eskiz, cizgi, maket
TASVİP(-bi) – bəyənmə, təqdir etmə
TAŞIT(-tı) – nəqliyyat, nəqliyyat vasitələri; taşıt uçağı – sərnişin təyyarəsi; uzay taşıtları – kosmik gəmilər
TAŞRA – əyalət
TATARSI, TATARIMSI – tam bişməmiş, alaçiy
TATMİN: tatmin etmek – təmin etmək, qane etmək
TATMİNKAR – qənaətbəxş
TATSIZ – 1) dadsız; 2) pis, xoşagəlməz; tatsız bir haber – pis xəbər
TAVIR(-vrı) – hal, vəziyyət, tövr, tərz; tavırını bozmamak – halını pozmamaq
TAVİZ – güzəşt; taviz vermek – güzəşt etmək
TAVLA – nərd
TAYYÖR – qadın kostyumu
TAZMİN – zərərin ödənilməsi, kompensasiya
TEATİ – mübadilə; fikir teatsi – fikir mübadiləsi
TEDAVI – müalicə; tedavı görmek – tibbi yardım almaq; tedavı ve dinlenme evi – sanatoriya
TEDİRGİN: tedirgin etmek – narahat etmək
TEFECİ – sələmçi, müamiləçi
TEFSİR – izah, şərh
TEĞMEN – leytenant
TEHDİT(-di) – təhdid, qorxu, hədə; tehdit etmek – hədə qorxu gəlmək, qorxutmaq
TEKEL – inhisar, monopoliya
TELAFİ: telafi etmek – yerini doldurmaq, əvəzini vermək; telafisi imkansız – əvəz edilməz
TELAKKİ: telakki etmek – hesab etmək, qəbul etmək, qiymətləndirmək
TELEFERİK(-ği) – kanat yolu
TELİF HAKKI – 1) müəlliflik hüququ; 2) qonorar
TELSİZ – 1) radio; telsiz telgraf – radioteleqraf; 2) radioqrama
TELSİZCİ – radist
TEMDİT: temdit etmek – vaxtını uzatmaq, müddətini artırmaq, prolonqasiya etmək (müqavilənin, vekselin və s. vaxtını uzatmaq)
TEMMUZ – iyul
TEMRİN – təmrin, məşq
TENCERE – qazan
TENTÜRDİYOT(-tu) – yod, yod tinkturası
TENZİLAT(-tı) – güzəşt; tenzilatlı satış – ucuzlaşdırılmış satış
TEPKİ – reaksiya; tepkili – reaktiv; tepkili uçak – reaktiv təyyarə
TEPMEK – 1) rədd etmək, imtina etmək; 2) şıllaq atmaq, təpik atmaq
TEPSİ – məcməyi; tepsi kurmak – süfrə açmaq
TERCİH – üstünlük; tercih etmek – üstün tutmaq
TEREOTU(-nu) – şüyüd
TERİM – termin
TERMİNAL(-lı) – sonuncu stansiya
TERTİBAT(-tı) – 1) ölçü; tertibat almak – ölçü götürmək; 2) qurğu, alət, mexanizm
TESBİT(-ti) – möhkəmlətmə, qurma, bərkitmə
TESTERE – mişar
TESTERELEMEK – mişarlamaq
TESVİYE – 1) hamarlama, düzəltmə; 2) nizama salma, qaydaya salma, həll etmə, yoluna qoyma
TESVİYECİ – çilingər, cilalayıcı fəhlə
TEŞHIR – 1) sərgiyə qoyma, nümayiş etdirmə, göstərmə; 2) rüsvay etmə, biabır etmə
TEŞHIS – 1) tanıma, ayırdetmə, müəyyən etmə; 2) diaqnoz (tibbi)
TEŞVİK(-ki) – 1) həvəsləndirmə, şirnikləndirmə, təşviq etmə; 2) təhrik etmə, sövq etmə
TEVDİ: tevdi etmek – təqdim etmək, vermək
TEVKİF – həbs, tutma; tevkif müzekkeresi – həbs haqqında order
TEYİT(-di) – təsdiq
TEYP(-bi) – maqnitofon
TEYZE – xala; teyze kızı – xalaqızı
TEZ I – 1) dissertasiya; tezi müdafaa etmek – dissertasiya müdafiə etmək; 2) fikir, müddəa, tezis; tezlere dayanmak – müddəalara əsaslanmaq
