MadenciLİK Özel iHTİsas komisyonu
MADENCİLİK ÖZEL İHTİSAS KOMİSYONU
Yüklə 5,17 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ENDÜSTRİYEL HAMMADDELER ALT KOMİSYONU
- YAPI MALZEMELERİ (ARDUVAZ(Sleyt))
- DÜNYA DOGAL TAS PIYASASI
MADENCİLİK ÖZEL İHTİSAS KOMİSYONU
ENDÜSTRİYEL HAMMADDELER ALT KOMİSYONU
YAPI MALZEMELERİ (ARDUVAZ(Sleyt))
1. Tanımı, Kullanım Alanları ve Tarihçe Arduvaz kil yataklarının diajenez sonucu şistleşmesinden oluşan ince tabakalı kayaçlardır. Şistleşme, genellikle tabakalaşmaya paralel olup kayacın ince tabakalar halinde dilimlenmesini sağlar. Genellikle koyu gri renkli olan arduvaz mika, kuvars ve klorit gibi mineraller ihtiva eder. Bu mineraller az çok silisleşmiş killi ve marnlı bir hamurla bağlanmıştır. SiO2 oranı %50-68 arasında bulunmuştur. Oldukça sert olan arduvaz su geçirmez ve atmosfer şartlarına dayanıklıdır. Arduvaz eğer pirit ve kalsit ihtiva ederse kolay bozuşur, açığa çıkan sülfürik asit çakılan çivileri de paslandırdığından arduvazı çatı kaplama malzemesi olarak kullanılamaz hale getirir. Minerolojik bileşimdeki değişimler, mermer ve diğer dekorasyon taşlarında olduğu gibi, arduvazı da renk ve desen bakımından farklı özelliklere kavuşturulabilir. Arduvaz, diğer adı ile sleyt 900 kg cm2 basınca dayanıklıdır. Gerek çatı, gerekse dış yüzey kaplamalarında ebad ve kalınlık hususunda belli standartlar yürürlüktedir. Çatı arduvazlarının birkaç yüz yıl dayandığına dair kayıtlar bulunmuştur. İstanbul Haydarpaşa tarihi gar binası Almanya’dan ithal edilen arduvaz ile kaplanmıştır. Binanın ön cephesindeki kitabede bu arduvazlar hakkında bilgi vardır. Ankara’da Ulus ve İstasyon civarındaki bazı eski ve tarihi binaların çatıları da arduvazlarla kaplanmıştır. İngiltere’nin Galler bölgesinde arduvazın 1750 yılından beri çatı kaplama malzemesi olarak kullanıldığı bilinmektedir. 1898 yılında İngiltere arduvaz üretimi 650.000 ton ile zirveye ulaşmıştır. Arduvaz çatı ve duvar kaplama malzemesi olma dışında iyi bir döşeme ve dekarasyon malzemesi olarak da pazar bulmuştur. Pul ve toz sleyt ise hem asfalt agregası, hem de lastik-plastik ve ilaç sanayiinde dolgu maddesi olarak kullanılmaktadır. Genleşen sleytler ise hafif yapı malzemesi olarak değerlendirilir. 2. Rezerv ve İşletmeler Ülkemizde arduvaz yatakları Zonguldak-Kastamonu yöresinde bulunmakta ve mahallen kullanılmaktadır. Paleozoik şist formasyonları sleyt yatakları için bütün dünyada ana kayaçlardır. Ege bölgesinde de bazı yatakların değerlendirildiği bilinmektedir. Başkale-Hakkari yolu boyunca, muhtemelen üst kretase yaşlı fliş formasyonlarına ait arduvazlar çok büyük boyutlu levhalar halinde görülmektedir. Arduvaz yataklarında hem açık hem de kapalı işletme yapılmaktadır. Açık ocak işletmelerinde bazen 1200 m2 ye ulaşan büyük hacimli boşluklar oluşturulmakta, buradan önce 1-3 tonluk bloklar çıkarılmaktadır. Daha sonra bu bloklar en fazla 15 cm. kalınlığındaki levhalara ayrılıp elmas testere ile kesilmekte ve nihayet dilimlere ayrılmaktadır. Agrega ve dolgu maddesi olan sleytler ise kırma ve öğütme işlemleri sonucu pul ve toz sleyt haline getirilmektedir. 3. Üretim-Fiyat ve Dış Ticaret Ülkemizde bazı yörelerde tabii haliyle, çatı kaplama malzemesi olarak sleyt kullanıldığı bilinmektedir. Bazı tüketicilerin de yılda 10t. Seviyesinde pul ve toz arduvaz ithal edip dolgu maddesi olarak kullandıkları zaman zaman görülmüştür. Dekorasyon amacı ile Ege bölgesinden yurt dışına sleyt ihraç edildiği de söylenmektedir. DİE nın 1998 yılı ihracat listesinde görülen Gre-ham ve dörtgen blok-kalın dilim olarak adlandırılan ürünün sleyt olma ihtimali vardır. 40.000 dolar değerinde 420 ton ihracat yapıldığı görülmektedir. Avrupa’da üretim a- ince tabaka: 3-6 mm, b- Orta kalınlık: 6-10 mm. ve c-Döşeme taşı >10 mm. olarak sınıflanmaktadır. İspanya 420.000 t./y. üretimi ile bilinen en büyük üreticidir ve ürettiği sleytin % 80 nini ihraç etmektedir. 1995 ve 1996 yıllarında Fransa’nın üretimi 30.000t, İngiltere ve Almanya’nın 20.000t ve Portekiz’in 55.000t olmuştur. Diğer üreticiler Çin, Norveç, Hindistan, Brezilya, Kanada ve G. Afrika’dır. Bu ülkelerin 1995 yılında Avrupa Birliğine yaptıkları toplam sleyt ihracatı 46.678t olmuştur. İtalya 1990 yılında yer altı işletmelerinden 100.000 t sleyt üretmiştir. Bunun büyük kısmı bilardo masası yapımında kullanılmıştır. Birinci kalite-geleneksel boyutlu (325 mm x 220 mm.) arduvazın 1000 adedinin satış fiyatı 960 ECÜ’dür. Ekonomik kalite için bu fiyat 600 ECÜ, extra kalite için ise 1500 ECÜ’dür. Avrupa Birliğinde halen sleytin sağlamlık-dayanıklılık, donmaya mukavemet ve su emme gibi özellikleri standartlaştırılmaya çalışılmaktadır. 4. Amaçlar ve Planlanan Yatırımlar Kıymetli tarım toprakları ve yüksek enerji kullanılarak yapılan kiremit yerine arduvaz kullanımının özendirilmesi gerekir. Kiremite göre daha hafif olduğu için depreme dayanıklı konut amacına da arduvaz daha uygundur. Plan döneminde MTA’nın, arduvaz bakımından ümitli olduğu bilinen bölgelerde ve formasyonlarda prospeksiyon ve detay etütler yaparak kaynaklarımızı bütün özellikleri ile ortaya çıkarması gerekmektedir. Bulunan yatakların işletilmesi ve kullanılması için de müteşebbisler teşvik edilmelidir. Ayrıca arduvaz da Taşocakları nizamnamesi kapsamından çıkarılarak Maden Kanunu kapsamına alınmalıdır. Ek.1. DÜNYA DOGAL TAS PIYASASIKAYNAK : Montani, C. ; Stone 99 ; World Marketing Handbook ; Grappo Editoriale Faenza Editrice S.p.A. İtalya İÇİNDEKİLER ( EK 1 )
Üretimlerinin Dağılımı ( 1998 )
Yüklə 5,17 Mb. Dostları ilə paylaş:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||