gnothi geauton
291
Gorttan
kach poezji greckiej, głównie w elegii politycznej, w tragedii, zwłaszcza u Eurypidesa, w komedii Menandra, niejednokrotnie także w epigramie. Straciły one swoje znaczenie dopiero wtedy, gdy powstała uczona poezja dydaktyczna. W literaturze rzymskiej g. p. odegrała bardzo małą rolę. Poszczególne gnomy znajdujemy w utworach Horacego i w bajkach.
gnothi seaoton gr. (łac. łusce te ipsum— poznaj samego siebie) napis w świątyni Apollina w Delfach.
gnoza (gr. gnSsis poznanie) system filozo-ficzno-religijny rozwijający się na Wschodzie, główniew Syrii w II i ni w. n.e. Był on mieszaniną wielu kierunków i przetwarzał w duchu wschodniej teozofii elementy religii babilońskiej, egipskiej, syryjskiej, żydowskiej i chrześcijańskiej oraz hellenistycznych systemów filozoficznych. Gnostycyzm rozwinął się najsilniej przy zetknięciu się z religią chrześcijańską, której przedstawiciele ostro go zresztą krytykowali jako źródło wielu herezji. Jednak i wśród chrześcijan znaleźli się zwolennicy gnostycyzmu i gorliwi jego głosiciele, jak: Walentyn, Saturninus, Bazylides lub syn biskupa z Synopy, Marcjon (U w n.e.). Najenergiczniejszym pogromcą gnostycyzmu był biskup Lyonu, Ireneusz (II w. n.e.). Podstawą g. była wiara w dualizm materii i ducha, przy czym materię uważano za niezależny od Boga czynnik zła. Wyzwolenie człowieka z pęt zła mogło przyjść jedynie drogą wyzwolenia się od materii. Było to rcożliwe tylko dla tych, którzy posiedli wiedzę o tych sprawach, tzn. byli gnos-tykami. Wszystkich ludzi dzielili gnostycy na 3 kategorie: hylików, posiadających tylko dało (gr. hyle materia), psychików, mających ciało i duszę (gr. psycht dusza) oraz pneumatyków (gr. pneuma duch), obdarzonych ponadto jeszcze duchem; do tych ostatnich oczywiście należeli wszyscy gnostycy. Kosmogonia gnostyczna polegała na personifikowaniu sił kosmicznych, tzw. ecnćw, które we wzajemnym zmaganiu się stworzyły świat. Najważniejsze z nich, to— w porządku hierarchicznym siedem eonów, odpowiadających bóstwom babilońskim siedmiu planet. Matka (na wzór Astarty) i Ojciec, najwyższy, niepoznawalny, nienazywalny bóg, zbliżony do absolutu PIotyna. Za moment przełomowy w dziejach świata uważali gnostycy narodzenie Chrystusa, który był według nich jedynie boskiej natury, ludzkie jego ciało uważali jedynie za zjawisko.
Gobrias (Gobryas) 1. jeden z namiestników Cyrusa Starszego, od r. 539 p.n.e. satrapa Babilonii, którą uprzednio zdobył dla monarchii perskiej. Dopomógł do pozbawienia tronu samo-zwanczego Smerdysa na rzecz Dariusza, uczestniczył w wojnach Dariusza ze Scytami. Poślubił córkę Dariusza i miał z nią troje dzieci. 2, dowódca wojsk perskich w bitwie pod Kunaksą (r. 401 p.n.e.), wspomniany przez Ksenofonta.
Golgi (gr. Colgof) miasto na Cyprze założone, wg legendy, przez syna Afrodyty i Adonisa, Golgosa. Było kolonią Sikionu, słynęło z prastarej świątyni Afrodyty i było ważnym ośrodkiem kultu tej bogini.