TEZ II – tez, cəld
TEZKERE – sənəd, arayış, vəsiqə; av tezkeresi – ovçuluq vəsiqəsi; hasta tezkeresi – xəstəlik kağızı, bülleten
TIKNAZ – dolğun və alçaq boylu
TIMARHANE – dəlixana
TIPKI – tamamilə oxşar, eyni
TIRPAN – dəryaz, kərənti
TIRAŞ TAKİMİ – üz qırxan alət
TİKSİNÇ(-ci) – iyrənc, çirkin
TİPİ – boran, tufan, çovğun
TİRBUŞON – probkaaçan, ştopor
TİTREKKAVAK(-ğı) – ağcaqovaq
TİTİZ – 1) vasvası, xırdaçı, öcəşkən; 2) tələbkar, prinsipial, ciddi
TOKAT(-dı) – sillə, şapalaq
TOMRUK(-ğu) – tir, şalban
TOPLAM – cəm, nəticə, yekun
TOPLULUK(-ğu) – 1) birlik, cəmiyyət, assosiasiya; 2) kollektiv, qrup
TOPLUM – cəmiyyət; toplumsal – ictimai
TORUN – nəvə
TOY – dovdaq (zoologiya)
TÖREN – təntənə, şadlıq, şənlik, mərasim; açılış töreni – açılış mərasimi; düğün töreni – toy şənliyi; tören yapmak – şadlıq etmək
TÖRENLİ – təntənəli, təmtəraqlı, dəbdəbəli
TRAFİK(-ği) – yol hərəkəti
TRAMPET(-ti) – baraban, təbil; trampet çalmak – təbil çalmaq
TREN – qatar
TRENÇKOT(-tu) – plaş, yağmurluq
TROMPET(-ti) – truba (musiqi aləti), kərənay
TUGAY – briqada
TUĞLA – kərpic; tuğla harmanı – kərpic zavodu
TUHAF – 1) qəribə, təəccüblü; tuhaf hikayeler – məzəli əhvalatlar; 2) gülməli, məzəli
TUHAFİYE – 1) qalantereya; 2) xırdavat dükanı
TULUM – 1) kombinizon; 2) tuluq; 3) tübik
TULUMBA – nasos; yangın tulumbası – yanğın nasosu
TURBA – torf
TURFANDA – novbar (meyvə, tərəvəz)
TURİSTİK ÜS – turist bazası
TURNUVA – turnir; satranç turnuvası – şahmat turniri
TURTA – tort
TURUNCU – narıncı
TURUNÇGİLLER – sitrus bitkiləri
TUŞ –1) klaviş; 2) tuşe (idman)
TUTAM – 1) dəstə, çəngə, tutam; 2) bir çimdik; bir tutam tuz – bir çimdik duz
TUTANAK(-ği) – 1) protokol; 2) akt
TUTAR – 1) cəm, yekun, nəticə; 2) epilepsiya (tibb)
TUTKAL – yapışqan
TUTUCU – 1) konservator; 2) konservativ
TUTUM – 1) qənaət, qənaətcillik; 2) rəftar, davranış; bu adamın tutumunu beğenmiyorum – bu adamın davranışını bəyənmirəm
TUTUŞMAK – 1) alışmaq, yanmaq, alovlanmaq; 2) qoşulmaq, qarışmaq, girişmək; tartışmaya tutuşmak – münaqişəyə qoşulmaq
TUVAL – yağlı boyalarla çəkilmiş şəkil
TUZAK(-ğı) – tələ
TÜKETİCİ – 1) istehlakçı; 2) alıcı, müştəri
TÜKETİM – işlətmə, istifadə, istehlak; özel tüketim – şəxsi istifadə
TÜKÜRÜK(-ğü) – tüpürcək
TÜMEN – diviziya; tümen komutanı – diviziya komandiri
TÜMÖR – şiş (tibb)
TÜP(-bü) – 1) kolba, şüşə; 2) tübik, ampula
TÜR – növ, çeşid
TÜRKÜ – xalq mahnısı; türkü cağırmak – mahnı oxumaq
TÜRLÜ – 1) növ, çeşid; 2) müxtəlif, cürbəcür, növbənöv; türlü düşünceler – müxtəlif fikirlər; türlü yemekler – cürbəcür yeməklər
TÜY – tük, lələk, pərqu; tüy atmak – tük tökmək
TÜZEL: tüzel kişi – hüquqi şəxs
TÜZÜK(-ğü) – nizamnamə, əsasnamə


