gromatici łac. mierniczy; nazwani tak od przyrządu (groma), którym się posługiwali. Występują w Rzymie, począwszy od n w. p.n.e. W okresie cesarstwa państwo utrzymywało stałych urzędników mierniczych, zwanych g. lub agrimensores; w wojsku w razie potrzeby pełnił te czynności centurion, później specjalny mensor.
Gramentura dziś Saponara; miasto w Lukanii.
gry do najważniejszych należały: 1. gra w kości, do której Grecy i Rzymianie używali kostek podłużnych, czworobocznych, o bokach oznaczonych punktami lub kreskami l, 3, 4, 6 (gr. astrdgalos, łac. tatuś), albo sześciennych z punktami, 'względnie kreskami na ściankach, od l do 6 (gr. kybos, łac. tessera). Kostki wkładano do pucharu, wstrząsano je i wyrzucano na stół. Gdy grano astragalami, najlepszy rzut (same „szóstki" lub gdy wszystkie kostki wskazywały różne liczby: 1,3,4,6) zwał się rzutem-Afrodyty lub Wenery; najgorszy (gdy wszystkie kostki wskazywały liczbę 1) zwały się kyon, canis, pies. Przy kostkach sześciennych najlepszy rzut był, gdy dwie lub trzy kostki wykazywały liczbę 6, najgorszy, gdy jedynkę. Dziewczęta bawiły się pięcioma kostkami, podrzucając je do góry i chwytając na odwrotną stronę dłoni. Używano
gryf
296
Grzegorz
też kostek lub monet do gry zwanej wtiasmós, łac. parfmpar, zgadując czy liczba jest parzysta czy nieparzysta, a wiec było to coś w rodzaju cetna-licha. 2. gra w piłkę; uprawiali ją zarówno Grecy, jak Rzymianie od najdawniejszych czasów. Piłki były duże i małe, wyrabiane ze skóry i wypychane pierzem (poganka) lub wełną; Rzymianie napełniali je również powietrzem (JbUs). Piłki były malowane, pilą picia, i zależnie od rodzaju wzoru i koloru nosiły różne nazwy: prasjna, vitrea, vitrea unda, vitrea sediiia. Grano w piłkę podobnie jak dzisiaj: rzucano nią ukośnie o ziemię, przeciwnik zaś ją chwytał (apórraksis odbijanka) albo rzucano piłkę wysoko w górę i chwytano ją w locie (uronią). Inna gra (trlg6n), w której brało udział trzech graczy, polegała na podrzucaniu piłki i chwytaniu jej lewą ręką lub rzucaniu albo odbijaniu piłki w kierunku współgrających. Gry w piłkę nożną starożytni nie znali. 3. gra w orzechy, uprawiana głównie przez młodzież. Układano na ziemi kilka orzechów w szeregu, grający zaś rzucał do nich jeden orzech lub staczał go po pochyłej desce. Jeżeli orzech spadł na leżące na ziemi orzechy, grający zabierał wówczas jako wygraną wszystkie orzechy. 4. różne gry rozgrywane na specjalnych tablicach za pomocą kości i pionków (zwane:
gr. polis, łac. Indus latrunculorum, duodecim scripta), przypominające dzisiejsze gry w warcaby, szachy itp.
gryf (gr. gryps, łac. gryphus) mit. fantastyczne zwierzę wyobrażane w postaci lwa z głową i skrzydłami orła. Wyobrażenia g. dotarły do Grecji z wierzeń religijnych Wschodu: egipskich, chaldejskich, perskich. W okresie hellenistycznym pojawia się gryfolew, który zachowuje jedynie skrzydła orła, a na lwiej głowie ma rogi kozła. Wg legend g. zamieszkiwały ziemie północne, pomiędzy krainą jednookich Arymaspów a Hyperborejczyków. Strzegły złota, symbolizowały siłę, czujność i potęgę bóstwa. Najczęściej łączono je z kręgiem wierzeń apollińskich. W sztuce sepulkralnej symbolizują zwycięstwo życia nad śmiercią. Występują już w sztuce egejskiej w II tysiącleciu p.n.e., w ceramice greckiej orientalizującej z VII - VI w. p.n.e., a następnie stanowią ulubiony motyw greckiej i rzymskiej sztuki dekoracyjnej.