Goiłaś Marian (1887-1966) profesor Uniwersytetu Łódzkiego, wybitny pedagog, wnikliwy badacz metodyki i dydaktyki tak ogólnej jak w szczególności języków klasycznych, autor licznych podręczników szkolnych i uniweisyteckich, z których najbardziej znana jest Wstępna nauka języka greckiego (l. wyd. 1926) i Gramatyka grecka opracowana wspólnie z M. Aucr-bachem (l. wyd. 1935).
Gomfoj miasto w Tesalii na wschodnim brzegu rzeki Penejos, w pobliżu jej źródeł.
Gonnos dziś Lykostomo; miasto w Tesalii na lewym brzegu rzeki Penejos, w pobliżu doliny Tempe, u stóp Olimpu; ważny punkt strategiczny w czasie najazdu Kserksesa na Grecję i w czasie podboju Grecji przez Rzym. Miejscowość rodzinna Antygona Gonatasa.
Gordian 1. Marcus Antonius Gordianus Afri-canus (r. 158-238 n.e.), bliski krewny Marka Aureliusza, człowiek bardzo zamożny i wykształcony, uprawiał poezję. Dzięki swojej hojności zyskał sobie sympatię obywateli w czasie kariery urzędniczej (edyl. pretor, w r. 229 konsul, w r. 232 prokonsul w Afryce). Mieszkańcy prowincji Afryki wywołali powstanie przeciw okrutnym rządom cesarza Maksyminusa i w r. 237 obwołali cesarzem G. Objął on władzę w r. 238, lecz powstanie zostało stłumione, przy czym syn G. zginął w walce; wówczas G. popełni! samobójstwo. 2. Marcus Antonim Goratamis Afncanus, syn poprzedniego (193 - 238 n.e.), objął wraz z ojcem władzę w Afryce, zginął podczas walk ze stronnikami Maksyminusa. 3. Marcus Antonius Gordianus Pius Felix, siostrzeniec poprzedniego, wybrany, w wieku lat trzynastu, po śmierci wuja i dziada oraz po śmierci Balbinusa i Pupienusa (zob.) na cesarza; rządził w latach 238-244 przy pomocy swego ministra
Gordion
292
Gotowie
Timesiteusa, którego córkę pojął za żonę. Odniósł zwycięstwo nad Gotami i Sarmatami, pokonał króla Persów Saporesa, który atakował Mezopotamię, przeszedł Eufrat. Po śmierci Timesiteusa nowy prefekt pretorianów, Filip, zamordował G.
Gordion starożytne miasto w Azji Mn., na pograniczu Frygii, na prawym brzegu rzeki Senioras. Była tam znana świątynia Zeusa, w której wg legendy heros-eponim miasta, Gordios, miał umieścić wóz i jarzmo przywiązane do dyszla za pomocą niezmiernie splątanego węzła (węzeł gordyjski). Wyrocznia orzekła, że kto rozpłacze ten węzeł, zdobędzie władzę nad Azją. Aleksander Wielki, bawiąc w świątyni, gdy dowiedział się o tej wyroczni, przeciął węzeł mieczem.
Gordios mit. król Frygii, ojciec Midasa, pierwotnie był wieśniakiem. W czasie zamieszek we Frygii wyrocznia orzekła, że kres zamieszkom położy król, który przyjedzie na zwykłym wozie. Zgodnie z tą przepowiednią obwołano królem G., który właśnie przybył do miasta na swym wozie. Jako wotum wdzięczności G. zawiesił wóz w świątyni Zeusa w Gordion. Por. Gordion.
gordyjski węzeł zob. Gordion.
Gorgiasz (Gorgias) z sycyliskiego miasta Leontinoj (ok. r. 483-375 p.n.e.), słynny sofista i teoretyk wymowy. W r. 427 p.n.e., w czasie wojny Leontyńczyków z Syrakuzańczykami został wysłany w poselstwie do Aten, gdzie się potem osiedlił i do końca życia prowadził działalność nauczycielską. Miał wielki wpływ na rozwój artystycznej prozy greckiej, do której wprowadził wielką ilość figur retorycznych. Czarował słuchaczy symetrycznie budowanymi zdaniami, palnymi antytez, aliteracji, asonansów i śmiałych metafor. Swój pogląd na sztukę wymowy przedstawił w zaginionym dziele poświęconym teorii retoryki. Zachowały się jego mowy pt. Helenes enkomion (Pochwała Heleny) i Palamedus enko-mian (Pochwala Palamedesa). Swoje poglądy filozoficzne przedstawił w dziele Perl tu me outos e perl fyseos (O niebycie, czyli O naturze), w którym dowodził po pierwsze, że nic nie istnieje, po drugie, że choćby coś istniało, to jest niepoznawalne, po trzecie, że choćby było poznawalne, nie można by wiedzy tej udzielić komuś innemu. G. jest jednym z głównych rozmówców w dialogu Platona pt. Gorgiasz.
Gorgidas Tebańczyk, najwybitniejszy obok Epaminondasa i Pelopidasa przywódca Teb w okresie ich rozwiktu. Przed zamachem oligarchicznym w r. 382 p.n.e. piastował urząd hip-parcha. W okresie panowania Spartan w Tebach pozostawał prawdopodobnie w rodzinnym mieście, nie brał jednak udziału w jego wyzwalaniu; po wyzwoleniu znów był hipparchem. W r. 378 uczestniczył w wyprawie przeciw Tes-puczykom. Zorganizował też święty hufiec młodzieży tebauskiej.
Gorgo mit. Homer mówi o jednej Gorgonie, Hezjod wymienia ich trzy: Stheno, Euryale, Meduza. Były to córki Forkosa i Keto, o okropnej, budzącej grozę powierzchowności: miały wielkie skrzydła, szpony, węże zamiast włosów, a spojrzenie ich zamieniało człowieka w kamień. Meduza miała być niegdyś piękną dziewczyną, lecz Atena zmieniła jej postać za karę, że w jej świątyni Posejdon uczynił Meduzę matką Pegaza i Chryzaora. Zabił ją Perseusz, a jej głowę Atena umieściła aa swojej tarczy.
Gorgobina miasto Bojów nad rzeką Liger, założone przez nich po zwycięstwie nad Hel-wetami w r. 58 p.n.e.
Goritius zob. Goryckl.
Gortyna miasto na południowym wybrzeżu Krety.
Gorycki Szymon z Pilzna (Goritius) poeta humanistyczny (XVI w.), uczeń Grzegorza Czują z Sambora, uprawiał poezję pansgiryczną i religijną.
gorytos zob. kolczan
Gostkowski Rajmund (1885 -1967) profesor Uniwersytetu Łódzkiego, archeolog, zasłużony pedagog i badacz kultury antycznej. Jego zainteresowania naukowe obsjmują wiele dziedzin kultury antycznej. Owocem studiów ikonograficznych był artykuł Bacchants Romains sur w sarcophage de Krzeszowice (1928), a następnie praca Kaplani i-kaplanki w sztuce kretensko-my-kenskie] i greckie) (1936). Do bardziej znanych publikacji należą Pompsje (1954) oraz prace traktujące o sporcie w starożytności (1928 • -1955).
Goślicki Wawrzyniec biskup kamieniecki, autor słynnego w Europie utworu De optima sena-tore (O wzorowym senatorze), wydanego w r, 1568 w Wenscji.
Gotowie (łac. Goli, Gothi, Gothanes, Gotones) lud pochodzenia germańskiego, zamieszkujący terytoria wschodniej Germanii, dzielił się na Wizygotów i Ostrogotów. G pchani na zachód przez przybywających od wschodu Hunów przeszli w r. 376 n.e. Dunaj i przeniknęli w głąb
Górski Jakób
293
grammateus
państwa rzymskiego. W r. 402 n.e. Wizygoci pod wodzą Alaryka założyli królestwo w Hiszpanii;
Ostrogoci pod wodzą Teodoryka w r. 489 zawładnęli Italią i zajmowali ją aż do r. 553 n.e.
Górski Jakób humanista i teolog, zasłużony w dziejach humanizmu polskiego profesor i rektor Akademii Krakowskiej. Studiował w Krakowie, Padwie i Rzymie, gdzie uzyskał doktorat obojga praw. Napisał szereg prac z dziedziny retoryki, m. in. De perwdis atgue numeris ora-toriis (O periodach i rytmach oratorskich, Kraków 1558), De generibus dicendi (O stylach, Kraków 1559), De figuris fum grammalicis tum rhetoricis (O figurach gramatycznych i retorycznych, Kraków 1560), Commentariorum artis dialecticae libr! decem (Wykład dialektyki, Kraków 1563). Pisał także traktaty moralne, m.in. Pa-raenesis sive de ortu, mutalionibus et inferitu regnorum (O pochodzeniu, zmianach i upadku królestw), napisany na powitanie Henryka Walezego. Był również autorem prac poświęconych zagadnieniom teologicznym. Wiódł długi spór naukowy z Benedyktem Herbestem (zob.) na temat definicji okresu retorycznego.
Gracchus zob. Sempronii.
Gracjan (Flavius Cratianus) najstarszy syn cesarza Walentyniana I, urodzony w Sirmium w r. 359, od r. 367 dzielił władzę z ojcem w cesarstwie zachodnim, pozostawiając wschodnie Teodozjuszowi. Odbył wyprawę przeciw Ala-manom i Sarmatom. Zginął w czasie powstania Maksymina w r. 383.
Gracje (łac. Cratiae) zob. Chwyty.
gradatio zob. ktimaks.
Gradhus zob. Mars.
Graecia zob. Grecja.
Graecia Magna (gr. hę megale Helios) tzw. Wielka Grecja, obejmowała terytoria w południowej Italii, głównie nad Zatoką Tarencką, skolonizowane przez Achajów, Dorów i inne plemiona greckie, począwszy od VIII w. p.n.e. Główne miasta, które doszły do wielkiego rozkwitu, bogactwa i potęgi w okresie od VIII do V w. p.n.e., to: Tarent, Regium, Kroton, Turioj, Metapontum, Elea, Posejdonia (później Paesfum) i in. Niekiedy nazwę Wielkiej Grecji rozciągano również na Sycylię, której wschodnie i południowe wybrzeże skolonizowali Grecy w tym samym okresie.
Graecia Prisca (gr. hę archaja Helios Grecja starodawna) nazwa ta obejmowała tereny położone dookoła Dodony w Epirze.
Graecostasis miejsce na Forum Romanum w pobliżu Kurii (zob. curia 3), gdzie posłowie Grecji i innych obcych krajów oczekiwali na audiencję w senacie. Była to zapewne odkryta platforma, która służyła również za rodzaj trybuny.
grafe (gr. grafe) proces publiczny wzgl. skarga publiczna (pisemna) w przeciwstawieniu do procesu prywatnego wzgl. skargi prywatnej (ustnej), zw. dike. Graft paranómon — skarga publiczna mająca na celu unieważnienie uchwał bule lub eklezji sprzecznych z obowiązującym prawem lub powziętych w niewłaściwy sposób. Zazwyczaj była skierowana przeciwko temu, kto spowodował uchwałę lub poddał wniosek pod głosowanie, i mogła doprowadzić do ukarania tej osoby.
graffiti (wł., od graffito ryty) napisy wyskrobane rylcem. Spotykamy je najczęściej na glinianych lub metalowych przedmiotach użytku codziennego oraz na ścianach domów (np. w Pompejach). Treścią ich jest nazwa prz6(-miotu, imię właściciela lub życzenie skierowane pod adresem użytkownika.
Graiae Alpes część Alp, pasmo górskie ciągnące się pomiędzy Alpes Cottiae i Alpes Poeninae.