U

UÇAK(-ğı) – təyyarə; yolcu uçakı – sərnişin təyyarəsi

UFAK – balaca, xırda, kiçik; ufak ev – balaca ev; ufak kardeşim – kiçik qardaşım; ufak para – xırda pul
UĞRAŞMAK – 1) məşğul olmaq, çox işləmək; 2) əleyhinə olmaq; bu adam benimle ne diye uğraşıp durur? – bu adam nəyə görə mənim əleyhimə olur?
UĞURLAMAK – ötürmək, yola salmaq
ULAŞIM – rabitə, əlaqə, kommunikasiya, kontakt; iki şehir arasında ulaşım kesildi – iki şəhər arasında əlaqə kəsildi
ULAŞMAK – 1) çatmaq, yetişmək, gəlmək; mektup yerine ulaştı – məktub yerinə çatdı; 2) nail olmaq, müvəffəq olmaq; 3) kifayət etmək, çatmaq; bu ip karşı tarafa ulaşmıyor – bu ip o biri tərəfə çatmır
ULAŞTIRMA – çatdırma, daşıma
ULAŞTIRMAK – çatdırmaq, vermək, yetirmək; zafere ulaştırmak – qələbəyə çatdırmaq
ULUS – millət, ulus
ULUSAL – milli; ulusal bayram – milli bayram; ulusal giysiler – milli geyimlər
ULUSLARARASI – beynəlxalq, beynəlmiləl; uluslararası ilişkiler – beynəlxalq əlaqələr
UNVAN – 1) titul, rütbə, ad; dünya şampiyonu unvanı – dünya çempionu adı; 2) ünvan
US – şüur, dərrakə, ağıl
USLU – 1) ağıllı, kamallı; 2) dinc, sakit, üzüyola
USTURA – ülgüc
UŞAK(-ğı) – qulluqçu, xidmətçi, nökər; uşak tutmak – nökər tutmaq
UTANÇ(-cı) – xəcalət, həya; utanç duydu – xəcalət çəkdi
UYARI – xəbərdar etmək, yada salma
UYARINCA – uyğun olaraq, müvafiq olaraq
UYARMAK – xəbərdar etmək, diqqətini cəlb etmək
UYDU – peyk; yapma uydu – süni peyk
UYGAR – mədəni, sivilizasiyalı
UYGARLIK(-ğı) – mədəniyyət, sivilizasiya; batı uygarlığı – qərb mədəniyyəti
UYGULAMAK – 1) tətbiq etmək, həyata keçirmək; 2) uzaqlaşdırmaq, uyğunlaşdırmaq
UYRUK(-ğu) – vətəndaş
UYRUKLUK(-ğu) – vətəndaşlıq
UYSAL – itaətkar, üzüyola
UYUKLAMAK – mürgüləmək
UYUM – uyğunluq, harmoniya
UYUŞKAN – yumşaqxasiyyət, sözəbaxan
UYUŞTURUCU – narkotik
UYUTMAK – 1) yuxuya vermək, yatızdırmaq; 2) azaltmaq, sakitləşdirmək (ağrını dərdi və s.)
UZAKDOĞU – Uzaq şərq
UZAY – kosmos; uzay araştırmaları – kosmik tədqiqatlar
UZGÖRÜR – uzaqgörən
UZMAN – mütəxəssis; tarım uzmanı – aqronom


Ü

ÜCRET(-ti) – əmək haqqı, məvacib; asgarı ücret – ən aşağı məvacib

ÜCRETLİ – maaşlı, məvacibli; yüksek ücretli – yüksək maaşlı
ÜÇBOYUTLU – üç ölçülü
ÜÇGEN – 1) üçbucaq; 2) üçbucaqlı
ÜLKÜ – ideal
ÜLSER – yara, xora; mide ülseri – mədə xorası
ÜN – şan, şöhrət; ün almak – şöhrət qazanmaq
ÜNLÜ – məşhur, tanınmış, görkəmli; ünlü bir sinir doktoru – görkəmli nevropatoloq
ÜREM – 1) artım, çoxalma; 2) faiz; düz ürem – adi faiz
ÜRETİCİ – istehsalçı, istehsal edən
ÜRETİM – 1) məhsul, hasilat, hazır məmulat; tarım üretimi – kənd təsərrüfatı məhsulu; 2) istehsal, istehsal etmə, hasil etmə; üretim araçları – istehsal vasitələri
ÜRETMEK – istehsal etmək, hazırlamaq, hasil etmək
ÜRÜN – məhsul, hasilat; ürün fazlası – məhsul bolluğu
ÜS(üssü) – baza; hava üssü – aviabaza
ÜSLENMEK – yerləşmək, bazaları yerləşdirmək
ÜSTEĞMEN – baş leytenant
ÜŞENMEK – tənbəllik etmək
ÜŞÜŞMEK – yürüşüb toplaşmaq, axışıb gəlmək
ÜVEZ – üvəz, quş armudu
ÜYE – 1) üzv (cəmiyyətin, partiyanın, dərnəyin və s.); aile üyeleri – ailə üzvləri; 2) üzv (anatomiya), əza
ÜYELİK(-ği) – üzvlük; ortak pazar üyeliği – ümumi bazar üzvülüyü


