Malatya sanayi Potansiyeli ve Yatırım Alanları Araştırması

Sakıt 2
Akdeniz bölgesinin geçci sofralık kayısı çeşididir. Ağaçları küçük, yayvan taçlı ve zayıf gelişir. Ağaç verimliliği yüksektir. Meyve kalp şeklinde, 25-35 g ağırlığında, meyve karın çizgisi belirgin ve simetriktir. Meyve kabuk ve et rengi sarıdır. Meyve belirgin biçimde kırmızı yanak oluşturur. SÇKM miktarı % 17-20, pH 4.4-4.9 ve toplam asitlik % 0.5-0.8’dir. Çekirdek oval şekilli, tatlı, 1.6-2.0 g ağırlığında ve meyve etine yapışık değildir. Malatya şartlarında Temmuz ayının ikinci yarısında olgunlaşır.
Mahmudun Eriği
Erzincan’ın sofralık ve kurutmalık kayısı çeşididir. Ağaçları dik şekilli olup kuvvetli büyür. Ağaç verimliliği orta düzeydedir. Meyve oval şekilli, 35-50 g ağırlığında, meyve karın çizgisi belirgin ve simetriktir. Meyve kabuk ve et rengi sarı olup meyve kuvvetli yanak oluşturur. SÇKM miktarı % 24-26, pH 4.8-5.2 ve toplam asitlik % 0.3-0.5 arasında değişir. Çekirdek oval şekilli, 2.3-2.7 g ağırlığında, tatlı ve meyve etine yapışık değildir. Malatya şartlarında Temmuzun ikinci haftasında olgunlaşır.
Adilcevaz-5
Bitlis’in sofralık ve kurutmalık kayısı çeşididir. Ağaçları dik şekilli olup kuvvetli büyür. Meyve şekli oval, 40-50 g ağırlığında, karın çizgisi belirgin ve simetrik iki parçadan oluşur. Meyve kabuk ve et rengi sarıdır. Meyve kırmızı yanak oluşturur. Meyve tatlı ve sert dokuludur. SÇKM miktarı % 26-28, pH 4.8-5.1 ve toplam asitlik % 0.5-0.7 arasında değişir. Çekirdek oval şekilli, tatlı, 2.1-2.5 g ağırlığında ve meyve etine yapışık değildir. Malatya şartlarında Temmuz ayının ikinci yarısında olgunlaşır.
Turfanda Eskimalatya
Malatya’nın çok erkenci sofralık kayısı çeşididir. Ağaçları dik şekilli olup kuvvetli büyür. Ağaç verimliliği yüksektir. Meyve şekli oval, 30-45 g ağırlığında, meyve karın çizgisi belirgin ve simetrik iki parçadan oluşur. Meyve kabuk ve et rengi sarıdır. Meyve az tatlı ve yumuşak dokuludur. SÇKM miktarı % 13-15, pH 3.3-3.7 ve toplam asitlik 1.2-1.4 arasında değişir. Çekirdek yuvarlak, 2.5-3.0 g ağırlığında, acı ve meyve etine yarı bağlıdır. Malatya şartlarında Haziran ayının ikinci yarısında olgunlaşmaya başlar.

Çekirge 52
Bursa’nın sofralık kayısı çeşididir. Ağaçlar yayvan şekilli olup kuvvetli büyür. Meyve oval şekilli, 40-50 g ağırlığında, meyve karın çizgisi belirgin ve asimetrik iki parçadan oluşur. Meyve kabuk ve et rengi turuncudur. Meyve tatlı ve yumuşak dokuludur. SÇKM miktarı % 15-17, pH 3.9-4.1 ve toplam asitlik %1.1-1.6 arasında değişir. Çekirdek yuvarlak, 2.3-2.9 g ağırlığında, tatlı ve meyve etine az bağlıdır. Malatya şartlarında Temmuzun birinci haftasında olgunlaşmaya başlar.
