Mała encyklopedia kultury antycznej

Kerkina wyspa przy wybrzeżu północnej Afryki, w pobliżu Małej Syrty, z miastem o tej samej nazwie i dogodnym portem, ppłączonym mostem z małą wysepką Kerkinatis.

Kerkopowie (Kerkopes) mit. wg jednej z wer­sji złośliwe i przebiegłe karły mieszkające koło Termopil lub koło Ojchalii albo na wyspach Pitekusach. Z K. związany jest jeden epizod z dziejów Heraklesa, którego obrabowali pod­czas snu. Herakles poskromił ich, przywiązał za nogi do kija i przyniósł do Omfalii. Scenę tę wyobraża słynna metopa z Selinuntu (z ok. 525 r. p.n.e.). Zeus zamienił-AT. w małpy.

Kerkyon mit. syn Posejdona, ojciec Alope, zabity przez Tezeusza za rozboje i okrutne trak­towanie córki.

Kerkyra zob. Korkyra.

Kersobleptes syn Kotysa, król Odrysów;

w r. 357 p.n.e. musiał oddać Ateńczykom Cher-sonez Tracki. W latach 347 - 343 walczył z Fili­pem Macedońskim, został przez niego pokonany i stracił tron.

kerykejon zob. kaduceusz.

keryks (gr. kwyks) herold; heroldowie pełnili w Grecji różne funkcje: a) w czasach najdaw­niejszych byli pomocnikami królów i zajmowali się w szczególności utrzymywaniem porządku na zgromadzeniach, obwieszczali wolę królew­ską i pełnili funkcje posłów królewskich;

b) w okresie późniejszym byli posłami między poszczególnymi państwami; pełnili również funk­cje wywoiywawcze na zgromadzeniach ludo­wych, rozprawach sądowych, pomagali kapła­nom w czasie uroczystości religijnych. Herol­dami byli zawsze ludzie wolni; oznaką ich god­ności była laska z drzewa laurowego lub oliw­nego, owinięta dwoma wężami (kerykejon, łac. caduceus). Heroldowie pozostawali pod szcze­gólną opieką Hermesa i byli nietykalni.

Ketos mit. potwór morski uśmiercony przez Perseusza w chwili, gdy miał rozszarpać Andro­medę.

Keyks mit, syn Hesperosa, władca Trachiny, mąż Alkyone (lub Halkyone), córki Eola. Życie małżonków upływało w tak wielkim szczęściu.

że popadli w zarozumiałość i porównali się z Zeusem i Herą. Zostali ukarani przez Zeusa, który zamienił oboje w ptaki (halkyon dosł. zimorodek, keyks — mewa).

Kibyra 1. miasto w Kabalii w Azji Mniej­szej, zdobyte przez Rzymian w r. 84 p.n.e., za Tyberiusza zniszczone trzęsieniem ziemi; znane z hodowli zbóż i z wyrobów żelaznych. 2, port w Pamfilii w pobliżu granicy Likii.

Kikonowie (gr. Kikones) lud tracki mieszka­jący nad rzeką Hebros i na wybrzeżu aż do miasta Lissos. Kilikia zob. Cylicja.

Killa miasto w Troadzie w Azji Mn. ze świą­tynią Apollina.

Kimmeryjczycy (gr. Kimmenoj, łac. Cimmerii) 1. mityczny lud, wg Homera żyjący na zachod­nich krańcach Oceanu w ciągłych mgłach i ciem­nościach; później siedziby K. umiejscawiano w grotach leżących między Cumae i Bajami w południowej Italii. 2. lud tracki mieszkający na północnym wybrzeżu Morza Czarnego (Cher-sonez Taurydzki) i Sarmacji azjatyckiej. Niepo­kojeni przez Scytów K. robili częste wypady .do Azji Mn., w r. 630 p.n.e. splądrowali nawet Sardes. Poeta grecki Kallinos wzywał w swych elegiach do walki z nimi.

Kimolos wysepka na Morzu Egejskim z grupy Cyklad, leżąca między Sifnos a Melos, znana w starożytności z wybornych fig oraz z glinki używanej do czyszczenia sukna i do celów ko­smetyczny cli.

Kimon syn Miltiadesa i księżniczki trackiej Hegesipyle, ateński polityk i dowódca (ok. r. 507 - 449 p.n.e.), w czasie drugiej wojny per­skiej gorąco popierał politykę Temistoklesa;

w r. 478/7 był strategiem razem z Arystydesem, również i później kilkakrotnie pełnił tę funkcję dowodząc flotą. W r. 466 odniósł nad Persami zwycięstwo morskie i lądowe u ujścia Eurymedontu. Po wygnaniu Temistoklesa i śmierci Arystydesa miał w Atenach duże wpływy i zna­czenie jako przywódca stronnictwa filospartańskiego, ale w r. 461 na mocy sądu skorupko­wego musiał Ateny opuścić. W roku 451, po powrocie z wygnania został dowódcą floty ateńskiej wyruszającej na zdobycie Cypru. W r. 449 umarł w czasie oblężenia miasta Ki-tion na Cyprze.

Kineas z Tesalii (II w. p.n.e.) dyplomata na służbie Pyrrusa, króla Epiru, znakomity mówca i literat.

Kinezjasz z Aten

373

kitarystyka

Kinezjasz (Kinesias) z Aten poeta dytyr&m-biczny z V w. p.n.e., wyśmiewany przez współ­czesnych mu komediopisarzy, Arystofanesa i Strattisa.

Kinyras mit. pierwszy legendarny król Cypru, założyciel miasta Pafos, które uczynił ośrodkiem kultu Afrodyty; sam był jej pierwszym kapła­nem. Smyrna (albo Myrra), jedna z jego córek, zakochała się w nim i podstępnie mu się oddała;

owocem tego związku był Adonis. K. dowie­dziawszy się o popełnionym przez siebie nieświa­domie kazirodztwie, odebrał sobie życie.

Kłos miasto w Bitynii nad zatoką tej samej nazwy, założone przez kolonistów z Miletu, stanowiące ważny ośrodek handlowy.

Kirke (łac. Circe) mit. nimfa, córka Heliosa i Okeanidy Perse, siostra Ajetesa, słynna czaro­dziejka, zamieszkała na wyspie Ajaja na Morzu Adriatyckim. Zamieniła ona towarzyszy Ody-seusza w wieprze, a potem, zmuszona przez .bohatera, przywróciła im ludzką postać i goś­cinnie podejmowała wszystkich przez cały rok.

Kisseus mit. 1. król Tracji, ojciec Hekaby. 2. syn Melamposa, jeden z towarzyszy Turnusa.

Kissia środkowa część prowincji Suzjana, po­łożona nad Zatoką Perską.

kistoforos zob. cystofor.

Kitajron (gr. Kithajron, łac. Cithaeron) leśne pasmo górskie na pograniczu Attyki, Beocji i Megaris, poświęcone Zeusowi i Apollinowi;

tu również odbywały się uroczystości orgiasty-czne na cześć Dionizosa.

kitara (gr. kithdra, kitharis, łac. cithara) gre­cki instrument muzyczny strunowy szarpany, pochodzenia wschodniego; stanowił on udosko­nalony typ liry. K. różniła się zasadniczo od liry odmiennym kształtem pudła rezonansowego, jego wielkością, proporcjami oraz większą liczbą grubych i mocnych strun. Pudło rezonansowe k., znacznie większe od pudla liry, czworokątne, trapezoidalne lub owalne, wykonane było z dre­wna lub z metalu; ramiona k., krótsze od pudła, nie wyginały się na zewnątrz, jak u liry, lecz wznosiły się prosto ku górze. Często k. była zdobiona, rzeźbiona, wykładana szlachetnymi metalami, kamieniami i kością słoniową. W prze­ciwieństwie do liry należała ona do instrumen­tów wirtuozowskich używanych do gry solowej na agonach muzycznych; strojona była w to­nacji doryckiej, frygijskiej i lidyjskiej. Poświę­cona była Apollinowi i stanowiła atrybut tego boga. Nasza znajomość k. greckiej opiera się

na jej przedstawieniach w zespole zabytków archeologicznych, jak malarstwo wazowe, fre­ski, mozaiki, płaskorzeźby na sarkofagach rzym­skich, terakoty i gemmy.