V

VAKA – vaqiə, hadisə; sıtma vakaları – qızılca ilə xəstələnmə halları

VALİZ – sakvoyaj, kiçik çamadan, yol çantası
VANTUZ: vantuz çekmek – banka qoymaq
VAPUR – paroxod
VARDİYA – növbə, iş növbəsi; vardiya subayı – növbətçi zabit
VARIŞ – 1) gəlmə, gəlib çıxma, çatma, finiş; varış hattı – finiş xətti; 2) fəhm, fərasət
VARIŞLI – fərasətli, fəhmli
VARMAK – 1) gəlib çıxmaq, varid olmaq, çatmaq, yetişmək; iş buna kadar varmadı – iş o yerə çatmadı
VARSAYIM – fərziyyə, güman
VARSAYMAK – güman etmək, zənn etmək, fərz etmək
VARYOS – gürz, ağır çəkic
VATMAN – vaqonsürən
VAZİSTAS – nəfəslik
VECİBE – 1) öhdəçilik; 2) vəzifə, borc
VEKALET(-ti) – ixtiyar, səlahiyyət, vəkalət, hüquq
VEKİL – 1) nümayəndə, vəkil, müvəkkil; millet vekili – deputat; 2) müavin; komutan vekili – komandirin müavini
VERECEK(-ği) – borc; verecekli – borclu
VERESİYE – kreditlə, nisyə
VEREV(ine) – çəp, çəpinə
VERİM – məhsuldarlıq
VERİMLİ – məhsuldar, bərəkətli, münbit; verimli bir tarla – məhsuldar tarla
VERNİ, VERNİK(-ği) – lak çəkmə, laklama
VERNİKLEME – lak çəkmə, laklama
VESAYET(-ti) – 1) qəyyumluq, himayə; idari vesayet – dövlət himayəsi; 2) vəsiyyət
VESİLE – 1) bəhanə; 2) fürsət
VESTİYER – qarderob, soyunma yeri
VEZNE – 1) kassa, xəzinə; 2) tərəzi, qapan
VİNÇ(-ci) – qaldırıcı kran, bucurqad; elektrik vinçi – elektrik kranı
VİRAJ – viraj, döngə; keskin viraj – sərt döngə
VİTES – sürət, tezlik; ağır vites – kiçik sürət; vitesi değiştirmek – sürəti dəyişmək
VİYOLON – skripka
VİYOLONİST(-ti) – skripkaçı, skripka çalan
VİZON – 1) su samuru; 2) su samuru xəzi
VURDUMDUYMAZ – laqeyd, hissiz, etinasız
VURKUNCU – möhtəkir, alverçi


Y

YABAN – 1) yad, özgə; 2) yabanı, cır (bitkilər)

YABANGÜLÜ(-nü) – itburnu çiçəyi
YADSİMAK – inkar etmək, danmaq
YAFTA – etiket, yarlık
YAĞMURLUK(-ğu) – plaş, yağmurluq, bürüncək
YAHNİ – yəhni (qızardılmış soğanla hazırlanmış ət yeməyi)
YAKACAK(-ğı) – yanacaq
YAKINMAK – şikayətlənmək, gileylənmək
YAKIT(-tı) – yanacaq; akar yakıt – duru yanacaq
YAKLAŞIK – təxmini; yaklaşık olarak – təxmini olaraq
YAKLAŞMAK – yaxınlaşmaq
YAKMAK – yandırmaq, alışdırmaq; ocağı yakmak – ocağı yandırmaq
YALDIZ – 1) qızıl suyu, zər; 2) zahiri bəzək
YALI – 1) çimərlik, sahil; 2) yay evi, villa (dənizin, çayın sahilində)
YALPA – yırğalanma, valaylama; gemi yalpa vuruyordu – gəmi yırğalanırdı
YAMUK(-ğu) – trapesiya; dik yamuk – düzbucaqlı trapesiya
YAN SOKAK – döngə
YANARDAĞ(-ğı) – yanardağ, vulkan
YANGI – iltihab; boğaz yangısı – boğaz iltihabı
YANKESİCİ – oğru, cibgir
YANKI – əks-səda, reaksiya
YAPI – 1) bina, tikili, qurğu; istihsal yapıları – istehsal binaları; 2) tikinti, inşaat, qurma; yapı işleri – tikinti işləri; 3) quruluş, struktur; dilin yapısı – dilin quruluşu
YAPICI – 1) quran, yaradan, inşaatçı; 2) əməli, konstruktiv; yapıcı teklif – əməli təklif
YAPILIŞ – quruluş, konstruksiya
YAPIM – qurma, yaratma, istehsal; yapma boyaların yapımı – süni boyaların istehsalı
YAPIT(-tı) – iş, əsər
YAPMA – 1) yaratma, tikmə, qurma; 2) təmir etmə, düzəltmə; 3) hazırlama; 4) süni, saxta, qəlp
YAPMACIKSIZ – təbii
YAPMAK – 1) etmək, yaratmaq, tikmək, qurmaq, düzəltmək, hazırlamaq; bir seyahat yapmak – səyahət etmək; 2) səbəb olmaq, doğurmaq
YARBAY – podpolkovnik
YARGI – mülahizə, mühakimə, fikir, rəy
YARGIÇ(-cı) – hakim; askeri adliye yargıçı – hərbi hakim
YARGILAMAK – mühakimə etmək
YARIİLETKENLER – yarımkeçiricilər
YARIÇAP(-pı) – radius
YARIMCA – parabaş, miqren
YARIN – sabahkı gün, sabah; yarından tezi yok – sabahdan tez olmayacaq
YASA – qanun; yasalı – qanuni
YASAK(-ğı) – 1) qadağa, yasaq; yasak koymak – qadağa qoymaq; 2) qadağan edilmiş, yasaq olunmuş
YASALAŞMAK – qanuniləşmək, qüvvəyə minmək
YAŞANTI – həyat; kişisel yaşantı – şəxsi həyat
YAŞARLIK(-ğı) – həyat qabiliyyəti
YAT(-tı) – yaxta
YATAK: yatak çarşafı – mələfə
YATAY – üfüqi
YATILI: yatılı okul – internat məktəb, pansion
YATIRIM – kapital qoyuluşu, investisiya
YAVRU – uşaq, uşaqcığaz, bala; kedi yavrusu – pişik balası; yavru çıkarmak – cücə çıxartmaq
YAYA – 1) piyada (adam); yaya geçidi – piyadalar üçün keçid; 2) piyada, ayaqla; yaya gitmek – piyada getmək
YAYGARA – qışqırıq
YAYIM – 1) nəşr; 2) ötürmə, yayma, translyasiya
YAYIN – 1) veriliş; 2) nəşr, nəşr etmə
YAYINLAMAK – 1) nəşr etmək; 2) translyasiya etmək, vermək
YAZ – yay
YAZAR – yazıçı, müəllif; dram yazarı – dramaturq
YEDEK(-ği) – ehtiyat; yedek anahtar – ehtiyat açar
YEĞEN – qardaş oğlu, bacı oğlu, qardaş qızı, bacı qızı
YELEK(-ği) – jilet; cancurtaran yeleki – xilasedici jilet
YELKOVAN – dəqiqə əqrəbi (saatda)
YELPAZE – yelpik
YELTENİŞ – təşəbbüs
YELTENMEK – cəhd etmək, səy etmək, çalışmaq
YEMİN – and; yemini basmak – and içmək
YEMİŞ – meyvə, bar-bəhər, mer-meyvə; yemiş tabağı – meyvə qabı
YENGEÇ(-ci) – 1) yengəc (zoologiya); 2) xərçəng bürcü (astronomiya)
YENİLGİ – məğlubiyyət; yenilgiye uğramak – məğlubiyyətə uğramaq
YENİLMEK – məğlub olmaq, uduzmaq
YENİR, YENİLİR – yeməli
YENMEK – 1) məğlub etmək, qalib gəlmək, udmaq; 2) aradan qaldırmaq, qabağını almaq, öhdəsindən gəlmək; güçlükleri ve mahrumiyetleri yenmek – çətinlikləri və məhrumiyyətləri aradan qaldırmaq
YERMEK – töhmət etmək, məzəmmət etmək, danlamaq
YERMELİ – alçaldıcı, hörmətdən salan; yermeli fıkra – felyeton
YERUCU – qütb
YERYUVARLAĞI(-nı) – Yer kürəsi
YETENEK(-ği) – qabiliyyət
YETERLİK(-ği) – 1) bacarıq, səriştə, qabiliyyət; 2) səlahiyyət
YETİNMEK – kifayətlənmək, qane olmaq; bununla yetinmiyerek – bununla kifayətlənməyərək
YETİŞMEN – stajer
YETKİ – ixtiyar, səlahiyyət, hüquq; yetkisini kullanmak – öz səlahiyyətindən istifadə etmək
YETKİLİ – səlahiyyətli, hüquqlu; yetkili bir şahıs – səlahiyyətli şəxs
YIKAMAK – yumaq
YILDIRMAK – qorxutmaq, hədələmək
YILMAK – qorxmaq, çəkinmək
YIPRANMAK – 1) köhnəlmək, dağılmaq; 2) taqətdən düşmək, əldən düşmək
YOĞUN – sıx, qatı
YOĞUNLUK(-ğu) – sıxlıq; nüfus yoğunluku – əhalinin sıxlığı
YORUM – icmal, şərh, izah; yorumdan kaçınmak – şərh eləməkdən boyun qaçırmaq
YORUMCU – şərhçi, icmalçı; radyo yorumcusu – radio şərhçisi
YORUMLAMAK – kommentari vermək, izah etmək, şərh etmək
YÖNETEM – üsul, metod
YÖNETİM – idarə, rəhbərlik, başçılıq; planlı yönetim – planlı idarə
YÖNETMEK – idarə etmək, rəhbərlik etmək
YÖNETMELİK(-ği) – təlimat, göstəriş
YÖNETMEN – 1) rəhbər, başçı, direktor; 2) quruluşçu, tərtibatçı
YÖRE – eniş, yamac, ətraf, şəhər kənarı, civar
YÖRESEL – yerli; yöresel saatle – yeri vaxtla
YÖRÜNGE – orbit
YUFKA – 1) yuxa; yufka acmak – yuxa yaymaq; 2) nazik, zərif, yuxa; yufka yürekli – ürəyiyuxa
YUNUSBALIĞI(-nı) – delfin
YÜKÜM – vəzifə, borc
YÜRÜRLÜK(-gü) – qüvvədə olmaq (qanun və s.); kanun yürürlükte – qanun qüvvədədir
YÜZBAŞI(-yı) – kapitan, rotmistr
YÜZDE – faiz; yüzde kırk – qırx faiz
YÜZEY – səth; yüzey gerilimi – səthi gərilmə
YÜZEYSEL – səthi; yüzeysel muamele – səthi münasibət
YÜZÖLÇÜMÜ(-nü), YÜZÖLÇE – sahə; ülkenin yüzölçümü nedir? – ölkənin sahəsi nə qədərdir?


