Shartnomali majburiyatlarga oid huquqiy institutlar jumlasiga oldi-sotdi, mahsulot yetkazib berish, qarz, kontraktatsiya, pudrat, mulk ijarasi, lizing, uy-joy ijarasi, yuk va yo`lovchilar tashish, franshizing, sug`urta kabi bir qator shartnomalar asosida bo`ladigan munosabatlarni tartibga soladigan huquqiy normalarga taalluqlidir.
Shartnomali majburiyatlarga oid huquqiy institutlar jumlasiga oldi-sotdi, mahsulot yetkazib berish, qarz, kontraktatsiya, pudrat, mulk ijarasi, lizing, uy-joy ijarasi, yuk va yo`lovchilar tashish, franshizing, sug`urta kabi bir qator shartnomalar asosida bo`ladigan munosabatlarni tartibga soladigan huquqiy normalarga taalluqlidir.
Shartnomadan tashqari majburiyatlarga oid huquqiy institutlarni asosan quyidagilar: zarar yetkazishdan kelib chiqadigan majburiyatlar, asossiz boylik orttirish oqibatida kelib chiqadigan majburiyatlar tashkil etadi.
Majburiyatlarni buzganlik uchun qo`llaniladigan sanksiyalar
1. Ixtiyoriy bajarilmagan burchni majburiy ijro ettirish. Masalan, olingan qarz puli ixtiyoriy ravishda to`lanmaganida uni majburan undirish mumkin bo`ladi.
2.Shartnomada ko`rsatilgan majburiyat bajarilmaganda uni bir to-monlama bekor qilish. Masalan, ijaraga oluvchi o`z majburiyatini bajar-maganda ijaraga beruvchining talabi bilan shartnoma muddatidan avval bekor qilinishi mumkin.
3.Majburiyatning ijro etilishi tartibini o`zgartirish. Masalan, mahsu-lot oluvchi tashkilot avval mahsulotlari uchun haq to`lashni kechiktir-ganida mahsulot yetkazuvchi u bilan aksept shakli bo`yicha hisob-kitob qilmay, balki haridor tashkilotga noqulay bo`lgan akkreditiv shakli bo`yicha hisoblashish tartibiga o`tishi mumkin.
4.Tuzuk taraf zimmasida bo`lgan majburiyatlar hajmini kamaytirish-ga qaratilgan sanksiyalar. Bunga misol qilib haridor o`ziga shartnoma shartlariga nomuvofiq sifatdagi ashyo topshirilganida, uning narxini tegishlicha kamaytirishni talab qila olishligini ko`rsatish mumkin.
5. Notuzuk tarafning zimmasida bo`lgan majburiyatlar hajmini oshirish. Bunday sanksiya qo`llanilishida majburiyat buzgan notuzuk taraf o`zi uchun noqulay bo`lgan ba`zi vazifalarni, qo`shimcha majburiyatlarni bajarishga majbur qilinadi. Masalan, sifatli narsa o`rniga sifatsiz ashyo topshirgan sotuvchi bu ashyoning nuqsonlarini tuzatish uchun yoki kam-chiliklarni yo`qotish uchun haridor tomonidan qilingan xarajatlarni to`lashga majbur qilinishi mumkin.
6. Mulkiy javobgarlik choralari sifatida ko`riladigan sanksiyalar. Bu to`g`rida quyiroqda bayon etiladi.