Graii, Grai nazwa używana przez poetów rzymskich dla oznaczenia Greków, zwłaszcza z epoki heroicznej.
Graioceli galicka ludność Prowincji, na terenie Alpes Graiae.
Graje (gr. Grajaj) mit. siostry Gorgon, c'órki Forkosa i Keto, były uosobieniem starości. Pierwotnie wymieniano dwie, później trzy:
Dejno, Pefredo i Enyo. Miały we trzy jeden ząb i jedno oko. Strzegły one Gorgon; Perseusz zmusił je, aby'mu wskazały drogę do Meduzy, którą miał zabić.
Grakchus zob. Sempronii.
grammalejon (gr. grammatejori) "lista, wykaz, rejestr; 1. grammatejon leksiarchikón, rejestr obywateli poszczególnych demów ateńskich;
wpisywano tam pełnoletnich mężczyzn po stwierdzeniu, że posiadają pełne prawa obywatelskie. 2. g. fraterikón, rejestr członków poszczególnych fratrii ateńskich.
grammateus (gr. grammateus) nazwa ta określała ludzi pełniących funkcje pisarzy i sekretarzy. W Atenach największe znaczenie mieli: 1. g. kata prytanejan, pisarz wybierany na okres każdej pry-tanii spośród członków Rady; sporządzał on i przechowywał dokumenty wszystkich spraw, jakie prytanowie załatwiali w czasie swego urzę-
granunatike
294
Grecja
dowania. 2. g. tes póleSs, pisarz wybierany przez lud; obowiązkiem jego było odczytywanie aktów urzędowych w czasie zgromadzenia ludowego. 3. g. tes bules, pisarz wybierany przez Radę, pełniący funkcje jej sekretarza.
grammatike (dom. techne) gr. sztuka poprawnego mówienia i pisania. Za pierwszego gramatyka i filologa można słusznie uważać Protago-rasa z Abdery (V w. p.n.e.), najstarszego sofistę, ponieważ w swym dziele pt. Perl orthoepejes (O poprawnym mówieniu) pierwszy wyróżnił niektóre kategorie gramatyczne, jak również zajmował się objaśnianiem poezji. Za twórcę synonimiki słusznie uchodzi inny wybitny sofista, współczesny Protagorasowi, Prodikos z Keos, gdyż pierwszy starał się ustalić różnice pomiędzy zbliżonymi do siebie znaczeniowo wyrazami. Zagadnieniami gramatycznymi zajmowali się uczeni filolodzy aleksyndryjscy; tak np. Arystarch z Samotraki w swym krytycznym wydaniu Homera rozważał w komentarzu również zagadnienia z dziedziny ortografii, akcentu, fleksji i składni. Autorem pierwszej gramatyki greckiej był Dionizjos Trak, uczeń Arystarcha, działający później na Rodos. Obejmowana ona wprawdzie jedynie morfologię, stanowiła jednak podsumowanie zdobyczy nauki greckiej na tym polu i jej usystematyzowanie; cała terminologia z zakresu morfologii, nazwy poszczególnych części mowy i przypadków wywodzą się od Dionizjosa Traka.
grammatistes (gr. grammatistSs) nauczyciel szkól elementarnych uczący czytania, pisania i podstaw arytmetyki.
Granii ród rzymski pochodzenia plebejskiego. 1. O.uintus Granius poborca na licytacjach (II/I w. . p.n.e.), którego nazwisko stało się przysłowiowe jako człowieka dowcipnego. 2. Cnaeus i Qu!n-tus G. stronnicy i towarzysze wygnania Mariusza; jeden z nich był prawdopodobnie pasierbem Mariusza (I w. p.n.e.). 3. Cnaeus G. Flaccus, pisarz z I w. p.n.e., któremu przypisuje się książkę poświęconą Cezarowi pt. De indigita-mentts (O wzywaniu bóstw) oraz dzieło z zakresu prawa sakralnego De iure Parlano. 4. G. Licinianus (II w. n.e.), autor dzieła historycznego, z którego zachowały się fragmenty obejmujące lata 163-78 p.n.e. 5. G. Marcelim (I w. n.e.) namiestnik Bitymi za czasów Tyberiusza, oskarżony o złe obchodzenie się z ludnością. 6. G. Serenus, żyjący za czasów cesarza Hadriana (II w. n.e.), występował w obronie prześladowynych chrześcijan.