Hacıkız
Malatya’nın sofralık ve kurutmalık kayısı çeşididir. Ağaçları dik, dalları yayvan olup kuvvetli büyür. Ağaç verimliliği yüksektir. Meyve şekli oval, 30-40 g ağırlığında, kokulu ve gösterişlidir. Olgunlaştığında meyvenin zaman geçirilmeden hasat edilmesi gerekir. Aksi taktirde meyveler toplanmaya zaman bırakmadan kendiliğinden dökülür. Meyve karın çizgisi belirgin ve asimetrik iki parçadan oluşur. Meyve kabuk ve et rengi sarıdır. Meyve tatlı ve sert dokuludur. SÇKM miktarı % 18-21, pH 4.5-4.7 ve toplam asitlik % 0.3-0.5 arasında değişir. Çekirdek oval, 2.0-2.5 g ağırlığında, tatlı ve meyve etine bağlı değildir. Meyveleri kükürtleme sırasında kükürt gazını kolay absorbe eder. Kabuk şeklinde kurutmaya uygundur. Malatya şartlarında Temmuz ayının ikinci haftası olgunlaşır.
İsmailağa
Malatya’nın sofralık ve kurutmalık kayısı çeşididir. Ağaçları dik olup kuvvetli büyür. Kurak ve kötü beslenme şartlarında peryodisite gösterir. Meyve şekli oblong, 40-50 g ağırlığında ve gösterişli meyvelere sahiptir. Meyve karın çizgisi belirgin ve simetrik iki parçadan oluşur. Meyve kabuk ve et rengi sarıdır. Meyve tatlı ve sert dokuludur. SÇKM miktarı % 21-24, pH 4.4-4.6 ve toplam asitlik % 0.5-0.7 arasında değişir. Çekirdek uzun, 2.3-2.8 g ağırlığında, tatlı ve meyve etine bağlı değildir. Malatya şartlarında Temmuz ayının ikinci haftası olgunlaşır. Meyveleri kükürt gazını zor absorbe ettiğinden kükürt odalarında daha uzun süre bekletilmesi gerekir.
Ethembey
Edirne’nin sofralık kayısı çeşididir. Ağaçları dik olup orta kuvvetli büyür. Meyve kalp şeklinde, 30-40 g ağırlığındadır. Meyve karın çizgisi belirgin ve asimetrik iki parçadan oluşur. Meyve kabuk ve et rengi sarıdır. Meyve tatlı ve yumuşak dokuludur. SÇKM miktarı % 13-15, pH 3.6-3.9 ve toplam asitlik 0.9-1.3 arasında değişir. Çekirdek oval şekilli, 2.0-2.5 g ağırlığında, acı ve meyve etine bağlı değildir. Malatya şartlarında Temmuz ayının ikinci haftası olgunlaşır.
Kuru Kabuk
Malatya’nın sofralık ve kurutmalık kayısı çeşididir. Malatya ve çevresinde “gavur aşısı” da denmektedir. Meyveleri iri gösterişli ve kokuludur. Ağaçları verimli fakat monilya ve çil hastalığına hassastır. Çekirdeği çok iri olduğundan daha çok kabuk şeklinde kurutmaya uygundur. Yola dayanımı iyi olmadığından mahallinde tüketilir. Meyve oval şekilli ve 35-40 g ağırlığındadır. Meyve karın çizgisi belirgin ve asimetriktir. Meyve et ve kabuk rengi sarıdır. SÇKM miktarı % 14-17, pH 3.4-3.8 ve toplam asitlik % 1.1-1.4 arasında değişir. Çekirdek oval şekilli, tatlı ve 2.3-2.8 g ağırlığındadır. Malatya şartlarında Haziran sonunda olgunlaşır.
Yukarıda özellikleri verilen bu kayısı çeşitlerinin dışında Osmanonbaşı, Kokulu, İmamoğlu, Darende ve Sarılök gibi kayısı çeşitlerimiz bugün maalesef kaybolmuş durumdadır.

