M. I. Kutbitdinova «institutsional iqtisodiyot»

7-BOB. FIRMA NAZARIYASI

1. 
   «Prinsipal» va «agent» o`zaro munosabatlari muammosi
   
2. 
   «Prinsipal-agent» muammolarini hal etish variantlari
   
3. 
   Firmaning ichki tuzilmasi
   
4. 
   Firmalar tipologiyasi. Firmani rivojlantirish trayektoriyasi
   
5. 
   Firmalarning asosiy xillari
   

1. 
   «Prinsipal» va «agent» o`zaro munosabatlari muammosi
   

Ish beruvchida o`zining vijdonliligi to`g`risida shubha uyg`otmagan holda, u qanday sekin ishlashi mumkinligini aniqlash uchun o`z vaqtining katta qismini yo`qotmagan bilimdon xodimni topish amri mahol.

F. Teylor - mehnatni ilmiy tashkil qilish asoschisi


Tashkilot o`lchamlarining o`sishi soni ortgan «agentlar» harakati ustidan nazorat qilish uchun talab etiladigan «prinsipal» xarajatlarining oshishini belgilab beradi. «Agent»ni nazorat qilish zarurati va nazoratni amalga oshirishni istamaslik o`rtasidagi tanlovdan iborat bo`lgan «prinsipal» dilemmasini o`yinlar nazariyasidan quyidagi model yordamida ko`rsatamiz. «Prinsipal»ning nazorat qilish uchun xarajatlari 1 ga teng deylik, «agent» tomonidan o`z majburiyatlarining vijdonan bajarilishidan olinadigan foyda 2 ga va vijdonsizlik bilan bajarganlik holatlardagi yo`qotishlar esa –2 ga teng, deylik. «Agent» tomonidan o`z vazifasini bajarishga nisbatan vijdonsizlik bilan munosabatda bo`lingan yoki «ishdan bo`yin tovlash» holatlari aniqlangan taqdirda, u mukofot olish huquqidan mahrum bo`lishini hisobga olgan holda, «prinsipal» bilan
«agent»ning o`zaro munosabatlari quyidagi matritsa bilan izohlanadi: