mamlakatdagi
O'zbekistonda YaIMning o'sish sur'atlari Asosiy makroiqtisodiy ko'rsatkichlar
yillar
|
yaim
|
sanoat
|
qishloq xo'jaligi
|
xizmatlar
|
investi-tsiyalar
|
2000
|
103,8
|
101,3
|
103,1
|
105,4
|
101,0
|
2005
|
107,0
|
103,8
|
105,4
|
107,6
|
105,7
|
2006
|
107,5
|
106,2
|
106,7
|
107,8
|
106,1
|
2007
|
109,5
|
106,6
|
106,1
|
112,5
|
106,7
|
2008
|
109,0
|
106,8
|
104,5
|
112,3
|
107,4
|
2009
|
108,1
|
104,1
|
105,8
|
106,8
|
108,2
|
2010
|
108,5
|
106,0
|
106,9
|
111,0
|
108,7
|
2011
|
108,3
|
104,0
|
106,6
|
111,4
|
108,5
|
2012
|
108,2
|
105,3
|
107,2
|
109,3
|
107,9
|
2013
|
108,0
|
107,0
|
106,9
|
107,8
|
108,3
|
2014
|
108,0
|
105,5
|
107,0
|
108,5
|
109,1
|
2015
|
107,9
|
105,4
|
106,8
|
108,4
|
109,6
|
2016
|
107,8
|
105,0
|
106,6
|
109,3
|
107,7
|
2017
|
105,3
|
107,0
|
102,0
|
108,9
|
107,1
|
2018
|
105,1
|
110,2
|
100,3
|
105,3
|
106,8
|
O'zbekiston respublikasida YaIM tarkibi (foizda)
Hozirgi kunda YaIMni hisoblashdagi muammolar
1
2
3
4
Asosiy makroiqtisodiy bog‘liqliklar
Makroiqtisodiy tahlil iqtisodiyotning to‘rtta sektorini tahlil qilishga qaratilgan:
real (xususiy)
davlat (byudjet)
pul
tashqi
Iqtisodiy tahlil va prognozlashning ilmiy asoslari
unda tovarlar va xizmatlar ishlab chiqarish va ularni iste’mol qilish amalga oshiriladigan sektor. Real sektorning asosiy sub’ektlari bo‘lib uy xo‘jaliklari va korxonalar hisoblanadi.
iqtisodiyotni moliyaviy xizmatlar bilan ta’minlaydi. Ushbu sektorga asosan moliyaviy vositachilik bilan shug‘ullanuvchi tashkilotlar, - bank tizimi va boshqa moliyaviy muassasalar, shu jumladan fondlar, kredit shirkatlari, pensiya jamg‘armalari va sug‘urta kompaniyalari kiradi.
uning iqtisodiy roli samarali normativ-huquqiy bazani yaratish, muayan ijtimoiy ne’matlarni (masalan, ta’lim, infratuzilma va ijtimoiy himoyalash tizimi) taqdim etish, soliq tizimini nazorat qilish va davlat xarajatlarini boshqarishdan iborat.
iqtisodiyotning norezidentlar bilan barcha operatsiyalarini birlashtiradi.
Real sektor
Pul sektori
Davlat sektori
tashqi sektor
Iqtisodiy tahlil va prognozlashning ilmiy asoslari
Sektorlar o‘rtasidagi o‘zaro iqtisodiy bitimlar quyidagi asosiy makroiqtisodiy hisoblarda qayd etiladi:
milliy hisoblar tizimi
to‘lov balansi
monetar hisoblar
byudjet sektori hisoblari
Iqtisodiy tahlil va prognozlashning ilmiy asoslari
birinchidan,
- ushbu ayniyatlar orqali alohida sektorning iqtisodiyotning boshqa sektorlari bilan o‘zaro bog‘liqligi aniqlanadi.
ikkinchidan,
Makroiqtisodiy dasturlashning asosida asosiy iqtisodiy ayniyatlar yotadi. Ularning muhimligi quyidagilardan iborat:
Iqtisodiy tahlil va prognozlashning ilmiy asoslari
iqtisodiyotning byudjet bilan cheklanishi tovarlar va xizmatlarni ishlab chiqarishdan olinadigan barcha daromadlar ishlab chiqarilgan tovarlar va xizmatlar uchun barcha xarajatlarga tenglashtirilishi kerak, bu quyidagi ayniyatni ifodalaydi:
Y + M = C + I + G + X
yoki
Y = C + I + G + X – M
Mazkur ayniyat daromadning rezidentlar umumiy xarajatlari (C+I+G) va sof eksporti (X-M) yig‘indisiga tengligini tasdiqlaydi.
Agar daromad (Y) YAIM (GDP)ni o‘zida namoyon etsa, u holda sof eksport hajmi tovarlar va nofaktoriy xizmatlar eksporti bilan importi o‘rtasidagi farqqa (ya’ni Xn = tashqi savdo aylanmasining saldosiga) teng.
Dostları ilə paylaş: |