Magistratura məRKƏZİ” Əlyazması hüququnda Məmmədov Vüsal Məhəbbət oğlu

İşin nəticələrinin aprobasiyası və tətbiqi. Magistr dissertasiya işi Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin «Mühasibat uçotu» kafedrasının elmi-tədqiqat işinin tərkib hissəsi kimi yerinə yetirilməlidir.

İşin həcmi və quruluşu. Dissertasiya işi girişdən, iki fəsildən, nəticədən və istifadə olunmuş ədəbiyyat siyahısından ibarətdir.
FƏSİL I. İNVESTİSİYANIN MAHİYYƏTİNİN NƏZƏRİ VƏ METODOLOJİ ƏSASLARI

1.1. İnvestisiya və onun iqtisadi inkişafda rolu
İnvestisiya, təsərrüfat həyatının əsas elementi və iqtisadi nəzəriyyənin predmeti kimi çıxış edir. O, əsas kapitalın təkrar istehsalını və yeniləşdirilməsini təmin edir.

İqtisadi ədəbiyyatlarda investisiya anlayışı pul kapitalına və real kapitala olan yatırım kimi xarakteriz olunur. Bu yatırımlar pul, kredit, qiymətli kağızlar və həmçinin də intellektual mülkiyyət formasında olur. İnvestisiyanın tərifinə oxşar tərəfi mühasibat uçotu nöqteyi-nəzərindən də vermək olar. Belə ki, o şirkətin bütün fondlarına yatırımı əhatə edir.

Real kapitala investisiya (onlar kapital formalaşdıran investisiya, yaxud qeyri-maliyyə aktivlərinə investisiya da adlandırılır) əsas kapitalın təkrar istehsalına və yeniləşdirilməsinə yönəldilir. Ümumiyyətlə, investisiyalardan söhbət gedəndə adətən məhz bu tip investisiyalar nəzərdə tutulur. Pul kapitalına qoyulan investisiyaya gəldikdə isə (bu maliyyə vəsaitlərinin kapital və qiymətli kağızlar şəklində yatırımıdır) onlardan bir hissəsi dərhal digər hissəsi isə sonradan real kapitala çevrilir, üçüncü hissəsi isə ümumiyyətlə bu formaya qayıtmır. Praktikada maliyyə və qeyri-maliyyə investisiyasının məcmusu investisiya fəaliyyəti, investisiyanı həyata keçirən şəxs isə investor adlanır.

Ölkədə istehsal olunan ÜDM-in bir hissəsi istehsal olunur, digər hissəsi isə yığıma gedir. Yığıma gedən hissənin də bir qismi kredit, daxili borclar və başqa şəkildə ölkədən çıxarılır. Eyni zamanda bir o qədər də vəsait ölkəyə digər ölkələrdən daxil olur. Fərdi yığımın qalığının artması və ya azalması ölkədə ümumi yığımın artmasına və ya azalmasına səbəb olur. Bu, ümumi yığım ona görə adlanır ki, o özündə təkcə yeni yığımları yox, həm də əvvəlcədən yaradılmış kapitalın amortizasiya ayırmalarını da daxil edir. Deyilənlərdən belə bir nəticəyə gəlmək olar ki, ümumi yığım, real kapitala investisiya olunan hissə sayılır və məhz buna görə də, ümumi yığımın ikinci adı kapital formalaşdıran investisiya hesab olunur. Bir faktı xüsusi vurğulamaq yerinə düşər ki, ümumi yığım, əsas kapitala ümumi yığımı, dövriyyə vəsaitləri ehtiyatlarının dəyişməsini və həmçinin qiymətli materialların əldə olunma qalığını özündə birləşdirir. Onu da qeyd edək ki, əsas kapitalın ümumi yığımı kapitalın təmiri xərcləri, qeyri-maddi aktivlərə investisiya və digər əsas fondlara yatırımlar əsasında formalaşır. Bu sonuncu yatırımlar kapital yatırımları adlandırılır.