M. İ. MƏMMƏdov V. T. AĞAyev

Şək. 2.7. box.az e_mail-ə baxiş səhifəsi

Pəncərəsi açilir ki, bu pəncərə istifadəçiyə elektron məktubları almaq, göndərmək imkanlarını yaradır.
2.3. Faylların ötürülməsi protokolu
FTP, faylların ötürülmə protokolları (ing. File Transfer Protocol) – faylları ötürmə protokolunun köməyi ilə faylların bir kompyuterdən digərinə otürülməsi reqlamentləşdirilir.

Uzaq məsafədə yerləşən kompyuterlə əlaqə yaradan istifa- dəçi istədiyi faylı öz kompyuterindən ona və əksinə göndərə bilər. Başqa sözlə desək FTP şəbəkədəki istənilən kompyuterlə istifadəçi arasında ikili və mətni fayllar mübadiləsi aparmağa imkan verir. Bu protokolun bazası əsasında ümumdünya şəbə- kəsində verilənlərin daonlad (download) və apload (upload) əməliyyatı realizə olunur. Daonlad (download) faylların uzaq şəbəkə kompyuterindən (server) kliyent kompyuterinə köçürül- məsi/yuklenmesi prosesidir. Apload (upload) – əks proses, yəni faylın uzaq məsafədəki kompyuterə yüklənməsi deməkdir¹.

Bu xidmət vasitəsilə bir şəbəkə komputeri ilə digəri arasında fayllar mübadiləsi aparıla bilər. FTP protokolu TCP/IP (Trans- mission Control Protocol over/based on Internet Protocol- İnter- net Protocolu vasitəsilə informasiya Ötürülməsini İdarə edən Protokol) standart protokollar ailəsinin tətbiq səviyyəsinə aid protokollarından biridir. Nəqliyyat səviyyəsində TCP protokolu tətbiq edilir. FTP protokolu ilə proqram istifadəcisi uzaq məsafəli kompüterin fayllar kataloquna baxa, bir kataloqdan digərinə keçə və faylları öz kompüterinə köçürə bilər.

FTP xidməti WEB-də yerləşdirilməsi əhəmiyyət kəsb etməyən informasiya resurslarını arxiv rolunu oynayan kom- püterlərdə saxlamağa və onlardan istifadə etməyə imkan verir. Həmin kompüterlərə başqa sozlə FTP-serverlər deyilir.

FTP arxivinin resurslarının axtanşı üçün «Archive» adlanan və WEB-də yerləşdirilən qlobal axtarış sistemi mövcuddur.





¹ http://az.wikipedia.org/wiki/FTP

Həmin sistemin saxlandığı WEB-serverlərindən birinin ünvanı belədir: http://ftpsearch.ntnu.no. FTP resurslarınm axtanşı üçün regional axtarış sistemləri də mövcuddur, məsələn, Rusiyada

«Filesearch» adlı sistemdən həmin ölkənin FTP-serverlərində saxlanan fayylların axtanşında geniş istifadə edilir. Həmin sistemin İnternet ünvanı belədir: http: //fılesearch.ru.

1. FileZilla – FTP klent

Filezilla FTP-menecerlərin ən yaxşılardan biri olub, FTP-serverlərə fayllar yükləmək və serverlərdən faylları “götürmək” yükləmək məqsədi ilə istifadə edilən menecer proqramlardandır. Proqram rahat və sadə interfeysə malikdir, çoxlu dəstəklənən dillər, habelə texnologiyası və imkanlarının müxtəlifliyi var. Müxtəlif əməliyyat sistemləri üçün açıq, portable versiya mövcuddur. Bundan əlavə, sizin xostinqə fayl- ları yenilənməsi üçün rahatdır.

FileZilla, bir çox xüsusiyyəti olan kiçik amma olduqca güclü bir FTP proqramıdır. Bütün əlaqə məlumatlarınız ilə uzaq serverə etdiyiniz giriş məlumatlarınızı İnternet Explorer tərzi bir interfeys ilə göstərə bilər və yaza bilərsiniz. FileZilla proqramı təhlükəsizlik divarı (firewall), proxy əlaqələri, SSL və Kerberos GSS təhlükəsizliyini dəstəkləyir. Ayrıca əlaqəni açıq saxlama xüsusiyyəti, avtomatik Asci / Binary transferi dəstəyi və digər onlarla inkişaf etmiş köməkçi vasitəsi ilə həm həvəskar həm də professional istifadəçilər üçün çox xüsusiyyətli bir FTP vəzifəsini müvəffəqiyyətlə edə bilərsiniz.