Magistratura məRKƏZİ

Arbitraj əməliyyatı. Müxtəlif bazarlarda qiymətlər fərqli olduğu zaman (müx­tə­lif ölkələrin birjalarında) birja ticarətinin iştirakçıları eyni zamanda müxtəlif bazar­lar­da və müxtəlif birjalarda əmtəəni satın alıb yenidən satırlar və bu zaman əlavə gəlir əldə edirlər.

Maliyyələşdirilmə. Birjanın bu xidmətindən varrant (anbar şəhadətnaməsi ilə əmtəəni idarə etmək hüququna malik olanlar) sahibləri istifadə edə bilərlər. Məsələn, mülk sahibi mal satmaq istəmir, amma ona bir müddət üçün pul lazımdır. Bu halda o, brokeri vasitəsilə malın alınması və gələcəkdə satılması ilə varrant satışını təşkil edə bilər. Bu əməliyyat lending (lending) kimi tanınır, mal sahibinə zaman üçün pul vəsaitini əldə edib mövqeyini qoruyub saxlamağa imkan verir.

Birja müqavilə növləri və onların məqsədləri. Birjalarda bağlanan bütün müqa­vilə­lər, standart müqavilələrin istifadəsini nəzərdə tutur. Bu müqavilələr malın təcili və məcburi göndərilməsini nəzərdə tutmadığından onlar fyuçers müqaviləsi (fyuçers­lərinin) adını almışlar. Bu növ müqavilələr ciddi şəkildə eynidir (birja qay­dalarına uyğun olaraq standartlaşdırılmışdır) və malın keyfiyyətinə, sayına, çat­dırıl­­ma tarixi, yerinə və s. görə konkret tələblərə malikdir. Müqavilənin bağlan­masın­da yega­nə dəyişən qiymətdir ki, o birjada satıcı və alıcı arasında (və ya onların nüma­yəndələri - brokerlərlə) müəyyən edilir.

Belə ki, London birjasında metalın dəyərinin aşağıdakı parametrləri var:mis, alüminium, sink, qurğuşunun sayı üçün - 25 ton, qalay - 5 ton, nikel - 6 ton məmulat­ları­nın keyfiyyəti müvafiq spesifikasiyalara (göndərilmə tarixi-hər gün - ilk üç ay üçün, sonrakı 12 ay üçün isə hər üçüncü ayın çərşənbəsi üçün) cavab verməlidir; Amerika birjalarında qızıl, palladium üzrə müqavilə - 100 troya unsiyası (3,11 kq), gümüşə-5000 troya unsiyası (155,5 kq), neft - 1000 barrel (135,1 t), benzin, dizel yanacağı, propana - 42 000 qallon, mis - 25 000 amerika funtu (11,3 t), qənd - 112 000 amerika funtu (50,8 t), buğda, qarğıdalı, yulafa - 5000 buşell və s.

1 buşel = 8 qallona; 1 qallon =3,785 l litrə; 1 barrel= 159 l 1itrə bərabərdir.

Beləliklə, alqı-satqı sövdələşməsi mala baxış olmadan fyuçersin sayı ilə həyata keçirilir. Fyüçerslər real malın göndərilməsinə dair müqavilələrdən fərqli olaraq iki üsulla (birja terminologiya üzrə - ləğv edilmişdir) edilə bilər:

Ofset üsulu ilə çatdırılma şərtlərinə uyğun olaraq bağlanmış qarşılıqlı müqavi­lə­­lərin yerinə yetirilməsi;