Granik (gr. Grdnikos, tac. Granicus) rzeka w Mizji, w Ayi Mniejszej, sławna z odniesionego nad nią zwycięstwa Aleksandra Wielkiego nad Persami w roku 334 p.n.e.
Graszyóski Bonawentura filolog klasyczny i grecysta, autor trylogii dramatycznej w języku greckim: 1. Hagia Sophia; 2. Anastasia;
3. Hestlas, wydanej w latach 1897-1906, oraz komedii w języku greckim o bizantyńskiej filo-zofce, cesarzowej Athenais (wyd. 1911 -1912).
Gratianus zób. Gracjan.
Gratidii Gratidiusze, ród rzymski pochodzący z Arpinum. 1. Marcus Gratidius (II w. p.n.e.), twórca prawa lex tabeltaria dla miasta Arpinum;
walczył pod dowództwem mówcy Marka Antoniusza z piratami w Cylicji, zginął w r. 103 p. n.e. 2. Gratidia, siostra poprzedniego, babka Cycerona. 3. Marcus G., legat Kwintusa Cycerona w Azji w latach 61 - 59 p.n.e.
Grattii ród rzymski pochodzenia plebejskiego;
Grattius poeta rzymski współczesny Owidiuszowi, autor utworu heksametrycznego poświęconego polowaniu pt. Cynegetica. Przypisuje mu się jeszcze zaginiony utwór De aucupio (O łowieniu ptaków).
Grayiscae dziś prawdopodobnie Porto San Clementino; starożytne miasto etruskie położone w okolicy błotnistej i niezdrowej; najpierw należało do terytorium miasta Tarquinii, od r. 183 p.n.e. stało się kolonią rzymską.
Grecja (gr. Helios, łac. Graecia) w węższym znaczeniu nazwa ta obejmowała kraj położony w południowo-wschodniej części Półwyspu Bałkańskiego; część północna obejmowała Tesalię i Epir, część środkowa — Lokryds, Pokidę, Do-rydę, Etolię, Beocję i Attykę; część południowa czyli Peloponez—Achaję, Arkadię, Elidę, Mes-seoię, Lakonię i Argolidę. W szerszym znaczeniu termin G. oznaczał wszystkie tereny, gdzie mówiono po grecku, a więc i szereg wysp rozrzuconych na Morzu Egejskim: Eubsję, Cy-klady, Sporady i Kretę, oraz tereny położone na zachodnim wybrzeżu Azji Mniejszej skolonizowane przez Greków, głównie Jończyków. Najstarsza ludność G., Pelazgowie, uległa w XVIII w. p.n.e. najazdowi Jonów i Achajów, którzy ok. XIV w. p.n.e. zniszczyli również morską potęgę Krety. W XII-XI w. p.n.e. najazd Dorów zburzył potężne zamki mykeńskie i spowodował wielki odpływ ludności na tereny Azji Mniejszej. Od r. 776 p.n.e. rozpoczynają Grecy obliczanie czasu wg Olimpiad. Historie miast-państw grec-
Grecy
295
gry
kich, poleis, wypełniają wewnętrzne walki klasowe między arystokracją a demokracją •v ramach niewolniczej formacji ustrojowej oraz tarcia wewnętrzne. Miasta konsoliditją się jedynie w czasie najazdów perskich (493-479 p.n.e.) pod wodzą Aten i Sparty. Wielki 'Ateński Związek Morski uległ po wojnie peloponeskiej (r. 404 p.n.e.) całkowitemu rozbiciu przez zwycięską Spartę, której hegemonia z kolei została obalona w roku 371 p.n.e. przez Teby po bitwie pod Lcuktrami. Wyczerpana bratobójczymi wojnami G. dostała się w r. 338 p.n.e., po bitwie pod Cheroneją, pod panowanie Macedonii, tracąc niezależność polityczną. Po rozpadnięciu się monarchii Aleksandra W. G. stworzyła dwa związki miast-państ: Achajsid i Etolski. W r. 146 p.n.e. Rzymianie po zburzenia Koryntu utworzyli z G. jedną prowincję rzymską pod nazwą Achai.
