Maktabgacha tarbiya yoshidagi

Bolalar va ota-onalar

Yaxshi va yomon bolalar haqidagi birinchi fikr ota-onalar tomonidan aytilgan ertaklardan erta yoshda o'rganadi. Yaxshilik va yovuzlik tushunchalari o'yinning noaniq shaklida shakllanadi. Ijtimoiylash jarayonida katta rol o'ynashda uning a'zolari o'rtasidagi munosabatlarga asoslangan oilada axloqiy tarbiya bo'ladi. Bola doimiy ravishda oqsoqollarni hurmat qilishi, akasi yoki singlisi bilan o'yinchoqlarni ulashish, hayvonlarni xafa qilmaslik, aldamaslik haqida eshitadi. Ammo eng muhimi kattalar harakati. Ota-onaning bir-biriga nisbatan befarqligi, xudbinligi, hurmatsizliklarini kuzatadigan bola oddiygina bo'lib qolmaydi. Shuning uchun maktabgacha yoshdagi bolalarni axloqiy tarbiyalash oiladan tashqarida bo'lishi mumkin emas.

Axloqiy g'oyalarni tarbiyalash

Maktabgacha yoshdagi bolalarni axloqiy tarbiyalashning asosiy vazifalaridan biri bolalarning muayyan me'yorlar mavjudligi haqida bilishlarini emas, balki ularni kuzatib borishlarini ta'minlashning g'ayrati hisoblanadi. Albatta, bu majburlashning eng oson yo'li. Lekin siz boshqacha harakat qilishingiz mumkin. Maktabgacha yoshdagi bolalarni axloqiy tarbiyalashning turli usullari mukofotlar va rag'batlantirishga pasayadi. Men halol edim - mukofotni kutmoqdaman, aldadim - jazoga tayyor bo'l. Maktabgacha yoshdagi bolalar uchun, kattalar va ayniqsa, ota-onaning roziligi katta ahamiyatga ega. Bolaning ota-onasi bilan yaxshi munosabatlarni mustahkamlash va saqlab qolishga intiladi. Shu sababli, asosiy ijtimoiy motivlar ijtimoiy tashqi nazoratga yo'naltirilgan.
Yaxshi natijalar maktabgacha yoshdagi bolalarni axloqiy tarbiyalash o'yinlari orqali namoyon bo'ladi, ular xushmuomala tarzda axloqiy me'yorlarga rioya qilishning muhimligi haqida xabardor qilishadi.

Jazoning roli

Maktabgacha yoshdagi bolalarni ma'naviy-axloqiy tarbiyalashning xususiyatlari, axloqiy me'yorlarga rioya qilmaslik sharti bilan jazo berishga imkon bermaydi. Kuchli so'zlar, jismoniy og'riq - bolaning ruhiga tuzatib bo'lmaydigan jarohatlar etkazishga qodir usullar. Jazolarning shakli va dozasi har doim individualdir va ularni ishlatish qobiliyati maxsus mahoratdir. Eng asosiysi, jazo chaqaloqni ota-onaga bog'laydigan ishonchning ma'naviy mavzulariga taalluqli emas. Inson qadr-qimmati,   Kichik odam 3-4 yoshda bo'lsa ham, hech qachon kamsitilmasin!
Jazo faqat tashqi nazoratdan iborat. Bolaning o'sishi bilan ota-onaning nazorati zaiflashadi va oxir-oqibat yo'q bo'lib ketadi, shuning uchun siz "tashqi nazoratchi" ga umid qila olmaysiz. Bola, birinchi navbatda, unga kerakligini tushunishi kerak. Maktabgacha yoshdagi bolalarning axloqiy tarbiyasida mavjud vositalar motivatsiya, mukofot va jazo muayyan farzand uchun maqbul variantni tanlash imkonini beradi.
Maktabgacha yoshdagi bolalardagi axloqiy fazilatlarni o'rganish befarqligiga asoslangan va bolaning ijobiy qiyofasini yaratish bola uchun o'z ahamiyatini anglash uchun ajoyib imkoniyatdir. Biroq, bu rasm axloqiy harakatlardan ajralmasdir.

