M. A.ƏHMƏdov a. C. HÜSeyn

revalvasiyasıdır. 
Devalvasiyada – məzənnə aşağı düşür. Revalvasiyada – 
məzənnə yuxarı qalxır. 
Valyuta məzənnəsinin tənzimlənməsi sahəsində Mərkəzi Bankın 
aşağıdakı funksiyaları var: 1) Kommersiya bankları üçün xaricdən 
cəlb etdikləri kreditlərin həcminə məhdudiyyətlər qoymaq; 2) valyu-
ta, faiz və məzənnə risklərinin həcmlərinin maksimal səviyyəsinin 
təyin etmək; 3) valyuta ehtiyatların idarə etmək; 4) ölkə ərazisində 
xarici valyutanın dövriyyə sferasının və qaydalarını müəyyənləşdir-
mək; 5) valyuta əməliyyatlarının həyat keçirilməsi üçün lisenzi-
yaların razılığını vermək; 6) valyuta əməliyyatlarının uçotu və sta-
tistikası üzrə kommersiya banklarına nəzarət etmək; 7) beynəlxalq 
standartlara uyğunlaşmanı təmin etmək. 
Dövlətin həyata keçirdiyi valyuta məhdudiyyətlərinin aşağıdakı 
növləri var: 1) valyuta əməliyyatlarının lisenziyalaşdırılması; 2) val-
yuta hesablarının tam və yaxud müəyyən hissəsinin bağlanması;
3) mərkəzi, deviz və müxbir banklarda valyuta əməliyyatlarının 
mərkəzləşdirilməsi. 
Valyuta məhdudiyyətlərinin 2 əsas sferasını fərqləndirirlər: 

---

69
1) Tədiyyə balansının cari əməliyyatları (ticarət və 
“görünməyən” əməliyyatlar). 
2) Kapital əməliyyatları (kapitalların və kreditlərin hərəkəti, 
mənfəət, vergi və s. ödəmələrin köçürülməsi). 
Tədiyyə balansının cari əməliyyatları üzrə aşağıdakı valyuta 
məhdudiyyət formaları tətbiq olunur: 
1) 
Xarici 
ixracatçıların 
(ekspartyorların) 
gəlirlərinin 
məhdudlaşdırılması. 
2) Xarici ixracatçıların valyuta gəlirlərinin tam və yaxud müəy-
yən hissəsinin daxilində məcburi satışı. 
3) Xarici tərəfdaşlara xarici valyutanın satışında məhdudiy-
yətlərin qoyulması. 
Milli valyutanın məzənnəsinin artırılması üçün Mərkəzi Bank 
tərəfindən aşağıdakı birbaşa inzibati tənzimləmə metodlar da tətbiq 
olunur: 
1) Milli qiymətli kağızların xaricilərə satışına və qeyri-rezi-
dentlərin investisiyalarına məhdudiyyətlərin qoyulması. 
2) Ölkəyə gətirilən və ölkədən çıxarılan valyutanın həcminə 
məhdudiyyətlərinin qoyulması. 
3) Məcburi depozitlər sxeminin tətbiqi. 
4)Mərkəzi Bankda xarici valyutada olan borcların mütləq 
konversiyası (dəyişdirilməsi) və s.