Gryllos 1. ojciec historyka Ksenofonta z Aten (V w. p.n.e.). 2. starszy syn Ksenofonta; uczestniczył w r. 362 p.n.e. w bitwie pod Manty-
neją i zginął w walce. Wśród Ateńczyków panowało mniemanie, że to on zadał śmiertelną ranę wodzowi tebańskiemu Epaminondasowi. Grecki malarz Eufranor przedstawił jego śmierć na obrazie, a Arystoteles poświęci) mu utwór pt. GryUos.
Grynia (gr. Gryneja, Grynton, łac. Grynia, Grynium) miasto portowe w Mizji, lezące o 50 stadiów na południe od Elai, słynne ze wspanialej świątyni i wyroczni Apollina; należało do satrapii frygyskiej. W IV w. p.n.e. wódz macedoński Parmenion zburzył miasto, a mieszkańców sprzedał do niewoli.
GrzebsU zob. Grzepski.
Grzegorz (Gregorius) 1. G. Cudotwórca (Thau-matwgos, i. 213 - 273 n.e.), z pontyjskiej Neo-cezarei, studiował w mieście ojczystym retorykę, słuchał wykładów Orygenesa w palestyńskiej Cezarei i tam przyjął chrzest. Został biskupem i misjonarzem Pontu. Zachowało się po nim wiele pism treści teologicznej oraz Pochwala Orygenesa. 2. G. z Nazjanzu w Kappadocji (r.329-ok. 390 n.e.), kształcił się w Cezarei, Egipcie i Atenach; w r. 371 został wyświęcony na biskupa. Zachowało się wiele jego poezji, kazań, obszerny zbiór listów oraz autobiografia pt. Perl ton heautu bion. Jest jednym z Ojców kościoła greckiego. 3. G. z Nysy (r. 331 -400 n.e.), biskup, jeden z Ojców kościoła greckiego, autor pism teologicznych. Zachowało się 26 jego listów do mieszkańców Nysy. 4. G. biskup Tours (r. 540 - 596 n.e.), wybitny dyplomata i historyk, autor szeregu pism, np.: De virtutibus Martini episcopi libri IV, Liber de vita patrum, Historia Francorum i in. 5. G. z Sanoka, jeden z pierwszych humanistów polskich (urn. w r. 1477), po studiach za granicą wykładał na Uniwersytecie Krakowskim od r. 1428, pierwszy objaśniał sielanki Wergiliusza w duchu humanistycznym. Po klęsce pod Warną przebywał na Węgrzech jako wychowawca synów Jana Hunyadi'ego. Od r. 1451 był arcybiskupem lwowskim. Jego dwór w Dunajowie pod Lwowem stał się ogniskiem skupiającym 'humanistów polskich, tam też przebywał Kallimach. Z pism G. zachowały się jedynie fragmenty. Kallimach wspomina o dziele historycznym pt. De eyocatione Yladislai regls ad regnum Hungariae ac eius expeditionibus centra Twcos (Powołanie króla Władysława na tron węgierski i jego wyprawy przeciw Turkom). W całości znamy Epitafium na śmierć króla Wladyslawa Jagielty i Epitafium na śmierć
297
gymnasiou
królowej Sanki. 6. ff. s Sambora (zw. też Czuj, zlatyniz. Gregorius Vigilantius Samboritanus, 1523-1573) syn biednego mieszczanina, dzięki pracy i zdolnościom wybił się i został profesorem w Akademii Krakowskiej; poeta polsko-
-łaciński, autor pancgiryków, które ujmował w formy alegorycznych sielanek. Uprawiał również poezję religijną.
Grzepski Stanisław (także Grzebskt, 1526-
• 1570), humanista i matematyk, profesor Akademii Krakowskiej, jeden z pierwszych grecy-stów w Polsce; wydał Duo poenwta (Dwa poematy) Grzegorza z Nazjanzu z wierszowanym przekładem (Kraków 1565). Prowadził wykłady o Demostenesie, Lukianie i Arystotelesie.
