Maketcilik hakkında

MAKET İŞTE BÖYLE BİR ŞEY
Maket veya Model adından da anlaşılacağı gibi hayatımızın ayrılmaz parçaları nesnelerin ve evrenin anlaşılabilmesi için belli oranlarda küçültülmüş halini ifade eder. Güncel olarak örneklersek; Tekne, Araba, Uçak, Motosiklet, Kıyafet, Heykel, Gökdelen... Hatta Orta mektepte coğrafya hocamızın eli ile doğudan batıya döndürdüğü, üzerinde yaşadığımız dünyayı, Türkiye’mizin yerini gösterdiği ve diğer gezegenlerden oluşan güneş sistemi anlatmaya çalıştığı mekanik sistem aslında bir “maket” den başkası değildi.

Maketler hayatımızın çeşitli safhalarında, amaç, içerik ve manaları farklı olarak, kâh sanat eserleri, kâh eğim aracı, kâh bilimsel modeller olarak karşımıza çıkarlar.

Konumuzun manası içinde maketler, bilim teknik sanat ve zanaatın geliştirilmesi konusuna ayrılmaz faydalar oluşturduğu kaçınılmazdır, bu kavramlar insanları münevver mücehhez kılar. Özet ile Maketçiliğin bilimsel teknik ve sanatsal prensipler ile müthiş ilişkisi vardır. Sonsuz izah tarzları olmakla beraber, bazı somut örnekler vermeden geçemeyeceğim;

Milyarlarca dolarlık uzay üssünü, maket çalışmalarını yapmadan uzaya yollar mısınız? Veya insan anatomisini tıp öğrencilerine kendi üzerinizde anlatılmasına razı olmayı düşünebilir misiniz?

Düşler dahi maket ile en iyi şekilde izah edilebilir, maketi yapılamayan hiçbir şey yoktur.

Girzgahın bu kadar etraflı olmasının kanımca sebebi, dünya üzerinde naif duranlar ve oyuncak kelimesi ile karıştıranlar içindir.

Haydi bakalım gelelim sadede, biz neden tekne modelciliğini seçtik? Neden ağabeyler bu işlere merak saldı? Neden Celal Kaplan Maket Atölyesi kuruldu?

Tabi ki her İYK’ lının (İstanbul Yelken Kulübü) deniz sporlarına ve denize aşık olması ve de misyonununu hayatının her dönemini bu uğurda yaşaması sebebi ile.

Ben özellikle genç arkadaşlara el becerilerini geliştirme ve teknik mantık da yaşamın nasıl yaşandığına dair, alt tarafı tahtadan bir nesnenin nasıl projelendirilip, kesilip, yontulup, yapıştırıldığına dair teknik ip uçları, daha sonra maketiniz ile yüzleştiğinizde alt tarafı tahtadan bir nesne kelimesinin ne kadar acımasız olduğunu, hatta ürettiğiniz modele fiyat biçmenizi ve diğerleri ile karşılaştırıldığında da ne kadar burkulacağınıza dair bilgiler vermeye çalışacağım.

Hadi artık gelin bir model yapalım,

PLANLAMA

Öncelikle size ve çevrenize özdeşik bir model seçmelisiniz. Bu deniz aracını maket haline dönüştürürken ölçeklemeyi kafanızda canlandırıp kesinleştirmelisiniz. Bu kısma planlama daha sonraki kısma da projelendirme ardından inşaat diyeceğimize göre bölümler arasındaki irtibatı nasıl olabilir kılmalı? Olmayacak bir şeyler istememeli.

Bir maketi; önce oran ve donanım detayları daha sonrada, işçilik yani el becerisi ve alet kullanmadaki hassasiyetiniz gösterir. Tabi ki modelinizi planlarken hangi ortamda, hangi görüş açısında, ne şekilde, ne uzaklıkta sergileyip neleri vurgulamak istediğinizi önceden tariflenmesi gerekir.

Model ve ölçek kafanızda, planları da buldunuz, örneğin 1/10 oranında kararınız kesin ilk olarak göz kamaştıran model olmasını istediniz ve Mesudiye Zırhlısını seçtiyseniz yandınız. Gelin sizinle anlaşalım ben size altı ay süre birde optimist planı vereyim onunla başlayalım. Zira boyu 2.30 eni 1.13 metre yani maketinizin boyu 23 cm e 11.3 cm olacak ve iğnecik detayı ne kelime, rüzgar gülü dahi çalışacak, fakat etejerinizde iftiharla duracak çocuğunuzun o yaşta yönettiği ve yarıştığı ilk tekne OPTİMİST. Biraz ironik olsa da maket böyle bir şey işte. Bu arada her an İYK Maket odası yardımınıza hazır…

Malzeme olarak artık tahta yerine Sapelli ve muhtelif kaplamalar kullanacağız dedik mi daha teknik sanırım.

PROJELENDİRME

Bu iş tamamiyle kağıt üstünde olup teknik resimler, imalat resimlerini ve fotokopiler, tekne ve arma planları ve inşa esnasında kullanılacak tezgaha kadar bilumum ayrıntının üzerinde çizmek ve yazmak demektir. Bu iş ne kadar sıkıcı gibi görünse de ilk başlayanlar için iş planı yapmak açısından çok önemlidir.

ATÖLYENİN HAZIRLANMASI

Geldik işin uğraş kısmına ne işler açıldı başımıza, eşinize bu kısmı alıştırarak bahsediniz zira proje başlamadan bitebilir çok dikkatli olmanız tavsiye olunur, aksi takdirde İYK maket odasında çalışmak zorunda kalırsınız minicik bir optimist için...

Gerekli olacak El Aletleri;

Kıl testeresi, maket bıçakları, zımpara kağıtları, yapıştırıcı (japon diye tabir edilen cyoneacrilate) cetvel, toplu iğne, minik bir çekiç, pense. Bunlar ilk başta olamazsa olamazlardan, şayet kaptırırsanız ileride torna makinası bile alabilirsiniz

Gerekli kaplama tahtaları, çıtalar, yelken bezi olacak evde bulunabilecek kumaş malzeme, ip, boya, fırça, vs…

.

İNŞAAT

Bakınız ne aşamalardan geçtik sanki 1/1 oranındaki gibi, daha yazılmayan ve görülmeyen ne detaylar var ama gözünüz korkmasın.

Planlarımıza uygun malzemelerimizi kesip yapıştırmaya daha sonra zımparalama ve de ardından sonra macun ve boya işleri. Nihayet elle tutulur bir şey çıktı ortaya ve takvime bakınız. Daha tekne donanmadı arma ve yelken yok haydi onları da yapalım hepsi bitikten sonra teknenizin altına durabileceği bir altlık yapıp etejerinizin en güzel yerine biz değil siz yerleştireceksiniz, çünkü o sizin el emeğiniz.

Maket işte böyle bir şey…

Fuat ÇOKER - İSTANBUL

[e-mail]