XULOSA
Kichik yoshli bolalar axloqiy tasavvur va bilimlarni faqat uyin mashg‘ulotlarida yaxshi o‘zlashtirib oladilar. Bolalar tomonidan o‘zlashtirib olingan axloqiy tasavvurlarni ular ongli ravishda tushunib yetishlari dastlab mashg‘ulotlarda, keyinchalik o‘yin, mehnat jarayonlarida, sayrda, musatqil faoliyatlar orqali amalga oshiriladi. Maktabgacha ta’lim yoshidagi bolalarga axloqiy tarbiya berishda har xil metod va usullarni qo‘llash muhim ahamiyatga egadir. Axloqiy tarbiya metodlari - bolalarning axloqiy tasavvur va bilimlarni egallab olishga qaratilgan faoliyat usulidir. Maktabgacha yoshdagi bolalar tarbiyalanadigan axloqiy xususiyatlar, xulq-atvor qoidalari orasida insonparvarlik muhim o‘rin tutadi. Insonparvarlik hissi axloq normalari va qoidalarini o‘rgatish asosida rivojlanadi. Buning uchun bolalarni yaxshi ishlarni qilishga o‘rgatib borish kerak. Insonparvarlikni tarbiyalashda bolalarning yoshini e’tiborga olish zarur. Kichik bolaga yaxshi bo‘l deganingiz bilan yaxshi bo‘lib qolmaydi, chunki unda yaxshilik bilan yomonlikni to‘g‘ri tahlil qilish hayotiy tajribasi yetishmaydi. Bu yoshdagi bolalarni yaxshi ishlar qilishga o‘rgatiladi: yiqilib tushgan bolani turg‘azib qo‘yishga yordam berish, uning ustki kiyimlarini qoqib qo‘yish, yupatish, o‘simlik va hayvonlarni parvarish qilish, o‘yinchog‘ini o‘rtog‘iga berib turish, tik turgan kishiga joy ko‘rsatish, eng muhimi boshqalarga ko‘rsatilgan xizmatdan xursand bo‘lishga o‘rgatish. Kamtarlik, to‘g‘rilik, halolik va quvnoqlik xususiyatlarini tarbiyalash. Bu xususiyatlar sog‘lom shaxsni tarbiyalashning eng muhim omillaridan hisoblanadi. Kamtarlik har bir kishining eng muhim va oliyjanob fazilatlaridan biridir. Bu asosan maktab yoshidan tarbiyalanadi. Ammo maktabgacha yoshidan boshlab, bolalarga kamtarlik hissini singdirish, manmanlik, takabburlik va maqtanchoqlikni yo‘qotib borish zarur. Maktabgacha yoshdagi bolalar o‘zlarini boshqa bolalardan ustun qo‘yishga urinadilar, ba’zan ota-onalarining kasbi bilan ham maqtanadilar. Bunday xolatda bolalarning ota-onalari bilan tegishli ish olib borish, har bir kasbning zarurligi va muhimligi to‘g’risida aniq misollar bilan tushuntirish zarur. Bolalar ayrim ishlarning uddasidan chiqib, boshqa bolalarni kamsitsalar, tarbiyachi bolaga biror narsani bilmagan o‘rtog‘iga o‘rgatish kerakligini, o‘z-o‘zini maqtash yarashmasligini tushuntiradi. Sofdillik va rostgo’ylikni tarbiyalash yolg‘onchilik va vijdonsizlik paydo bo‘lishining oldini olish va unga qarshi kurash bilan uzviy bog‘liqdir. Ba’zi bolalar o‘zlari to‘qigan, kattalardan eshitgan ertaklarini tushlarida ko‘rgandek qilib ko‘rsatishga urinadilar. Bunday holda ham urushmasdan «Ertak» to‘qishni yaxshi bilgani uchun maqtash kerak. Shunday qilib, maktabgacha ta’lim tashkilotlarida bolalardagi harakterning ijobiy na’munalarini, ularning yosh xususiyatlarini e’tiborga olgan holda axloqiy tarbiyaning hamma samarali usullari bilan tarbiyalanib borilsa, ijobiy natijalarga erishish mumkin.