Yabancı Kayısı Çeşitleri
Paviot
Fransa’nın sofralık kayısı çeşididir. Ağaçları yayvan şekilli olup kuvvetli büyür ve orta derecede verimlidir. Meyveleri orta irilikte, 30-50 g ağırlığında, basık yuvarlak şekillidir. Karın çizgisi belirgin ve meyve simetrik iki parçadan oluşur. Meyve eti yumuşak dokulu, tatlı, sulu ve kokuludur. Meyve kabuk rengi turuncu, et rengi sarıdır. Yuvarlak şekilli çekirdekleri acı ve meyve etine yarı yapışık olup ağırlığı 3.0-3.8 g arasındadır. SÇKM miktarı % 12-15, pH 3.5-4.2 ve toplam asitlik % 0.40-0.65’dir. Meyveleri Malatya şartlarında Temmuz ayı ortasında olgunlaşır.
Canino
İspanya’nın sofralık kayısı çeşididir. Ağaçları dik-yayvan şekilli ve orta kuvvettedir. Ağaç verimliliği ortadır. Meyveleri orta irilikte, oval şekilli ve 30-40 g ağırlığındadır. Meyve eti yumuşak dokulu, tatlı ve suludur. Meyve karın çizgisi belirgin ve asimetrik iki parçadan oluşur. Meyve kabuk ve et rengi turuncudur. Oval şekilli çekirdekleri, 1.8-2.2 g ağırlığında, tatlı ve meyve etine yarı yapışıktır. SÇKM miktarı % 14-16, pH 3.5-4.2 ve toplam asitlik % 0.80-1.10’dur. Meyveleri Malatya şartlarında Temmuz ayının ikinci haftasında olgunlaşır.
Stark Early Orange
ABD’nin erkenci sofralık kayısı çeşididir. Ağaçları çok dik şekilli ve kuvvetli büyür. Ağaç verimliliği ortadır. Meyveleri 45-55 g ağırlığında ve yuvarlak şekillidir. Meyve eti yumuşak dokulu, tatlı ve suludur. Meyvenin karın çizgisi belirgin ve simetrik iki parçadan oluşur. Meyve kabuk ve et rengi turuncudur. Yassı-oval şekilli çekirdekleri, 2.4-3.0 g ağırlığında, acı ve meyve etine yapışık değildir. SÇKM miktarı % 13-15, pH 3.1-3.5 ve toplam asitlik % 0.90-1.10 arasında değişir. Meyveleri Malatya şartlarında Haziran ayının sonlarında olgunlaşır.
Hungarian Best
Macaristan’ın sofralık kayısı çeşididir. Ağaç şekli yayvan olup kuvvetli gelişir. Ağaç verimliliği oldukça yüksektir. Meyveleri 35-45 g ağırlığında ve yuvarlak şekillidir. Meyve tatlı ve yumuşak dokuludur. Meyve karın çizgisi belirgin ve simetrik iki parçadan oluşur. Meyve kabuk ve et rengi turuncudur. Yuvarlak şekilli çekirdekleri, 2.2-2.6 g ağırlığında, tatlı ve meyve etine az bağlıdır. SÇKM miktarı % 14-16, pH 3.6-4.0 ve toplam asitlik % 1.20-1.50’dur. Meyveleri Malatya şartlarında Temmuzun ikinci yarısı olgunlaşır.
Cafona

İtalya’nın sofralık kayısı çeşididir. Ağaçları dik-yayvan şekilli ve orta kuvvettedir. Meyve şekli yuvarlak olup meyve ağırlığı 35-45 g arasında değişmektedir. Meyve eti gevrek ve tatlıdır. Meyvenin karın çizgisi belirgin ve simetrik iki parçadan oluşur. Meyve kabuk ve et rengi turuncudur. Çekirdekleri oval şekilli, 2.1-2.5 g ağırlığında, acı ve meyve etine yapışıktır. SÇKM miktarı % 15-17, pH 4.2-4.7 ve toplam asitlik % 0.6-0.7 arasında değişir. Meyveleri Malatya şartlarında Temmuz ayının ikinci haftası olgunlaşır.

