M. I. Kutbitdinova «institutsional iqtisodiyot»

I₆ q


«Yalpi foyda»

I₅ indeksi aksiyadorlarning aksiyadorlik jamiyatidagi qoldiq daromadni olish huquqidan foydalanishi samaradorligini tahlil qilish uchun taklif etiladi. Agar tadqiq etilayotgan firmaning balansi asosida hisoblab chiqilgan ushbu indeks tarmoq yoki korxonalar guruhlari bo`yicha o`rtacha indeksdan ancha kichik bo`lsa, u holda rasmiy mulkdorlar «agentlar» - menejerlarning opportunistik xatti- harakatlari ehtimoliga e’tiborni qaratishi maqsadga muvofiq hisoblanadi. Menejerlarning opportunizmini, masalan, daromadlar to`g`risidagi hisobotda
«Ma’muriy-boshqaruv xarajatlari» moddasining oshirib ko`rsatilishi holatlari tasdiqlaydi, chunki ko`pincha menejerlar o`z daromadini pul shaklida ko`paytirish imkoniyatidan mahrum bo`ladilar. Shuning uchun I₆ indeksi I₅ indeksining tabiiy to`ldiruvchisi hisoblanadi.


«Naqd pulda to`langan dividendlar»
I<sub>7</sub> q ;
«Soliqlar to`langanidan so`ng foyda»


«Joriy operatsiya xarajatlari»
I₈ q .
«Soliqlar to`langunicha foyda»


Mazkur indekslar firmaning maqsadli funksiyasini tahlil qilish va, o`z navbatida, uning real «prinsipal»ini aniqlash uchun mo`ljallangan. Bir aksiyaga daromadni ko`paytirish gepotezasini tekshirish uchun («prinsipal» - aksiyadorlar) I<sub>7</sub> dividendlarni to`lash koeffitsiyenti qo`llaniladi (naqd pullar harakati haqidagi hisobotdan «Naqd pulda to`langan dividendlar» moddasi). Bunda I₇ koeffitsiyentini dinamikada ko`rib chiqish lozim – faqat uning bir necha hisobot davrlaridagi ijobiy dinamikasi firmaning bir aksiyaga daromadni ko`paytirish maqsadini ko`zlaganligidan dalolat beradi. Ikkinchi tomondan, korxonaning omon qolishga yo`naltirilishi darajasi soliqlar to`langunga qadar foydaning barqaror eng kam miqdori chog`ida joriy operatsiya majburiyatlari va umuman passivning o`zaro nisbati dinamikasi (oshish tomonga) asosida baholanadi.
«Sotilgan tovarlarning tannarxi»
I₉ q ;
(«Zahiralar: xomashyo» Q «Zahiralar: tugallanmagan ishlab chiqarish») («Zahiralar: xomashyo» Q «Zahiralar: tugallanmagan ishlab chiqarish»)