Grecy (gr. Hellenes, łac. Graeci) ogólna nazwa plemion zamieszkujących terytorium Grecji właściwej, wysp, pobrzeży Azji Mn. oraz Wielkiej Grecji i Sycylii. Najpierw wchodzą do historii Achajowie, którzy w poł. n tysiąclecia p.n.e. podbijają Kretę, a pod koniec tegoż tysiąclecia kolonizują Cypr i Pamfilię. Jończycy, wywodzący się przede wszystkim z Attyki, skolonizowali Cyklady i wybrzeża Azji Mniejszej. W w. XII p.n.e. pojawili się Dorowie, którzy, idąc z pomocy na południe, opanowali stopniowo Peloponez, południowe Cyklady i część wybrzeża małoazjatyckiego. Największą rolę w rozwoju kultury, nauki i sztuki greckiej odegrali Jonowie, największe sukcesy militarne i zdobywcze osiągnęli Dorowie. Te największe grupy ludów greckich dzieliły się na szereg większych i mniejszych plemion i szczepów mówiących wieloma bardzo zróżnicowanymi dialektami i używających kilku różniących się od siebie alfabetów.
grifos (gr. grtfos) sidła, sieci; w przenośni zagadka, spotykana często w prozie i w poezji aleksandryjskiej, polegająca na metaforycznym pojmowaniu słów, zbliżona do kalamburu.
Groddeck Godfryd Ernest (1762-1826) filolog klasyczny, urodzony w Gdańsku, studiował w Getyndze, do Polski przybył w r. 1787. Najpierw pracował w Puławach jako nauczyciel książąt Czartoryskich i bibliotekarz, w r. 1804 został profesorem języka i .literatury greckiej na Uniwersytecie Wileńskim. Później objął również katedrę literatury łacińskiej oraz religii, mitologii i archeologii klasycznej. Był pierwszym w Polsce filologiem klasycznym w nowożytnym znaczeniu; wykształcił zastęp filologów takich, jak Żukowski, Sobolewski, Hryniewfcz oraz wielu humanistów. Jego uczniem był Adam Mickiewicz, który znajomość filologu klasycznej zdobył u G. taką, ze mógł potem wykładać literaturę łacińską zarówno w Kownie, jak w wiele lat później w Lozannie. G. wydał u Zawadzkiego w Wilnie szereg tekstów autorów greckich i łacińskich oraz Histortae Graecorum litterarlae elementu, I wydanie w r. 1811, H—w 1821.
groma (gr. gr6ma, łac. grama, gnana) przyrząd służący do pomiarów, składający się z dwu umieszczonych na statywie ramion, złączonych ze sobą na krzyż pod kątem prostym. Z ich końców zwisały na sznurkach cztery ciężarki, które pozwalały mierniczemu dokładnie wyznaczyć z danego punktu dwie prostopadłe linie limites. Za pomocą g. wytyczali Rzymianie miejsce na obóz wojskowy, wymierzali teren pod założenie miasta, świątyni, placu targowego; rozsądzali między sąsiadami spory o miedzę czy zatargi między miastami o tereny. W pierwszym okresie istnienia państwa rzymskiego czynności mierniczych wykonywali au-gurowie.
Dostları ilə paylaş: |