Precoce de Colomer
Fransa’nın erkenci sofralık kayısı çeşididir. Dik şekilli, orta kuvvette ve verimli ağaçlara sahiptir. Kalp şeklindeki meyveleri 30-35 g ağırlığındadır. Meyve eti yumuşak dokulu ve ekşi tattadır. Meyvenin karın çizgisi belirgin ve asimetrik iki parçadan oluşur. Meyve kabuk ve et rengi turuncudur. Yuvarlak çekirdekleri 2.3-2.8 g ağırlığında, acı ve meyve etine yapışık değildir. SÇKM miktarı % 13-15, pH 3.6-4.0 ve toplam asitlik % 1.00-1.10’dur. Meyveleri Malatya şartlarında Haziran ayı sonlarında olgunlaşır.
Polonais
Fransa’nın sofralık kayısı çeşididir. Ağaçları dik-yayvan şekilli ve orta kuvvettedir. Oval şekilli meyveleri 30-40 g ağırlığındadır. Meyve et dokusu yumuşak ve tadı mayhoştur. Meyvenin karın çizgisi belirgin ve asimetrik iki parçadan oluşur.
Meyve kabuk rengi turuncu, et rengi sarıdır. Yuvarlak şekilli çekirdekleri 2.2-2.6 g ağırlığında, tatlı ve meyve etine yarı bağlıdır. SÇKM miktarı % 13-14, pH 3.8-4.2 ve toplam asitlik % 0.80-0.90’dur. Meyveleri Malatya şartlarında Temmuz ayının ikinci yarısı olgunlaşır.
San Castrese
İtalya’nın sofralık kayısı çeşididir. Ağaçları dik şekilli ve orta kuvvettedir. Oval şekilli meyveleri 25-35 g ağırlığındadır. Meyve eti yumuşak dokulu ve ekşi tattadır. Meyvenin karın çizgisi belirgin ve asimetrik iki parçadan oluşur.
Meyve kabuk ve et rengi turuncudur. Çekirdekleri oval şekilli, 1.9-2.2 g ağırlığında, acı ve meyve etine yapışıktır. SÇKM miktarı % 15-17, pH 3.7-4.0 ve toplam asitlik % 1.1-1.3’dir. Meyveleri Malatya şartlarında Temmuz başında olgunlaşır.
Boccuccia
İtalya’nın sofralık kayısı çeşididir. Ağaçları dik şekilli ve orta kuvvettedir. Oval şekilli meyveleri 25-35 g ağırlığındadır. Meyve eti yumuşak dokulu ve az tatlıdır. Meyvenin karın çizgisi belirgin ve asimetrik iki parçadan oluşur. Meyve kabuk ve et rengi turuncudur. Çekirdekleri oval şekilli, 1.6-2.0 g ağırlığında, acı ve meyve etine yarı yapışıktır. SÇKM miktarı % 15-17, pH 3.9-4.2 ve toplam asitlik % 1.0-1.10 arasında değişir. Meyveleri Malatya şartlarında Temmuz başında olgunlaşır.
Wilson Delicious
ABD’nin geçci sofralık kayısı çeşididir. Ağaçları dik-yayvan şekilli ve kuvvetli büyür. Yuvarlak şekilli meyveleri 35-45 g ağırlığındadır. Meyve eti yumuşak dokulu ve tatlıdır. Meyvenin karın çizgisi belirgin ve simetrik iki parçadan oluşur.
Meyve kabuk ve et rengi turuncudur. Çekirdekleri oval şekilli, 2.7-3.1 g ağırlığında, tatlı ve meyve etine az yapışıktır SÇKM miktarı % 14-16, pH 3.9-4.4 ve toplam asitlik % 1.0-1.10’dır. Meyveleri Malatya şartlarında Temmuz ayının ikinci yarısı olgunlaşır.
Luizet
Fransa’nın geçci sofralık kayısı çeşididir. Ağaçları yayvan şekilli ve kuvvetlidir. Kalp şeklindeki meyveleri 45-55 g ağırlığındadır. Meyve eti yumuşak dokulu ve az tatlıdır. Meyvenin karın çizgisi belirgin ve asimetrik iki parçadan oluşur. Meyve kabuk ve et rengi turuncudur.
