Magİstratura mərkəz

Nefelin (KNa)₂Al₂Si₂O₈ – nefelinli və eleolitli sienitlərin əsas tərkib hissəsidir.

Nefelinli sienitlər 16-36% alüminium; 3-4% dəmir birləşmələrindən, 14-15% (hərdən 19%) natrium və kalium oksidlərindən ibarətdir. Nefelinli sienit, əsasən tünd rəngli şüşə istehsalında (butulka, aptek, təsərrüfat qabları), həmçinin rəngsizliyi vacib olmayan şüşə istehsalında tətbiq olunur.

Nefelinli sienitlərin keyfiyyəti R₂O və R₂O₃-ün miqdarı ilə təyin edilir. O, natrium və kalium oksidlərinin miqdarının artması ilə artır, alüminium və dəmir oksidli birləşmələrin artması ilə azalır.

Traxit – tamamilə bərk ağ-boz rənglidir, tərkibi kvarsdan, çöl şpatından az miqdarda maqnetit kristallarından və s. ibarətdir. Pyatiqorskda çıxarılan traxit bircins­liliyi ilə fərqlənir. Bu süxur aşağıdakı kimyəvi tərkibə malikdir (%-lə): SiO₂ – 69,7; Al₂O₃ – 14,7; Fe₂O₃ – 2,5; CaO – 2,2; MgO – 0,9 və Na₂O+K₂O – 9,7.

Traxit şüşə tara istehsalında tətbiq olunur.

Andezit – vulkan püskürməsi nəticəsində yaranan dağ süxurudur. Güclü ya­taq­ları Gürcüstanda Borjomi yaxınlığında yerləşir. Andezit aşağıdakı kimyəvi tərkibə malikdir (%-lə): SiO₂ – 61,3; Al₂O₃ – 18,5; Fe₂O₃ – 4,9; CaO – 5,8 və Na₂O+K₂O – 4,3-8,2. Andezitlər kimyəvi tərkibinin xüsusilə qələvi oksidlərinin sabit olmaması ilə xarakterizə olunur. Andezit tünd rəngli şüşə tara istehsalında istifadə olunur.

Vulkanik kül aşağıdakı kimyəvi tərkibə malikdir (%-lə): SiO₂ – 74; Al₂O₃ – 14; Fe₂O₃ – 0,8-1; R₂O – 7 və CaO – 1,5.

Vulkanik külün tərkibində alüminium və dəmir birləşmələri nefeleində oldu­ğundan xeyli azdır. Bu da onun şüşə istehsalında geniş və o cümlədən yarım ağ şüşə istehsalında istifadə olunmasına imkan verir. Vulkanik kül tara və yarım ağ şüşə məmulatlarının istehsalında istifadə edilə bilər.

Pemza həmçinin vulkanik məhsuldur. Aşağıdakı kimyəvi tərkibə malikdir (%-lə): SiO₂ – 67; Al₂O₃ – 13-15; Fe₂O₃ – 0,75-2; CaO – 2-2,9 və K₂O – 7,5-8,5.

Obsidian – həmçinin vulkanik məhsuldur. Kimyəvi tərkibi aşağıdakı kimidir (%-lə): SiO₂ – 67; Al₂O₃ – 15; Fe₂O₃ – 1; CaO – 1-1,2 və Na₂O+K₂O – 7,5-9,7. Obsidian da pemza kimi tünd rəngli tara şüşəsi istehsalına işlədilir.

Kaolin – kristallik süxurların parçalanma məhsuludur. Kaolin kaolinit – mineralından ibarətdir ki, onun kimyəvi tərkibi aşağıdakı kimidir (%-lə): Al₂O₃ – 39,5; SiO₂ – 46,6 və H₂O – 13,9. Kaolin şüşənin tərkibinə Al₂O₃–lə birlikdə daxil olur. Cədvəl 2.6-da kaolinlərin kimyəvi tərkibi verilmişdir.