Gohissa syn króla Numidii, Masynissy (n w. p:n.e.), uczestnik trzeciej wojny punickiej po stronie rzymskiej. Po śmierci ojca w r. 149 p.n.e. objął tron Numidii.
guttus łac. naczynie o bardzo wąskiej szyjce, z którego nalewało się kroplami (gutta) wino, oliwę, ocet; używane głównie przy libacjach.
Gyaros wysepka na Morzu Egejskim, z grupy Cyklad, pustynna i niegościnna; w okresie cesarstwa rzymskiego służyła jako miejsce zesłania.
Gyes (albo Gyges) mit. jeden ze sturękich olbrzymów (zob. hekatonchejrowie).
Gygaje limne (gr. Gygdje limne, łac. Gygaeum stagnum) sztuczne jezioro w Lidii w pobliżu rzeki Hennos, na północ od Sardes, wykopane w celu ochrony Sardes przed powodzią. W pobliżu jeziora znajdowała się stara nekropola, świątynia Artemidy i kurhan Alyattesa.
Gyges Lidyjczyk, syn Daskylosa z rodu Mer-mnadów (w. VII p.n.e.), po zamordowaniu króla Lidii Kandaulesa zajął tron królewski. Prowadził wojny z miastami greckimi w Azji Mn.:
z Miletem, Magnezją, Smymą i Kolofonem. Dla uzyskania pomocy oddał się pod opiekę Asyrii, lecz po odparciu wrogów zerwał z nią i zawarł przymierze z Psammetychem, który walczył z Asyrią o wyzwolenie Egiptu. W r. 652 p.n.e. na Sardes uderzyli Kinuneryjczycy i zajęli miasto, a G. zginął w walce.
Gylippos wódz spartański w wojnie pelopo-neskiej; w r. 414 p.n.e. dowodził armią i flotą spartańską pomagając Syrakuzom przeciw Ateńczykom, których pokonał (wziął do niewoli Nikiasza i Demostenesa). W 10 lat później, dopuściwszy się grabieży mienia publicznego, musiał uciekać z kraju.
gymnasiarchia gr. 1. jedna z form liturgii,
polegająca na zorganizowaniu, utrzymaniu i wyćwiczeniu zapaśników na igrzyska i uroczystości publiczne. Do jej świadczenia byli zobowiązani ci obywatele ateńscy, których roczne dochody przewyższały sumę trzech talentów. 2. w czasach hellenistycznych funkcja urzędnika greckiego polegająca na ćwiczeniu młodzieży w średnich zakładach publicznych—gimnazjach.
gynmasiarchos zób. gimnazjarcha.
gymnasion gr. miejsce do ćwiczeń gimnastycznych, zwane też od nazwy jednej ze swych części składowych palajstra—palaestra. W VI w. p.n.e. były to jeszcze prymitywne boiska i bieżnie pod gołym niebem, urządzane najczęściej w cienistych zagajnikach nad brzegami rzek. Z biegiem czasu, poprzez formę drewnianych szop, przekształcają się one w IV w. p.n.e. w zespól budowli kamiennych, częściowo krytych. G. stanowił nieodzowną instytucję w każdym mieście greckim oraz W tych świętych okręgach, gdzie odbywały się igrzyska. Miejskie g. były teoretycznie dostępne dla wszystkich wolnych obywateli, w praktyce jednak korzystali z nich przede wszystkim trenujący zawodnicy, efebowie oraz ludzie zamożni, mający wiele wolnego czasu. Zawodowi atleci i członkowie arystokratycznych rodów i zrzeszeń korzystali najczęściej z małych luksusowych palestr prywatnych. Miejskie g. były czynne od wschodu do zachodu słońca. Uczęszczający, podzieleni na grupy wg wieku, ćwiczyli w wyznaczonych godzinach, aby się ze sobą nie stykać. Wygląd typowego g., zrekonstruowany na podstawie wykopalisk w Olimpii, Delfach, Priene, Epidauros, na Delos i in. oraz na podstawie opisu Witruwiusza, przedstawiał się, jak następuje: g. składał się z palestry, g. właściwego i stadionu. Palestrę stanowiły cztery kryte portyki okalające centralne prostokątne podwórze. Trzy portyki były pojedyncze, ocieniały aleje, po których się przechadzano, bieżnię i eksedry służące do wypoczynku. Portyk północny był podwójny, szeroki, podzielony na kilka pomieszczeń służących jako szatnie, kąpieliska, składziki oliwy i piasku oraz izby do gier sportowych. Właściwe ćwiczenia gimnastyczne wykonywano na podwórzu wysypanym piaskiem oraz w g. Kształt g. był prostokątny, jak palestry, ale wymiary dużo większe. Był to wielki' park z boiskami, natryskami oraz ustawionymi wśród drzew posągami i ołtarzami bogów. Wzdłuż dłuższych boków ciągnęły się bieżnie. Pośrodku mieściła się duża, pokryta
Gynmeriae insulae
298
piaskiem arena do zapasów. Stadion niekiedy przylegał do krótszego boku g. Odbywały się na nim zawody i popisy publiczne. Miał on kształt wydłużonej elipsy i składał się z areny oraz siedzeń dla widzów. Za najstarsze g. greckie uchodziły spartańskie Dronws i Platanistas. Największą rolę w historii kultury greckiej odegrały g. ateńskie: Akademia, Lykejon, Kynosar-gęś. Do najokazalszych należał g. w Altis (Olim-pia), który został częściowo odkopany.
Gynmesiae insulae zob. Balowy.
gymnetes zob. gimneci.
Gymnopajdiąj doroczne święto w Sparde, uroczyście obchodzone w lipcu, w ciągu 6 • 10 dni, na cześć poległych w bitwie pod Tyreją 300 wojowników spartańskich (VI w. p.n.e.), później także na cześć poległych pod Termopilami (r. 480 p.n.e.) i pod Leuktrami (r. 371 p.n.e.). W czasie uroczystości młodzieńcy popisywali się w zawodach gimnicznych (rodzaj lekkoatletyki) i w muzyce wobec starszyzny i licznie zaproszonych gości —cudzoziemców.
gymnosofistaj zob. gimnosofiści.
gynaeceam zob. gineceum.
gynajkonitłs zob. gineceum.
Gyndes rzeka w południowej części Asyrii. Sławna z tego, iż Cyrus Starszy podzielił ją na 360 kanałów, tzn. tyle, ile dni wynosił rok perski.
Gyrtone starożytne miasto w tesalskiej Pelas-giotis w pobliżu Larissy nad rzeką Penejos, znane już Homerowi.
Gythejon miasto i port na wschodnim wybrzeżu Zatoki Lakońskiej, stanowiące bazę floty lakońskiej w czasie wojen perskich. W r. 455 p.n.e. Tolmidas zniszczył tu okręty Spartan. Epaminondas po bitwie pod Leuktrami (r. 371 p.n.e.) spustoszył miasto i okolice. Za czasów Augusta był tu ważny port handlowy i stocznia okrętowa.
H
habent sua fata Ubelll tac. mają i książki swoje losy CTerencjanus Maurus).
Habron malarz grecki wspomniany przez Pliniusza Starszego. Czas jego życia nieznany.
Hades mit. grecki bóg świata podziemnego (identyfikowany przez Rzymian z Plutonem), syn Kronosa i Rei, małżonek Persefony. W wyobrażeniach plastycznych przedstawiano go jako brodatego mężczyznę w średnim wieku, trzymającego w ręce róg obfitości. Tym samym imieniem nazywano również państwo umarłych, niekiedy tylko miejsce, gdzie umarli odbywają karę za swe występki, podczas gdy dobrzy przebywają w Elizjum.
Hadranum zob. Adranwn.
Hadria zob. Adria.
Hadrian (Publius Aeltus Hadriwuts, r. 76 • 138 n.c.) cesarz rzymski od r. 117, syn Aeliusa Ha-drianusa i Domicji Pauliny, adoptowany przez cesarza Trajana, którego wnuczkę, Wibię Sabinę, pojął za żonę. Wstąpił na tron po śmierci Trajana. Prowadził wojny z Alanami, Dakami i Sarmatami; stłumił powstanie Żydów pod dowództwem Bar Kochby, w Jerozolimie wzniósł świątynię Jowiszowi, a samo miasto nazwał Aelia Capttolina. Wydał kodeks praw, edictwn perpetuum, ułożony przez Sałyiusa Julianusa, który obowiązywał w państwie aż do czasów Justyniana. Pozbawił panów prawa życia i śmierci nad niewolnikami. Założył szereg miast, które nazwał swoim imieniem. Kazał wznieść wielki mur, długi na 80 mil, między Kaledonią a Brytanią, aby przeszkodzić napaściom Kaledończyków. Wzniósł w prowincjach termy, akwedukty, amfiteatry, świątynie, luki triumfalne, zbudował szereg dróg, m.in. drogę wzdłuż wybrzeża Morza Czerwonego, drogę z Kartaginy do Theyeste;
kazał z powrotem ustawić słynnego Kolosa Rodyjskiego, który w ni w. p.n.e. uległ zniszczeniu
wskutek trzęsienia ziemi. W Rzymie odrestaurował Panteon, Forum Augusta, wzniósł świątynię Wenery i Romy, swoje Mauzoleum, w Ti-bur zbudował wspaniałą Villa Hadriana. Popierał rozwój rzemiosł i handlu, opiekował się literatami i uczonymi, sam nawet próbował swych sił na polu piśmiennictwa, układając mowy, poematy itp. Umarł w Bajach.
Hadrianopolis 1. starożytna stolica Tracji nad rzeką Hebros, odbudowana przez cesarza Hadriana i nazwana od jego imienia. 2. miasto w Górnym Egipcie, założone przez Hadriana;
w latach 1902-1903 archeolodzy odkopali tu teatr, łuk triumfalny i szczątki innych budowli. 3. miasto w górach Epiru, założone przez Hadriana, odnowione przez Justyniana. 4. miasto w Karii, przedtem zwane Stratonikeja (zob.).
Hadrometum zob. Adrumetum.
Haedl łac. (gr. JSrffoj) Kozły, nazwa dwóch gwiazd po prawej stronie gwiazdozbioru Woźnicy, na północnym niebie. Zapowiadały początek pory burz i deszczów, stąd przydomek Haedl plwlales.
Haedui zob. Eduowle.
Haemoaia (łac.; gr. Hajmonid) starożytna nazwa Tesalii, używana przez poetów rzymskich. Zob. Hajmon.
Haemiis (iac.; gr. Ha/mos, H^mon) Bałkany, łańcuch górski na północy Tracji.
Hagia Sofia świątynia w Konstantynopolu, budowana trzykrotnie; za Konstantyna konsekrowana w r. 360, odbudowana po pożarze przez Teodozjusza n i konsekrowana w r. 415, następnie zniszczona w r. 532, zbudowana za cesarza Justyniana, między r. 537 a 562 n.e. przez architektów: Izydora z Miletu i Antemiosa z Tralles, ze wspaniałą kopułą o 25 m średnicy, pierwszą w dziejach świata kopułą opartą na założeniu kwadratowym. Po zdobyciu Konstan-
Hagtes z Trojzenu
300
Hałys
tynopola przez Turków w r. 1453 została zamieniona na meczet.
Hagias z Trojzenu (lub z Kolofonu) poeta epicki (VII/VI w. p.n.e.), autor nie zachowanego eposu Nostoj (Powroty); treścią poematu był powrót bohaterów greckich spod Troi (zob. cykliczni poeci, epos).
Hagnon z Tarsos (n w. p.n.e.) filozof grecki, uczeń Kameadesa, zwolennik Nowej Akademii o kierunku sceptycznym; w pismach swoich (nie zachowanych) występował przeciw retoryce pozbawionej podstaw filozoficznych.
Hajmon mit. 1. syn Pelazgosa, ojciec Tessa-losa, heros-eponim Hajmonii, później nazwanej Tesalią. 2. syn Likaona, założyciel Hajmonii w Arkadii. 3. syn Kreona z Teb, narzeczony Anty gony; po skazaniu jej na śmierć przez ojca odebrał sobie życie. 4. ojciec Majona, jednego z uczestników wyprawy trojańskiej. 5. H. z Teb, syn Polidora, wnuk Kadmosa, uszedł do Aten po nieumyślnym zabójstwie krewnego na polowaniu. Potomkowie jego wg legendy osiedlili się na Rodos, następnie zaś w Akragas na Sycylii.
Hajroos1 łańcuch górski, zob. Haemus.
Hajmos2 (Haemus) mit. 1. syn Boreasza i Orejtyi, mąż Rodopy, ojciec Hebrosa, za zuchwalstwo w stosunku do bogów zamieniony w górę, podobnie jak jego małżonka, Rodope. 2. król Scytów, ojciec Eridiosa. 3. Mizyjczyk, syn Aresa towarzysza Telefosa, uczestnik walk pod Troją.
Halesa (dziś ruiny w pobliżu osady Tusa) miasto na Sycylii założone w roku 403 p.n.e., zdobyte przez Rzymian w r. 210 p.n.e., obdarowane prawem municipiiim.
Halesos1 (Halesus) 1. rzeka na Sycylii, nad którą leżało miasto Halesa. 2. góra na Sycylii.
Halesos2 mit. przywódca Aurunków i Osków, sprzymierzeniec Tumusa, zabity przez Euandra. Miał przybyć do Italii z Argos.
halia (gr. hdlid) nazwa zgromadzenia ludowego w niektórych miastach-państwach doryckich, odpowiadającego spartańskiej apelli.
Haliakmon dziś Yistritza; rzeka w Macedonii wpadająca dc Zatoki Tennaickiej.
Haliartos miasto w Beocji na południowym brzegu jeziora Kopais, nad rzeczką Melas, w urodzajnej okolicy, zniszczone w r. 480 p.n.e. przez Persów, potem odbudowane. W czasie wojny peloponeskiej odgrywało ważną rolę jako jedno z głównych miast Związku Becckiego; tu w r. 395 p.n.e. poniósł klęskę i zginął Lizander. Rzymianie w r. 171 p.n.e. zdobyli miasto i całkowicie je zburzyli.
Halikamas (gr. Halikarnassós) najpiękniejsze miasto w Kani, założone przez kolonistów greckich z Trojzenu i Argos. W IX w. p.n.e. należało do związku sześciu miast doryckich*(Lindos, Kamejros i lałysos na Rodos, Knidos, Kos i Halikamas). W VI w. p.n.e. dostało się pod panowanie króla Lidii Krezusa, potem zagarnięte zostało przez Persów. W r. 334 p.n.e. zdobyte i zniszczone przez Aleksandra W. nigdy się już nie podniosło z upadku. Ojczyzna historyków Herodota i Dionizjosa. Znajdowało się tu słynne Mauzoleum (zob.).
Halikyaj miasto na Sycylii w pobliżu Lilibaeum.
Halimus niewielki dem attycki w pobliżu Faleronu, w odległości 35 stadiów od Aten, ze świątynią Heraklesa i Demeter; miejsce urodzenia Tukidydesa.
Halirrotios (gr. Halirrhothios) 1. mit. syn Posejdona i Euryty. Zginął z ręki Aresa, gdy usiłował uprowadzić przemocą córkę Aresa, Alkippę. Posejdon pozwał wtedy Aresa przed sąd bogów na wzgórzu pod Atenami; sąd dwunastu bogów uwolnił Aresa od winy i kary, wzgórze zaś nazwano Areopagiem, czyli Wzgórzem Aresa. 2. H. z Arkadii, jeden ze zwycięzców w pierwszej historycznej Olimpiadzie.
