M17. Ikki o’zgaruvchili ifodalarning qiymatini berilgan sonlar orqali toppish. Ifodaning qiymatini topish

M23.Aylanma jismlar. Silindr, konus, shar
Silindr (qadimgi yunoncha: κύλινδρος — val, gʻal-tak):

Matematikada[tahrir | manbasini tahrirlash]

silindrik sirt va ikkita parallel tekislik bilan chegaralangan jism. Parallel tekisliklarning silindrik sirt bilan chegaralangan qismlari Silindrning asoslari deb ataladi. Agar Silindrning asoslari doiralardan iborat boʻlsa, bunday Silindr doiraviy Silindr deyiladi. Silindrni chegaralovchi silindrik sirtning parallel tekisliklar orasidagi qismi silindrning yon sirti deyiladi. Agar silindrik sirt yasovchilari Silindr yasovchisiga perpendikulyar boʻlsa, u toʻgʻri Silindr deb ataladi.

Texnikada[tahrir | manbasini tahrirlash]

mashina va mexanizmlarning mexanik ish energiyasini suyuqlik yoki gazning bosim energiyasiga yoki, aksincha, aylantirib beradigan detali. Ichki silindrik boʻshligʻida porshen yoki plunjer harakatlanib, porshenning goh u tomonidagi, goh bu tomonidagi boʻshliq hajmini oʻzgartirib turadi. Agar porshenning faqat bir tomonidagi boʻshliqsan foydalaniladigan boʻlsa, Silindrning bir tomoni qopqoq bilan berkitiladi, agar ikkala tomonidagi boʻshliqdan foydalaniladigan boʻlsa, ikkita qopqoq va porshenni polzunga tutashtiruvchi shtok koʻzda tutiladi. Gidravlik (suyuklikli) va pnevmatik (havoli) yuritmalarda (metall kesish stanoklari, presslar, koʻtargichlarda), shuningdek, baʼzi porshenli mashinalarda Silindr alohida detal tarzida qilinadi. Koʻp silindrli porshenli mashinalar (ichki yonuv dvigatellari va boshqalar)da koʻpincha Silindrlar umumiy blokka birlashtiriladi. Bunda Silindrlar bir qator (qatorli dvigatel), maʼlum burchak ostida (V-simon dvigatel) yoki roʻparama-roʻpara (oppozit dvigatel) joylashtiriladi. Aylanma harakatlanuvchi nasoslar va gidromotorlarda Silindr koʻpincha oʻqqa radial yoki parallel ravishda rotorta joylashtiriladi.
Avtomobillarning ichki yoruv dvigatellari Silindrlarida bevosita yonilgʻi yonganda hosil boʻladigan gazlarning kengayish bosimidan foydalaniladi. Silindr ichida porshen ilgarilama-qaytma harakatlanib turadi. Krivoship-shatunli mexanizm porshenning ilgarilamaqaytma harakatini tirsakli valning aylanma harakatiga aylantirib beradi.
Konus (qadimgi yunoncha: κώνος - konos — dubulgʻa uchi) — yopiq konus sirt va uni hosil qiluvchilarni kesuvchi S uchidan oʻtmaydigan tekislik bilan chegaralangan geometrik jism. Tekislikning Konus sirt ichida joylashgan qismi Konusning asosi deyiladi. Konus sirtning uchi va Konus asosi bilan chegaralangan qismiga Konusning yon sirti deyiladi. Agar Konusning asosi doiraviy boʻlsa, Konus doiraviy Konus deyiladi. S uchi shu doiraning markaziga proyeksiyalansa, Konus toʻgʻri doiraviy Konus deyiladi, SO kesma esa Konusning balandligi deyiladi. Toʻgʻri burchakli uchburchak oʻzining biror kateti atrofida aylantirilsa, toʻgʻri doiraviy Konus hosil boʻladi. Toʻgʻri doiraviy Konusning yon sirti �=���, , hajmi �=13��2ℎ  formula bilan hisoblangan, bunda: r — Konus asosining radiusi, h — Konus balandligi. �=�2+ℎ2 .^[1]