kitarodyka (gr. kitharodia) akompaniament na kitarze do śpiewu solowego lub chóralnego. Śpiew ten był bardziej recytowany niż melodyj­ny. Na repertuar k. składał się przede wszyst­kim tzw. nomos kitarodyczny, stworzony przez Terpandra (VII w. p.n.e.). Była to siedmiodziel-na kompozycja, oparta o stare pieśni liturgiczne, pieśń religijna o charakterze poważnym do tekstu epickiego. Nomy kitarodyczne Terpandra cie­szyły się wielką popularnością w Sparde. Po­nadto należały do k. peany ku czci Apollina śpiewane przez tańczący chór, dytyramby, epi-nikia i in.

kitarystyka gra solowa na kitarze w odróż­nieniu od kitarodyki — akompaniamentu na ki­tarze do śpiewu. Na repertuar kitarzystów skła­dały się partie solowe w takich utworach poe­tyckich, jak hymny, nomosy, dytyramby, epi-nikia, peany itd. oraz utwory specjalne pisane na. kitarę jako instrument solowy. Wirtuozów gry na kitarze nazywano kitarystami (gr. kitha-ristes), w odróżnieniu od kitarodów, śpiewają­cych do wtóru kitary. Grając w pozycji stojącej kitarysta trzymał instrument oparty bokiem o klatkę piersiową i przywiązany pasem do wyciągniętej lewej ręki; gdy grał w pozycji sie­dzącej, opierał instrument o kolano. Struny szarpano albo palcami prawej ręki, albo za pomocą plektronu, tj. krótkiej pałeczki z dre­wna, kości słoniowej lub metalu; tony wybie­rano lewą ręką. W V i IV w. p.n.e. odbywały się w Delfach, Atenach i na wyspie Delos kon­kursy wirtuozowskie kitarystów. Grali oni bądź ustępy solowe na początku utworu poetyckiego lub między strofami, bądź też—z towarzysze­niem śpiewu chóru; w pierwszym wypadku na­zywali się psilokitharistaj, psaltaj, w drugim — chorokithareis. Artysta stający do konkursu odziany był w długi chiton i płaszcz. Popisami kitarystów uświetniano również uczty w Grecji i Rzymie. Najsławniejszym kitarysta w Grecji był Terpander z Antissy w VII w. p.n.e., w Rzy­mie Tigellius za panowania Augusta oraz Menekrates za Nerona. Sam Neron również ucho­dził za wybitnego wirtuoza w grze na kitarze. Liczne przedstawienia kitarystów oraz sceny nauki gry na kitarze znajdują się na wazach czerwonofigurowych z V w. p.n.e. Poza tym

Kition

374

Klejstenes

znana jest rzeźba hellenistyczna w Muzeum Watykańskim przedstawiająca Apollina jako ki-taroda (Apollo Kifharodos).

Kition 1. miasto na południowo-wschodnim wybrzeżu Cypru, założone przez Fenicjan;

w pobliżu miasta znajdowały się kopalnie soli. Ojczyzna filozofa stoickiego Zenona i lekarza Apolloniosa. Przy końcu wojny peloponeskiej miasto zostało zajęte przez Kimona, który tu zginął. 2. miejscowość w Macedonii w pobliżu miasta Pełła.

Kizikos zob. Kyzikos.

Kladeos (albo Kladaos) dopływ rzeki Alfejos w Elidzie, stanowiący granicę świętego okręgu olimpijskiego od zachodu.

kladoj (gr. klddoj) gałązki przewiązane bia­łymi wełnianymi wstążkami, które trzymali w rę­kach błagalnicy proszący o schronienie. Miały one znaczenie kultowe i czyniły błagalnika nie­tykalnym.

Klaros małe miasto w Jonii na przylądku w pobliżu Kolofonu, słynne ze świątyni i wyro

mi Apollina.

klarotowie (gr. klaróta/ lub afammtaj) bezrolni poddani na Krecie, którzy uprawiali rolę. będą­cą własnością poszczególnych obywateli.

Klaudianus zob. Ciaudius Ciaudianus.

Klaudiusz cesarz rzymski zob. Ciaudii 25.

Klaudiusz Ptolemeusz zob. Ptolemeusz 20.

Klaudiusze zob. Ciaudii.

Klazomenaj jedno z dwunastu miast jońskicb na zachodnim wybrzeżu Azji Mniejszej, mię­dzy Smymą a Erytraj, nad Zatoką Smymeńską, w połowie VI w. p.n.e. centrum produkcji tera­kotowych sarkofagów z dekoracją malarską w stylu czamoFgurowym. Ojczyzna filozofa Anaksagorasa.

Kleandridas Spartanin, towarzysz i doradca króla Plejstoanaksa, uczestnik wyprawy na At-tykę w r. 446 p.n.e. Ponieważ wyprawa ta skoń­czyła się niepożądanym dla Sparty rozejmem, obaj zostali skazani na śmierć; K. uciekł do Turioj i brał udział w walkach z Lukanami.

Kleandros 1. tyran w Gela na Sycylii, zamor­dowany w r. 498 p.n.e., po siedmioletnim pa­nowaniu. 2. bratanek poprzedniego, panował w Gela po swoim ojcu Hippokratesie, lecz bar­dzo szybko został obalony przez Gelona. 3. wy­zwoleniec faworyt cesarza rzymskiego Kom-modusa (zm. 190 r. n.e.).

Kleantes (Kleanthes) x Assos w Troadzie (r. 331 - 232 p.n.e.) filozof ze szkoły stoickiej,

uczeń Zenona i jego następca jako scholarcha. Pochodził z ludu, z ubogiej rodziny i zmuszony był ciężko pracować, za co otrzymał przydomek drugi Herakles. Katalog jego pism w liczbie 50 podaje Diogenes Laertios. Obejmują one za­gadnienia z dziedziny fizyki, etyki, polityki, teologii, retoryki, dialektyki, jak również roz­prawy historyczno-literackie, np. O poecie, O pie­śni weselnej itd. Swoje poglądy teologiczne, ety­czne i fizyczne wyraził w Hymnie do Zeusa;

zachowały się fragmenty jego pism.

Klearchos 1. Spartanin, dowódca wojsk w woj­nie peloponeskiej, wódz dziesięciu tysięcy Gre­ków w wojsku Cyrusa Młodszego, zamordo­wany podstępnie przez Tissafemesa w r. 401 p.n.e. 2. K. z Solo] w Cylicji, jeden z najbar­dziej wykształconych uczniów Arystotelesa, au­tor wielu dzieł filozoficznych i historycznych, jak również życiorysów wybitnych mężów; za­chowały się fragmenty.

KIearidas Spartanin, przyjaciel Brazydasa, do­wódca głównych sił spartańskich w bitwie pod Amfipolis w r. 422 p.n.e.

Klejnias ojciec Alkibiadesa, uczestnik wojen perskich, zginął w bitwie pod Koroneją w r. 447.

Klejstenes (Klejsthenes) 1. ostatni tyran Si-kionu, z rodu Ortagorydów (VI w. p.n.e.), w czasie swych rządów uniezależnił Sikion od Argos i odebrał uprzywilejowane stanowisko Doryjczykom przez wprowadzenie nowego po­działu ludności na fyle. Jego antyarystokratyczne tendencje widoczne są również w popieraniu ludowego kultu Dionizosa oraz w zakazie recy-Jowania poematów Homera. Odznaczył się rów­nież jako dowódca w tzw. I wojnie świętej (zob. Krisa). Na dworze K. panował wielki przepych, odbywały się- tu igrzyska i zawody muzyczne. 2. Ateńczyk, syn Megaklesa i Agaristy, córki poprzedniego, jeden z najwybitniejszych przed­stawicieli rodu Alkmeonidów, przywódca demo­kracji ateńskiej. Przeprowadził reformę spo­łeczną, która stała się podwaliną demokratycz­nego ustroju Aten. Najważniejszymi jego posta­nowieniami były; a) podział ludności na 10 fyl lokalnych i 100 demów w ten sposób, że do każdej fyli należała część obszaru górskiego, ' nadmorskiego i miejskiego, a 10 demów two­rzyło jedną fylę. Tak więc w skład każdej fyli weszły wszystkie warstwy ludności. Istotą tej reformy było podważenie dotychczas istnieją­cego w Attyce ustroju rodowego gdyż wskutek nowego podziału terytorialnego rody straciły

Klejtarchos

375

KIeombrotos

swoje znaczenie polityczne, a podstawową jed­nostką stał się dem. Dawne fyle miały już tylko znaczenie sakralne; b) nadanie praw obywatel­skich metojkom, tj. cudzoziemcom osiadłym na stałe w Attyce. Reforma fyl pociągnęła za sobą również reformę najwyższej władzy administra­cyjnej państwa attyckiego, tj. Rady (bule). Składała się ona teraz z 500 członków, po 50 z każdej fyli.

Klejtarchos 1. historyk grecki z okresu helle­nistycznego (IV/rn w. p.n.e.), autor dziejów Aleksandra W. przypuszczalnie w 12 księgach. Nie brał udziału w wyprawach Aleksandra, dzieło swoje oparł na pracach innych pisarzy, którzy uczestniczyli w tych wyprawach, przede wszystkim na dziele Onesikritosa. Poza wypad­kami historycznymi dużo miejsca poświęcił opi­som krajów, przez które przechodziła armia Aleksandra, opisom ich mieszkańców, świata roślinnego i zwierzęcego. Starał się zainteresować czytelnika, mniej natomiast troszczył się o wier­ność historyczną. Nieliczne drobne fragmenty dzieła zachowały się u' Strabona, Atenajosa i Eliana. 2. tyran Eretrii wyznaczony przez Filipa n Macedońskiego w r. 342 p.n.e., razem z Automedonem i Hipparchem.

Klejtodemos (lub Klefdenws) wg Pauzania-sza — najdawniejszy attydograf (TV w. p.n.e.), napisał dzieje Attyki przypuszczalnie w 12 księ­gach i został za nie nagrodzony przez państwo. Zachowały się fragmenty utworu. Był zapewne kapłanem.

Klejtomachos (ok. r. 175-l 10 p.n.e.) pocho­dził z Kartaginy; jego prawdziwe imię brzmiało Hasdrubal. Przybywszy do Aten słuchał wykła­dów Kameadesa, założył własną szkołę filozo­ficzną w Palladion, później został kierownikiem Akademii. Był przedstawicielem kierunku scep­tycznego. Głównym jego dziełem były 4 księgi pisma Perl epoches (O wstrzymywaniu się od sądu). Napisał również dzieło Perl hajreseon (O szkołach filozoficznych) oraz Paramythikos logos (Pocieszenie), zwrócone do ziomków po zburzeniu Kartaginy.

Klejtor (gr. Kle/tor, tac. Clitor, Clitorwm) miasto w północnej Arkadii, należące do Związku Achajskiego.

Klejtos 1. wódz Aleksandra W., któremu uratował życie w bitwie nad rzeką Granik w r. 334 p.n.e. Po śmierci Filotasa otrzymał dowództwo nad gwardią przyboczną, ą później satrapię Baktrię. Został zabity przez Aleksandra

po pijanemu w czasie uczty w r. 327. 2. do­wódca floty macedońskiej w Wojnie Lamijskiej w r. 322 p.n.e. zwyciężył Ateńczyków koło Amor-gos. W r. 321 otrzymał satrapię Lidię, skąd wy­gnał go Antygonos w dwa lata później. Umarł w r. 318.

Kleliusze zob. Cloelii.

Klemens Aleksandryjski (Titus Flavius Clemens) teolog i pisarz chrześcijański z II/III w. n.e. Był nauczycielem w szkole Panajtiosa w Alek­sandrii, tzw. Szkole Katechetycznej, a później jego następcą. Prześladowany przez Septimiusza Sewera, musiał w r. 202 opuścić Aleksandrię, do której już nie wrócił, spędzając ostatnie lata życia głównie w Antiochii. Zachowały się trzy dzieła Klemensa: Protreptikos pros Hellenas (Zachęta do Greków), w którym autor przed­stawia filozofię grecką jako wstęp do chrześci­jaństwa; Pajdagogos (Mowa wychowawcza) w 3 księgach, gdzie autor przedstawił szczegółowe przepisy życia chrześcijańskiego, przeznaczone przede wszystkim dla wychowanków Szkoły Katechetycznej; Stromateis (Kobierce) w 8 księ­gach, o luźnej budowie, zawierają omówienie najważniejszych zagadnień filozofii chrześcijań­skiej.

Kleobis i Biton mit. synowie Kydippe, ka­płanki Hery w Argos, znani ze swej miłości do matki. W czasie świąt na cześć Hery zanieśli matkę na wozie do świątyni, ponieważ woły były zajęte w polu. Podczas gdy oczekujący na kapłankę tłum sławił postępek młodzieńców, matka prosiła bogów, aby zesłali synom naj­większe szczęście, jakie może spotkać ludzi na ziemi. Bogowie zesłali im cichą śmierć we śnie. W VI w. p.n.e. Argejczycy wznieśli im w Del­fach posągi dłuta Polimedesa (dziś w Muzeum Delfickim).

Kleobulos z Lindos na Rodos (VI w. p.n.e.) zaliczany do Siedmiu mędrców.

Kleofrades garncarz attycki z okresu dojrza­łego archaizmu. W latach 500-475 p.n.e. w war­sztacie jego pracował tzw. malarz Kleofradesa, zaliczany obecnie do wybitniejszych przedsta­wicieli tej epoki.

KIeombrotos 1. najmłodszy syn króla Ana-ksandridasa, brat sławnego Leonidasa poleg­łego pod Termopilami, ojciec Pauzaniasza, zwycięzcy spod Platei, i Nikomedesa, dowodzą­cego pod Tanagrą. Przez krótki czas sprawował opiekę nad synem Leonidasa, Plejstarchosem. Sam również brał udział w wojnach perskich.

KIeomedes__376__Kleopatra'>KIeomedes

376

Kleopatra

2. K. I, król Sparty, syn króla Pauzaniasza, zastępca swego brata Agesipolisa, dowodził nie­udaną wyprawą przeciw Tebom w r. 378 p.n.e., w roku 371 poległ pod Leuktrami. 3. K. II, król Sparty, następca swego teścia, Leonidasa, usu­niętego od władzy i skazanego na wygnanie przy współudziale samego K. w r. 242 p.n.e. Gdy Leonidas w następnym roku powrócił, skazał K. na śmierć, potem jednak darował mu życie i kazał opuścić kraj.

KIeomedes filozof-stoik z II w. n.e., autor dzieła (nie zachowanego) p(. Cykliczna teoria zjawisk niebieskich, przeciwnik epikureizmu.

KIeomenes 1. król Sparty, syn Anaksandri-dasa, ok. r. 519 p.n.e. pokonał Argos. W r. 510 przyczynił się do wypędzenia z Aten tyrana Hippiasza; podburzał ateńską arystokrację prze­ciw Klejstenesowi i popierał Isagorasa, musiał •jednak .ustąpić przed wolą ludu ateńskiego. Pragnąc się pozbyć wspóipanującego Demara-tosa, przekupił wyrocznię w Delfach; gdy się to wykryło, musiał uciekać z kraju, w końcu odebrał sobie życie. 2. syn Kleombrotosa I, król Sparty, panował w latach 370-309 p.n.e.

3. syn Leonidasa II, król Sparty, kontynuator reform Agisa IV. Odniósłszy dwa wielkie zwy­cięstwa nad Związkiem Achajskim, dokonał w r. 226 p.n.e. zamachu stanu: zniósł eforat i geruzję, przepędził 80 oligarchów, przeprowa­dził umorzenie długów i podział gruntów, przy­wrócił wychowanie starospartańskie. Dokonaw­szy tych reform, dążył do uzyskania hegemonii Sparty na Peloponezie. Wiele miast przeszło na jego stronę. W r. 221 został pobity pod Sellazją przez stratega Związku Achajskiego, Aratosa, sprzymierzonego z królem macedońskim Anty-gonosem Dosonem. K. uszedł do Egiptu i tam odebrał sobie życie w r. 219. 4. syn Apollodora, rzeźbiarz ateński z I w. p.n.e., którego podpis znajduje się na posągu Wenus Medycejskiej. 5. syn Kleomenesa, rzeźbiarz ateński z I w. n.e., podpisany na posągu tzw. Gennanika, znajdu­jącym się w muzeum w Luwrze w Paryżu.

Kleon 1. z zawodu garbarz, przywódca ludo­wy w Atenach po śmierci Peryklesa, naczelny wódz wojsk ateńskich w czasie wojny pelopo-neskiej, zdobywca (wspólnie z Demostenesem) Sfakterii w r. 425 p.n.e. W r. 422 został poko­nany przez Spartanina Brazydasa w czasie oblę­żenia Amfipolis i tam zginął. Był on często celem szyderstw i złośliwych wycieczek kome­diopisarzy ateńskich, zwłaszcza Arystofanesa.

2. malarz grecki wspomniany przez Pliniu­sza, twórca obrazu przedstawiającego Kadmosa. Obraz znajdował się prawdopodobnie w Tebach. Czas życia K. nieznany. 3. zob. Atargatis.

Kleonaj 1. małe miasto na Peloponezie, na wzgórzu wznoszącym się przy drodze wiodącej z Argos do Koryntu, na południo-wschód od Nemei; tutaj, wg legendy, Herakles zabił lwa nemejskiego. Tutaj też odbywały się słynne igrzyska nemejskie. 2. miasto w Chalkidike.

Kleonymos 1. demagog ateński, często atako­wany w komediach Arystofanesa. 2. młodszy syn Kleomenesa II, króla Sparty; po śmierci ojca (309 r.) musiał (rzekomo z powodu zbyt gwałtownego charakteru) zrezygnować z tronu na rzecz swego bratanka Areusa. Udał się wów­czas do Italii i tam w r. 303 p.n.e. walczył po stronie Tarentyjczyków przeciw Lukanom. Po­tem uczestniczył jeszcze w wielu awanturniczych przedsięwzięciach, z różnym powodzeniem.

Kleopatra 1. ostatnia żona Filipa II Mace­dońskiego (IV w. p.n.e.), zamordowana po jego śmierci z poduszczenia pierwszej żony tego króla, Olimpias (matki Aleksandra W.). 2. córka Filipa II Macedońskiego i Olimpias, żona Alek­sandra z Epiru, po jego śmierci zaślubiła Perdikkasa. W r. 308 p.n.e. została zamordo­wana prawdopodobnie za sprawą Antygonosa. 3'. K. I egipska, żona -Ptolemeusza V Epifanesa (II w. p.n.e.). 4. K. II, córka poprzedniej, uro­dzona ok. r. 185 p.n.e., poślubiła swego młod­szego brata Ptolemeusza VI, po jego śmierci zaś — drugiego brata, Euergetesa II, który za­mordował jej syna z pierwszego małżeństwa. 5. K. IV, wnuczka poprzedniej, małżonka swego brata, Ptolemeusza VIII Sotera, potem Antiocha IX syryjskiego. 6. K. V, siostra i żona Ptoleme­usza Auletesa (pocz. I w. p.n.e.). 7. K. Berenike, córka Ptolemeusza VIII Sotera, żona Ptole­meusza Aleksandra, była po jego śmierci wspót-regentką Egiptu z ojcem, przywołanym na tron z długoletniego wygnania. Po śmierci ojca po­ślubiła swego kuzyna Ptolemeusza X Aleksan­dra, który własnoręcznie ją zabił (pierwsza poł. I w. p.n.e.). 8. K. Selene, córka Ptolemeusza VII, poślubiła kolejno: swego brata Piolemeusza VIII Sotera (w r. 115 p.n.e.),-Antiocha VIII Seleukidę, Antiocha IX i Antiocha X. W czasie, walk Syrii z Tigranesem królem . Armenii została przez tego ostatniego zamordowana. 9. K. VII Wielka (r. 69 - 30 p.n.e.), córka Ptolemeusza XI Auletesa, po jego śmierci objęła tron wspólnie