Yassı-yuvarlak şekilli çekirdekleri, 2.2-2.5 g ağırlığında, tatlı ve meyve etine yapışıktır. SÇKM miktarı % 16-18, pH 3.2- 3.9 ve toplam asitlik % 1.20-1.40’dur. Meyveleri Malatya şartlarında Temmuz ayının ikinci haftası olgunlaşır.

Fracasso
İtalya’nın geçci sofralık kayısı çeşididir. Ağaçları dik-yayvan şekilli ve orta kuvvettedir. Yuvarlak şekilli meyveleri 30-40 g ağırlığındadır. Meyve eti yumuşak dokulu ve tatlıdır. Meyvenin karın çizgisi belirgin ve asimetrik iki parçadan oluşur. Meyve kabuk ve et rengi sarıdır. Çekirdekleri oval şekilli, 2.0-2.5 g ağırlığında, acı ve meyve etine yapışıktır. SÇKM miktarı % 14-16, pH 3.7-4.1 ve toplam asitlik % 0.7-0.8 arasında değişir. Meyveleri Malatya şartlarında Temmuz ayının ikinci haftası olgunlaşır.
Royal
Fransa’nın erkenci sofralık kayısı çeşididir. Ağaçları yayvan şekilli ve orta kuvvettedir. Meyve şekli oval ve meyve ağırlığı 30-40 g arasında değişir. Meyve eti yumuşak dokulu ve az tatlıdır. Meyvenin karın çizgisi belirgin ve simetrik iki parçadan oluşur. Meyve kabuk ve et rengi turuncudur. Çekirdekleri oval şekilli, 2.1-2.4 g ağırlığında, tatlı ve meyve etine az bağlıdır. SÇKM miktarı % 15-17, pH 3.2-3.5 ve toplam asitlik % 1.5-2.0’dır. Meyveleri Malatya şartlarında Haziran ayı sonlarında olgunlaşır.
Perfection
ABD’nin sofralık kayısı çeşididir. Ağaçları dik şekilli ve orta kuvvettedir. Kalp şeklindeki meyveleri 40-50 g ağırlığındadır. Meyve eti sert dokulu ve tatlıdır. Meyvenin karın çizgisi belirgin ve simetrik iki parçadan oluşur. Meyve kabuk ve et rengi turuncudur. Çekirdekleri yuvarlak şekilli, 2.4-3.0 g ağırlığında, acı ve meyve etine yarı yapışıktır. SÇKM miktarı % 16-18, pH4.1-4.4 ve toplam asitlik % 0.4-0.5 arasında değişir. Meyveleri Malatya şartlarında Temmuz ayının birinci haftası olgunlaşır.


TÜRKİYE KAYISI ÜRETİMİ
Dünya yaş ve kuru kayısı üretiminde birinci sırada yer alan Türkiye, gerek kayısı gen kaynakları ve gerekse ekolojik şartlar nedeniyle büyük bir potansiyele sahiptir. Ülkemizde ağaç sayısı ve üretim miktarı sürekli artış göstermektedir.
1968 Yılında toplam 10 milyon civarında olan kayısı ve zerdali ağaç sayısı 1997 yılında 15 milyona yükselmiştir. Yaş kayısı üretimi ise 1968’de 131 bin ton, 1980’de 160 bin ton, 1992’de 350 bin ton ve 1997 yılında 255 bin ton olarak gerçekleşmiştir. Son otuz yıl içerisinde kuru kayısı üretimi yaklaşık 11 kat artarak 6.750 tondan 74 bin tona yükselmiştir. Nitekim son istatistiklere göre Malatya’da kuru kayısı üretimi 1998 yılında 73.510 ton, 1999 yılında 39.541 ton olarak gerçekleşmiştir. Çizelgeden anlaşılacağı gibi Türkiye kayısı üretimi yıllara göre büyük dalgalanma göstermektedir. Ülkemiz kayısı üretiminde meydana gelen bu dalgalanmaların en önemli nedeni hiç kuşkusuz dünyanın birçok yerinde olduğu gibi ilkbahar geç donlarıdır.
Türkiye’nin en önemli kayısı üretim merkezi Malatya’dır. Türkiye yaş kayısı üretiminin yaklaşık % 50’si bu il tarafından sağlanmaktadır. Gerek ağaç sayısı ve gerekse yaş ve kuru kayısı üretim miktarı ile Malatya sadece Türkiye’nin değil aslında dünyanın en önemli kayısı üretim merkezidir. İlde üretilen yaş kayısının yaklaşık % 90-95’i kurutularak ihraç edilmektedir. Kayısı üretimi yapılan diğer iller ise Erzincan, Kahramanmaraş, Kayseri, Elazığ, İçel, Konya, Ankara, Sivas ve Nevşehir’dir. Bu iller içerisinde Malatya, Erzincan, Elazığ, Nevşehir ve Niğde’de kurutmalık, diğer illerde ise sofralık amaca yönelik üretim yapılmaktadır. Son yıllarda Kahramanmaraş’ın Elbistan, Elazığ'ın Baskil, Sivas'ın Gürün ve Adıyaman'ın Gölbaşı ilçelerinde kuru kayısı üretimine yönelik çok sayıda kapama kayısı bahçesi kurulmuştur.

Ülkemizde kayısı üretiminin en fazla yapıldığı iller ve bu illerin kayısı ağacı sayısı ve yaş kayısı üretimi * Çizelge D.1'de verilmiştir.

Çizelge D.1. Ülkemizde Kayısı Üretiminin En Fazla Yapıldığı İller ve Bu İllerin Kayısı Ağacı Sayısı ve Yaş Kayısı Üretimi

İller	Ağaç Sayısı (Bin Adet)			Yaş Kayısı Üretimi (Bin Ton)			Verim (Kg/Ağaç)
	1995	1996	1997	1995	1996	1997
Malatya	5.904	5.948	6.113	133.1	84.3	142.6	24.6
Erzincan	929	924	975	12.2	12.3	13.1	16.9
K.Maraş	721	830	943	7.0	1.8	8.4	12.2
Kayseri	806	810	839	1.7	1.8	11.7	8.8
Elazığ	661	643	663	14.5	13.7	16.0	26.1
İçel	440	441	633	18.3	20.7	16.0	44.7
Konya	417	417	424	2.4	3.6	7.0	12.3
Ankara	314	321	321	10.7	9.2	9.6	34.5
Sivas	366	358	361	8.1	8.9	8.5	26.3
Nevşehir	258	276	342	1.1	3.0	3.7	10.7
Iğdır	150	147	147	9.8	10.9	5.3	70.3
Hatay	182	186	177	5.0	4.1	4.0	30.2
Afyon	108	135	148	0.3	3.0	2.5	19.7
Isparta	119	122	168	0.5	3.1	4.0	28.2
İzmir	145	144	143	4.2	4.2	3.1	28.6
Gaziantep	166	155	149	3.1	1.4	1.1	15.8
Adıyaman	143	147	120	1.4	1.7	1.5	12.8
Manisa	147	150	148	1.6	2.0	1.5	15.4
Yozgat	141	142	119	3.8	3.0	3.1	30.4
Antalya	77	95	108	3.5	3.2	3.4	54.6
Kırıkkale	110	107	102	4.9	4.8	4.1	48.0
Karaman	89	101	104	0.4	2.3	2.7	35.7
Aksaray	101	101	84	0.4	1.0	1.8	15.5
Çanakkale	105	104	105	1.7	2.4	1.5	23.4
Burdur	54	61	109	1.3	1.0	1.1	30.0
Erzurum	100	96	91	1.7	1.3	1.2	18.3
Kars	80	79	79	3.9	3.9	3.4	58.3
Niğde	77	78	78	2.0	1.6	2.2	31.7
Bitlis	74	75	64	0.3	0.7	0.7	13.4
Van	56	47	37	1.4	1.3	1.3	28.8
Türkiye	14.522	14.773	15.085	281.0	241.0	205.5	23.2