Z

ZAM(mmı) – artım, əlavə; kıdem zamı – uzun müddətə işlədiyinə görə maaşa edilən əlavə; fiyatlara zam kondu – qiymətləş bahalaşdı

ZAMİR – əvəzlik (qrammatika)
ZAMK(-kı) – yapışqan
ZATÜRREE – sətəlcəm (tibb)
ZAYİAT(-tı) – itkilər, tələfat; zayiat vermek – itkilər vermək
ZEKİ – ağıllı, şüurlu, zəkalı
ZERDEVA – dələ
ZIMPARA sumbata; zımpara bezi – sumbata bəzi
ZIPLAMAK – hoppanmaq, tullanmaq
ZIVANA: zıvanadan çıkmak – hövsələdən çıxmaq, özündən çıxarmaq
ZİFİRİ: zifiri karanlık – zülmət
ZİFOS – palçıq, çirkab; zifos atmak – biabır etmək, şər atmaq
ZİL – 1) zəng; zile basmak – zəng çalmaq; 2) sinc; zili çalmak – sinc çalmaq
ZİRAAT(-ti) – əkinçilik, kənd təsərrüfatı
ZORBA – zülm edən, əziyyət verən
ZORBALIK(-ğı) – zülm, əziyyət
ZORLUK(-ğu) – çətinlik; bu işin zorluğu var – bu işin çətinliyi var
ZORUNLU – məcburi, zəruri; zorunlu kılmak – məcbur etmək
ZORUNLUK(-ğu) – məcburiyyət, zərurət
ZÜPPE – şıq geyinən, modabaz