Halizones lud mieszkający nad Morzem Czarnym, w Bitymi; wymienieni przez Homera jako sprzymierzeńcy Trojan.
hahna (gr. hdlmd) skok jako ćwiczenie cielesne; w czasach historycznych stanowił jeden z elementów pięcioboju (zob. pentallon), najczęściej jako skok na odległość.
Halonnesos wyspa na Morzu Egejskim, na północ od Skyros, przez długi czas siedziba piratów.
halteres (gr. halteres) ciężarki metalowe, które trzymali w rękach zawodnicy przy wykonywaniu skoków z miejsca.
Hałykos 1. rzeka na Sycylii (dziś Plątani) w pobliżu Akragas, wpadająca do tzw. Morza Libijskiego, od południowo-zachodniej strony wyspy. 2. port w Argolidzie, zwany też Halieis, założony przez zbuntowanych niewolników zbiegłych z Argos w r. 465 p.n.e.; zamieszkały głównie przez rybaków, stąd nazwa (gr. halieus rybak).
Hałys dziś Kiził L-mak, tzn. czerwona rzeka;
rzeka w Azji Mn., wypływająca z gór Taurus
hamadriada
301
Hannon
i przepływająca Kappadocję, Paflagoaię, wzdłuż granicy Lidii. Słynna ze zwycięstwa Cyrusa Starszego nad królem Lidii Krezusem (VI w. p.n.e.).
bamadriada (Hamadryas) mit. nimfa symbolizująca życie drzewa, w którym mieszka i wraz z którym umiera.
Hamaksitos małe miasteczko na wybrzeżu Troady, na północ od przylądka Lekton, zbudowane prawdopodobnie przez Achajów. W V w. p.n.e. płaciło daninę Ateńczykom, w IV w. przypadło w udziale jednemu z diadochów Aleksandra Wielkiego, Lizymachowi, który przesiedlił ludność miasta do Aleksandrii Troas. Zachowały się ruiny świątyni oraz monety bite przez H. w IV w. p.n.e.
Hamilkar 1. dowódca wojsk kartagińskich w wojnie z Syrakuzami i Agrygentem w r. 480 p.n.e.; zginął w bitwie pod Himerą. 2. wódz kartagiński, pośrednik w zawarciu pokoju między miastami sycyHjskimi w r. 313 p.n.e.; z jednej strony występował związek miast Akragas, Gela i Messana, do których przyłączył się jeszcze Tarent, z drugiej—Syrakuzy. 3. syn Giskona, dowodził wojskami kartagińskimi w r. 310 p.n.e. przeciw Syrakuzom pod wodzą Agatoklesa;
w wojnie tej zginął. 4. dowódca armii kartagińskiej po usunięciu Hannona (r. 261); w r. 260 pobił Rzymian pod Thermae na Sycylii, w r. 257 poniósł klęskę w bitwie morskiej u przylądka Tyndaris, w r. 256 został zwyciężony wraz z Bostarem i Hasdrubalem, synem Hannona przez Marka Atiiiusza Regulusa. 5. H. Barkas, ojciec Hannibala, dowódca wojsk kartagińskich w pierwszej wojnie punickiej, w r. 247 odniósł szereg zwycięstw nad Rzymianami na Sycylii;
jednakże po siedmiu latach walk, po zwycięstwie Gajusza Lutacjusza nad Hannonem przy Wyspach Egackich w r. 242 p.n.e., zmuszony był na rozkaz rządu kartagińskiego ustąpić z Sycylii w r. 241. Powróciwszy do kraju stłumił bunt wojsk najemnych, kierowanych przez Spendiosa i Matona w r. 239. W r. 237 wylądował w Gades, pragnąc podbić Hiszpanię jako rekompensatę za utratę Sycylii. W r. 229 zginął tam w czasie walk pod Helike. 6. Kartagińczyk z armii Has-drubala, brata Hannibala, kierował powstaniem szczepów gallickich przeciw Rzymowi w r. 201 p.n.e, i odniósł sporo sukcesów.
Dostları ilə paylaş: |