M maxsudova muloqot psixologiyasi o'quv qo'llanma toshkent «turon-iqbol» 2006

К
Kishilar bilan norm al m unosabatlam i o ‘m ata olm aslik, ayniqsa, 
bfznes sohasida sheriklarning holatlari, niyatlarini aniqlay olm aslik, 
o ‘z nuqtayi nazariga o ‘zgalam i professional tarzda ko 'n d ira olm aslik, 
«birovni», uning ichki kechinm alari va o'ziga b o ‘lgan m unosabatini 
aniq tasavvur qila olm aslik am aliy psixologiyada k om m u n ik ativ
uquvsizlik yoki diskom m unikatsiya holatini keltirib chiqaradi. Bunda 
kishilar bir-birlarini tushuna olmay qoladilar, oqibatda tugay deb turgan 
ish bitm asdan cho'zilib ketishi m um kin.
M a’lumki, gaplashayotgan kishilar biri gapiradi, ikkinchisi tinglaydi. 
M uloqotning samaradorligi ana shu ikki qirraning qanchalik o ‘zaro 
mosligi, bir-birini to'ldirishiga bog'liq. [Mashhur am erikalik notiq, 
psixolog Deyl Kamegi «Yaxshi suhbatdosh — yaxshi gapirishni biladigan 
emas, balki yaxshi tinglashni biladigan suhbatdoshdir», deganda aynan 
shu qobiliyatlam ing insonlarda rivojlangan bo'lishini nazarda tutgan.
T inglash m u lo q o tn in g eng m u h im k o m p o n e n tid ir. T in g la sh
s a n 'a tin i p u xta egallam ay o d a m la r b ilan hech q a c h o n so g 'lo m
m unosabat o 'rn a tib bo'lm aydi. Tinglay bilm aslik o g 'ir m a’naviy va 
sezilarli iqtisodiy zarar keltirishi m umkin. Psixolog I.V. D ubrovinaning 
yozishicha, unga tanish psixologlardan biri shunday voqeani hikoya 
qilib bergan: «Kunlaming birida m en tramvayda ketayotgan edim . Butun 
y o 'l davom ida yo'lovchilardan biri o 'zining dard va h asratlarin i m en 
bilan o'rtoqlashib kelardi. M en izohlarsiz uni tinglab borardim . Vaqti- 
vaqti bilan diqqat qilib tinglayotganim ni nam oyon etib tu rard im . 
Tramvay suhbatdoshim ning bekatiga yetib, u tushib ketar ekan sizdek 
yaxshi suhbatdosh bilan an chadan buyon suhbatlashm agan edim , 
dedi. V aholanki, men unga bir og'iz ham so'z aytmagan edim .» N im a 
u chun yo'lovchi bunday xulosaga keldi? Chunki suhbatdosh m aslahat 
berishga shoshilm adi, so'zlovchining uzoq vaqt hal b o'lm ayo tgan
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

muhim muammosini darhol hal etib berishga intilmadi. U faqat e’tibor 
bilan tingladi, suhbatdoshning ruhiy holatini his etib tingladi. Afsuski, 
m uloqot ishtirokchilari k o ‘p hollarda tinglash kuchli psixoterapevtik 
vosita ekanini unutib qo'yadi. Biz suhbatdoshim izning so ‘zlarini 
eshitam iz, lekin eshitish bilan tinglash bir xil narsa emas: